Türkçe Bilgi: Li Simo

Li Simo, Çelebi Kağan (Çince tam unvanı: Geleneksel: 乙彌泥熟俟利苾可汗 / Basit.: 乙弥泥熟俟利苾可汗, Wade-Giles: Iminishu Ch'ilipi K'ohan, Pinyin: yǐmíníshú qílìbié kěhàn, Orta Çağ Çincesi: (Guangyun): dʐʰĭə˥-lĭək-bʰĭĕt kʰɑ˥-ɣɑn˩˥, aslı adı: 阿史那思摩 Ashina Simo, Çince adı: 李思摩 Li Simo, d. 583 ? - ö. 647; Changan), İllig Kağan'ın babası olan Yami Kağan'ın kuzeni Tuğluk Şad (咄六設)'ın oğlu. Doğu Göktürklerin Çin Tahakkümü Devri (630-681)'nde, önce Tang Hanedanı'nın generali ve daha sonra 639 - 644 yılları arasında Doğu Göktürk Kağanlığı'nın kağanı. Geçici kağanlığı Göktürk kağanı Tulan Kağan ile batı kanadının kağanı Tarduş Kağan'ın saldırısına uğrayan dönemin "Tölis Kağan" ("Küçük Kağan") Yami Kağan'ın 2 Nisan 599 tarihinde Sui Hanedanına sığındığında Chipei'de ikamet eden Göktürk kabileleri Ashina Sima'yı kağan seçti. Yami Kağan geri döndüğünde kağanlığını iade etti. Tang'a geliş 27 Mart 630 tarihli Yin-shan Muharebesi (陰山之戰 / , yīnshān zhī zhàn)'inde İllig Kağan yenilince Doğu Göktürkün kabile önderleri İllig Kağan'ı terkederek Tang'a teslim oldular. Fakat sadece Ashina Simo Kiele'ye sadık kalıp birlikte esir oldu. İmparator Tai Tsung, Simo'nun sadakatını överek 20 Nisan 630 tarihinde Sağ Wu-xiu Büyük Generalliğe 23 Haziran 630 tarihinde ise Huai-hua Vilayet Krallığına getirdi. 13 Ağustos 639 tarihinde Tai Tsung, "Sarayı Muhafız Birliği Sağ Wu-wei Büyük General", Hua Eyaleti Askeri Müsteşarı ve Huai-hua Vilayet Kralı 28 Şubat 641 tarihinde Chilipi Kağan ilk defa nehri geçerek eskiden Dingxiang Kalesinin bulunmuş olduğu yerde çadırı kurdu. 30.000 hanelik halkı, 40.000 sağlam askeri ve 90.000 atı vardı. Kağan, imparator Tai Tsung'a Bendeniz haddim olmadığı halde merhametiniz sayesinde kabilenin başı oldum. Kabul olunursa nesillerimiz boyunca devletin bir bekçi köpeği olarak kuzey kapıyı koruyarım. Eğer Seyantolar istila ederse ailemin Çin Seddinin içine girmesine izin veriniz. dedi. Tai Tsung kararnameyi çıkarıp buna izin verdi. tarihinde Koguryo'nun Baekam Kalesi (Hangul: 백암성 Hanja: 白巖城, günümüz Çin Halk Cumhuriyeti Liaoning Eyaleti Liaoyang şehri Dengta ilinde inşa edilmiştir) civarında kurmalı yayın okuyla vuruldu. Tai Tsung bizzat ağızıyla emedi (zehir dışarı çıkarmak için). Ekim 1992'de çıkarılan ve günümüzde Chioling Müzesinde saklanan mezar yazısına göre, 65 yaşındayken 16 Nisan 647 tarihinde saat 3 - 5 arasında Changan'da öldü. 18 Mayıs 647 tarihinde saat 15 - 17 arasında Tsi Tsung'un eşi İmparatoriçe Chansun'un mezarlığı olan Chaoling'e gömüldü. Daha sonra Tai Tsung da aynı mezarlığa gömüldü. Not Referans * İsenbige Togan, Gülnar Kara, Cahide Baysal, Çin Kaynaklarında Türkler Eski T'ang Tarihi (Chiu T'ang-shu) 194a: 'Türkler Bölümü' (Açıklamalı Metin Neşri), TTK, Ankara, 2006, ISBN 9751618967

Kaynaklar

Vikipedi

Li Simo

Li Simo Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar