Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Kuvvet

Kısaca: Duran bir cismi harekete geçirebilen, hareket etmekte olan bir cismi durdurabilen, cisimlerin hızını ve şeklini değiştirebilen etki. Kuvvet, vektörel bir büyüklüktür. Fiziğin ençok kullanılan kavramlarından biri olup, kendisi ancak tesiri ile anlaşılır. ...devamı ☟

kuvvet
Kuvvet

Duran bir cismi harekete geçirebilen, hareket etmekte olan bir cismi durdurabilen, cisimlerin hızını ve şeklini değiştirebilen etki. Kuvvet, vektörel bir büyüklüktür. Fiziğin ençok kullanılan kavramlarından biri olup, kendisi ancak tesiri ile anlaşılır. Günlük hayatımıza o kadar girmiştir ki, bunu aşıp bir genel tarif vermek zordur.

Newton’un ikinci kanunu “Bir cismin ivmesi, cisme etkiyen dış kuvvetlerle orantılıdır.” şeklinde ifade edilir. Formül olarak F kuveti, a ivmeyi ve m kütleyi göstermek üzere F=m.a şeklindedir. MKS sisteminde 1 kilogram’lık kütleye 1 m/sn2’lik ivme veren kuvvet “1 Newton” olarak isimlendirilir. CGS sisteminde ise, 1 gramlık kütleye 1 cm/sn2’lik ivme veren kuvvete “dyn” (din) denir.

Kuvvet ilk defa, hareketin sebebinin araştırılması sonucu ortaya çıkmıştır. Kuvvet kavramını oldukça eskiye dayandırmak mümkündür. Ancak Aristo, hareketle kuvvetin ilişkisi üzerinde durmuş, ağırlığı, cismi tabii konumuna getirmek için etkiyen tesir olarak tarif etmiştir. Kuvvet üzerinde araştırma yapan bilginlerden biri de Yakub ibni İshak el Kindi’dir. Bu Müslüman alim, 9. yüzyılda Irak’ta Halife el-Me’mun (813-833) ve el-Mu’tasım zamanında yaşamış ve tesiri çok büyük olmuştur. Med ve Cezir kitabında, kuvvetin bir ortam içerisinde yayılmasına ait bilgiler mevcuttur.

Galile, mekanik ile uğraşmışsa da açık bir kütle tarifi, statik ve dinamiğe uygulanabilecek bir matematik kuvvet tarifi vermekten uzak kalmıştır. Ancak Newton’un kanunlarına ilk adımı Galile atmıştır. Kepler de, gezegenlerin hareketini gözetleyip, ilgili kuralları tesbit ederek, kütle çekimi kanununun belirlenmesine sebep olmuştur.

Kuvvetin modern tarifini Newton’un “Principia”sında bulmak kabildir. Dinamiğin ikinci kanunu, kuvveti açık bir şekilde tarif eder. Üçüncü kanunu her etkinin bir zıt tepki doğurması da kuvveti açıklamaktadır. Newton’un çekim kanunu pek çok tenkide uğradıysa da fiziki olayları açıklaması yönünden çok başarılıydı. Daha sonra Michael Faraday, kuvvet alanı ve kuvvet çizgileri kavramlarını getirdi. Buna göre, her noktaya bir kuvvet karşı getirilebiliyorsa, “kuvvet alanı” tarif edilmekteydi. Kuvvet vektörlerine teğet olan eğrilere de “kuvvet çizgileri” ismi verilir. Einstein, 1905’de ortaya koyduğu “Özel İzafiyet Teorisi” ile hiç bir alanın ışıktan daha hızlı yayılamayacağını göstererek, kuvvet alanlarına da bunu dahil etti.

Fizikte kuvvet kavramı: Fizikte, kuvvet bir büyüklük olarak alındığından ölçülmesi önemli bir yer tutar.

Kuvvetin ölçülmesi: Kuvveti ölçen aletlerden en yaygını terazidir. Bunlar, çekmeli olabildiği gibi, burulmalı da olur. Bu aletlerde belli bir kuvvete göre ölçek düzenlenir. Ölçülen kuvvetler, bu kuvvetin katları olarak belirlenir.

Kuvvet birimleri: Kuvvet gibi ölçülebilen büyüklükler, standart birimlerle ifade edilebilir. Genel olarak iki çeşit birim sistemi, dolayısıyla üç kuvvet birimi kullanılır: Metre-Kilogram-Saniye (mks) sisteminde kuvvet birimi Newton’dur. Santimetre-Gram-Saniye “cgs” sisteminde ise kuvvet birimi (dyn) dir. Bunların katları da kullanılır. Her iki sistemin de kolaylık sağladığı yerler vardır.

Kuvvetin bileşkesi: Kuvvetler ölçülürken, sadece şiddeti değil doğrultu ve yönü de dikkate alınır. Doğrultu, yön ve şiddeti ile belirlenen büyüklüklere vektörel büyüklük denir. İki veya daha fazla kuvvete maruz kalan bir cisimde, bu kuvvetleri toplayıp ortaya tek bir bileşke kuvvet çıkarılabilir. Bu tür toplamaya vektör toplaması denir. Bileşke kuvveti bulmak için üç çeşit yol bulunmaktadır: Bunlardan ilk ikisi grafik yolla, üçüncüsü basit cebir işlemlerle analitik olarak yapılır. (Bkz. Bileşke)

Kuvvetler ve denge:

Öteleme dengesi: Birden fazla kuvvetin etki ettiği bir cismin dengede durması için etkiyen kuvvetlerin bileşkesinin sıfır olması gerekir. Ancak bileşkenin sıfır olmasına karşılık, cisim dengede olmayabilir ve sabit bir hızla bir doğru üzerinde hareket etmekte olabilir. Bu iki durum arasındaki tek fark, referans sisteminin farklı seçilmesidir. İkinci durumda hızın yönü ve değeri sabittir. Buna düzgün hareket de denir.

1687’de Newton, yazdığı Principia adlı eserinde kendi ismiyle bilinen bu konuyla ilgili ilk kanunu “Her cisim dengesine veya bir doğru üzerindeki düzgün hareketine bir kuvvet etki edinceye kadar devam eder.” şeklindedir. Bu deneyler ve gözlemler sonucu elde edilmiştir.

Dönme dengesi: Newton’un ilk kanunu dönme hareketi için de geçerlidir. Yani sabit hızla dönen bir cisim bir etkiye maruz oluncaya kadar dönmesine devam eder. Öteleme hareketinde kuvvet ne ise, moment de burada benzer durumdadır. Bir kuvvetin momenti, o kuvvetin şiddeti ile dönme eksenine olan dik uzaklığın çarpımına eşittir. Dönme hareketinde bir momentin mevcudiyeti, dönme hızının artmasına sebep olur.

Kuvvet türleri: Beş türlü etkinin kuvvet ortaya çıkardığı bilinmektedir.

Kütle çekim kuvveti: Deney ve gözlemlere dayanan bu kuvvet, Johannes Kepler tarafından F= km1m2/r2 olarak ifade edilmiştir. Burada m1 ve m2 sözkonusu olan iki cismin kütlelerini k orantı katsayısını ve r de aradaki mesafeyi göstermektedir.

Coriolis kuvveti: Dönen bir referans sisteminde, hareket eden cisme tesir eden kuvvettir. İlk defa Fransız matematik ve fizikçiGaspard Gustave de Coriolis tarafından bu kuvvetler için tatmin edici bir açıklama getirilmiştir. Coriolis, mekanik konusunda pek çok yazı yazmıştır. Bilardo topunun hareketini açıklayan makalesi meşhurdur. İş ve kinetik enerjinin modern tariflerini vermiştir.

1835’de yazdığı yazıda, havaya düşey atılan bir topun dönen dünyanın merkezine olan mesafesi büyüyecektir. Tekrar yerine düşmesinde atıldığı noktanın aynı zaman aralığında aldığı mesafeden daha büyük bir yay boyunca hareket eder. Bu, topun bir çeşit ivmelendirilmiş olması gerektiği ve dolayısıyla kuvvet etkisi altında bulunduğunu gösterir. Bu kuvvetlere “Coriolis kuvveti” denir. Bu tür kuvvetler, meteorolojide ve okyanus biliminde önemlidir. Genel olarak dönen bir referans sisteminde hareket eden cismin yörüngesine dik olarak etki eder. Bunlar görünen zahiri kuvvetlerdir. Mesela; dönen bir plak üzerine düz bir çizgi eğri şeklinde belirir. Eğer plak ortasında bir gözleyici bulunursa, o kimse tepesinin bir kuvvetle kenara doğru itildiği zannına kapılır.

Benzer olay, dünya gibi üç boyutlu dönen bir sisteme nazaran hareket ettiğinde müşahede edilir. Rüzgar ve okyanus akımlarında bu kuvvetin etkisi görülür. Yörüngelerine dik hareket etme eğilimi gösterirler, bu kuvvetler uzun menzilli füzelerin yörüngelerinin hesaplanmasında önemli rol oynar.

Elektronik kuvvetler: Bunlar elektromağnetik etkileşim sonucu ortaya çıkar. Bunlardan “elektrostatik kuvvet” F, iki elektrik yüklü cisimler arasında ortaya çıkar. Bu kuvvetin ifadesi, “Coulomb kanunu” olarak bilinir. F= kq1q2/r2 olarak ifade edilir. Burada, q1 ve q2 cisimlerin elektrik yükünü, “k” orantı katsayısını ve “r” de aradaki mesafeyi göstermektedir. Elektrik yüklerinin aynı işarette veya farklı işarette olmasına göre kuvvet, itme veya çekme kuvveti olarak ortaya çıkar.

Elektrostatik kuvvetler: Yakın bir şekilde mağnetik kuvvetlerle ilgilidirler. Elektrik yüklerinin birbirlerine göre hareket halinde bulunmasıyla mağnetik kuvvetler ortaya çıkar. Gerçekte elektromağnetik kuvvetler, tamamen gözleyenin seçtiği referans eksenine bağlıdır. Modern fizikte, elektromağnetik etkileşim, en açık anlaşılan türden bir etkileşimdir.

Nükleer kuvvetler: İki tür nükleer kuvvetin varlığı söz konusudur. Bunlardan “kuvvetli” olanlar atom çekirdeğindeki proton ve nötronları birbirlerine bağlar. “Zayıf” olanlar ise nükleer ve parçacık bozulmalarında rol oynarlar. Bu iki tür kuvvet, diğerlerine nazaran daha az anlaşılmıştır.

kuvvet

1 . Fiziksel güç, takat:
"Bu kadar cesur bir hamleye yetecek kuvvetim yok."- Y. Z. Ortaç.
2 . Şiddet, zor, cebir:
"Kuvvet kullanmak."-
3 . Yetke, erk, nüfuz.
4 . Dayanıklı olma durumu.
5 . mecazGüç:
"Hâlbuki devlet kuvvetlerinin yerini hangi şahsi kuvvet tutabilirdi?"- F. R. Atay.
6 . askerlikBir ülkenin savaşçı silahlı kuruluşları veya gücü:
"Nasıl ki düşmanın da her gün ümidi ve kuvveti eksilecektir."- R. E. Ünaydın.
7 . fizikDurgunluğu harekete veya hareketi durgun bir duruma çeviren etken, direnci kıran veya direnç doğuran özellik.
8 . matematikBir niceliğin kendisi ile çarpılarak yükseltildiği derecelerden her biri: 2x2x2=23 denkleminde, 3 sayısı 2'nin kuvvetini gösterir.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
... -e kuvvet , kuvvet almak , kuvvet bulamamak , kuvvetini toplamak , kuvvetle , kuvvetten düşmek , (bir şeye) kuvvet vermek

kuvvet

Türkçe kuvvet kelimesinin İngilizce karşılığı.
n. power, force, strength, energy, vigor, vigour [Brit.], potency, might, beef, command, dint, lustiness, main, pith, punch, robustness, sinew, stamina, vinegar, vis, zing, thews, exponent

kuvvet

fiziksel güç, takat; yetke, erk, nüfuz. güç, dayanma gücü; dayanıklı olma durumu, tahammül, mukavemet. şiddet, zor, cebir; bir niceliğin kendisiyle çarpılarak yükseltildiği derecelerden her biri.

kuvvet

Türkçe kuvvet kelimesinin Fransızca karşılığı.
force [la], puissance [la], vigueur [la], énergie [la], pouvoir [le]

kuvvet

Türkçe kuvvet kelimesinin Almanca karşılığı.
n. Force, Kraft, Macht, Stärke, Vermögen

kuvvet

(Arapça) Erkek ismi 1. Güç, kudret, takat, sıhhat, sağlamlık. 2. Bir hükümetin askeri gücü.

İlgili konular

elektromanyetik kuvvet fizik güçlü nükleer kuvvet hız mekanik zayıf nükleer kuvvet i̇vme tork

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

kuvvet Resimleri

Kuvvet
3 yıl önce

Kuvvet, Fizik'te kütleli bir cisme hareket kazandıran etkidir. Hem yönü hem de büyüklüğü olan kuvvet vektörel bir niceliktir. Newton'un ikinci yasasına...

Kuvvet, Elektromanyetik Kuvvet, Fizik, Güçlü Nükleer Kuvvet, Hız, Mekanik, Taslak, Zayıf Nükleer Kuvvet, İvme, Tork
Nükleer kuvvet
6 yıl önce

adlandırılır. NÜKLEER KUVVET Bu makale nükleonları çekirdekte bir arada tutan kuvvet hakkındadır. Tanecikleri bir çekirdekte bir arada tutan kuvvet için “Güçlü...

Nükleer enerji, Albert Einstein, Askeri, Atom, Ağaç işleri endüstri mühendisliği, Beyaz eşya, Bilgi, Bilgisayar mühendisliği, Bilişim bilimi, Biyomedikal mühendisliği, Biyomühendislik
Elektromanyetik Kuvvet
3 yıl önce

Elektromanyetik kuvvet ile elektrik kuvveti ve manyetik kuvvet birbirleri ile ilişkilidir. James Clerk Maxwell, 1873'te elektrik ve manyetik kuvvet alanlarının...

Elektromanyetik Kuvvet, 1873, Ampere, Carl Friedrich Gauss, Coulomb, Elektrik, Elektromanyetizm, Elektromanyetizma, Elektron, Fizik, Foton
Özgül itici kuvvet
6 yıl önce

Özgül itici kuvvet (genellikle Isp gösterilir) roket ve jet motorlarının verim oranını tanımlamak için kullanılan bir yöntemdir. Kullanılan itici yakıt...
Temel kuvvet
6 yıl önce

etkileşimlerdir. Her biri bir alan dinamikleri olarak anlaşılmalıdır. Kütleçekimi kuvveti sürekli klasik alan olarak modellenmiştir. Diğer üçünun ayrı kuantum alanları...
Özel kuvvetler
3 yıl önce

Özel kuvvetler ya da özel harekât kuvvetleri, düşmanın güvenlik güçlerine ve silahlı birliklerine keşif harekâtı, gözetleme, düşman birliklerinin durumu...

Bordo Bereliler, Abdullah í–calan, Asker, Astsubay, Güneydoğu Anadolu, Kenya, Kuzey Irak, Milli İstihbarat Teşkilatı, NATO, SAT, Subay
Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı
6 yıl önce

KKTC Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni karadan denizden ve havadan gelebilecek her türlü saldırıya karşı korumakla görevli...
Merkezkaç kuvveti
3 yıl önce

Merkezkaç kuvveti adını taşıyan fakat gerçekte bulunmayan, yani Newton yasalarına uymayan bir hayalet kuvvet. Newton’a göre duran bir cisme etki eden kuvvet o...