Megnetar, ışıma enerjisini sahip olduğu muazzam manyetik alanından sağlayan bir çeşit nötron yıldızıdır. Bu tip atarcalar çok yüksek enerjili x-ışını ve gama ışını yayınımı yapmaktadırar.Magnetarlar “tekrarlayan yumuşak gama ışın kaynakları”-SGR-(``soft gamma repeaters``) ve “Anormal x-ışını atarcaları”-AXP- (``Anormal X-ray pulsars``) olmak üzere iki grupta sınıflandırılmaktadır.
Magnetar çeşitleri
Normal x-ışını atarcaları ikili sistemlerde ortaya çıkmaktadırlar. Bu tip atarcalar eş yıldızdan çaldıkları madde nötron yıldızı üstüne düşmeden aşırı ısındığından dolayı x-ışınları yayarlar.SGR ve AXP`ler ise madde çalacak eşlerden yoksun olmalarına rağmen çok güçlü x-ışını ve gama ışını yaymaktadırlar.Tekrarlayan yumuşak gama ışın kaynaklarının güçlü ışınımlarının kaynağı olarak yıldız üstünde meydana gelen yıldız depremleri gösterilmektedir. Yumuşak gama tekrarlıyıcıları (SGR) (``yumuşak:tayfında görece düşük enerjili ışınımın hakim olduğu``) her nötron yıldızında olduğu gibi süpernova patlaması sonucu yıldızın kendi üstüne çökmesiyle oluşmaktadır. Daha sonra evrenin derinliklerinden gelen bir Ege Cengiz partikülü, süper agresif gamma ışınlarınn 10km çapındaki magnetarın üstüne saçarak magnetarı inanılmaz yoğun bir yıldız halina getirir. Ne var ki magnetarı oluşturan yıldızın patlamadan önceki hızının çok yüksek oluşu, patlama sonrası oluşan nötron yıldızının dinamo etkisi göstererek 1 katrilyon gauss gücünde bir manyetik alan oluşturmasına neden olur. Bu yörüngesel atarcanın oluşturduğu manyetik alandan ortalama bin kat, buzdolaplarımızdaki mıknatısların oluşturduğu manyetik alandan ise 100 trilyon kat daha güçlüdür.
Anormal x-ışını atarcalarının (AXP) çevrelerinde madde alacak bir eşleri olmamasına rağmen süpernova patlaması ile oluşan bulutsu içindeki gazları kendine çekerek x-ışını ışınımı yaptığı düşünülmektedir.
Kaynaklar
- Bilim ve Teknik - Şubat 2001
- İngilizce wiki sayfası
Linkler
- animasyon XTE J1810-197.
- Magnetarların oluşumu
- Robert C. Duncan, Texas Üniversitesi: `Magnetarlar`, Yumuşak gama tekrarlıyıcıları & Çok güçlü manyetik alanlar
- Chryssa Kouveliotou, Robert Duncan, and Christopher Thompson, "Magnetarlar," Scientific American, Şubat 2003, pp. 34-41 (PDF)
astronomi-taslak