Kurgan Hipotezi

Kısaca: Kurgan hipotezi (teorisi) erken Hint-Avrupa kökenlerinin, Karadeniz-Hazar Denizi arasındaki steplerindeki arkeolojik "Kurgan kültürü" ne dayandığını öne süren teorilerden biridir. ''Kurgan'' Türkçe "korugan" sözcüğünden türetilmiş höyük mezar anlamına gelen bir terimdir. ...devamı ☟

Kurgan hipotezi (teorisi) erken Hint-Avrupa kökenlerinin, Karadeniz-Hazar Denizi arasındaki steplerindeki arkeolojik "

Kurgan kültürü

" ne dayandığını öne süren teorilerden biridir. Kurgan Türkçe "korugan" sözcüğünden türetilmiş höyük mezar anlamına gelen bir terimdir. Kurgan modeli Hint-Avrupa kavimlerinin kökenleri ile ilgili olarak en fazla kabul görmüş olan önermedir. Kurgan çözümlemesi oldukça ilgi çekici ve birçok arkeolog ve dil bilimci tarafından tamamen ya da kısmen kabul görmüş bir çözümlemedir. Kurgan hipotezi ilk olarak 1950'li yıllarda Marija Gimbutas tarafından kurgulanmıştır. Gimbutas "

Kurgan kültürü

" nü birbirini takip eden dört periyodun bileşkesi olarak tanımıştır. En erkeni (Kurgan I) Bakır Çağı'nda (erken M.Ö. 4. bin yıl) Dinyeper/Volga arasında bulunan Samara ve Seroglazovka kültürlerini de içerir. Bu kültürlerin göçebe hayvancıları, hipoteze göre, M.Ö. 3. bin yıla kadar Karadeniz-Hazar steplerinde ve Doğu Avrupa' nın içlerine yayılmışlardır.

Genel Bakış

|thumb|200px|left|At arabasının tarihsel yayılışı. Resimde verilen tarihler yaklaşık M.Ö. yıllardır. 1956'da Doğu Avrupa'nın Tarihöncesi, Bölüm 1, kitabında ilk kez ortaya sürüldüğünde, Marija Gimbutas'ın Hint-Avrupa kökenleri arayışlarına katkısı arkeoloji ve dilbilimi disiplinlerinin sentezine öncülük etti. Hint-Avrupa köklerinin Kurgan modeli, Karadeniz-Hazar steplerini Proto-Hint-Avrupa (PHA) anavatanı olarak öne sürer. Çeşitli geç dönem PHA diyalektlerinin bölge boyunca konuşulmuş olduğu kabul ediliyor. Modele göre,

Kurgan kültürü

bütün Karadeniz-Hazar steplerini kapsayana kadar yayılmasını sürdürdü. (Kurgan IV M.Ö. 3000 civarındaki Yamna kültürü ile ilişkilendirilir.) Atın evcilleştirilmesi ve daha sonra erken at arabasının kullanımından istifade eden

Kurgan kültürü

bütün Yamna bölgesinde yayıldı. Atın evcilleştirilmesine dair ilk güçlü arkeolojik kanıt Ukrayna'daki Azak Denizi'nin kuzeyindeki Sredny Stog külütürüne aittir ve erken PHA veya M.Ö. 5. bin yılın PHA öncesi dönemine denk gelir. Ardından, steplerin ötesine ulaşan yayılma melez kültürlere, veya Gimbutas'ın terimiyle "kurganlaşmış" kültürlere, yol açmıştır. Yaklaşık M.Ö. 2500'te Proto-Grekler'in Balkanlar'a göçü ve göçebe Hint-İrani kültürlerin doğuya göçü bu kurganlaşmış kültürlerden gelir. Kurgan kültürü Gimbutas, 1956'da "

Kurgan kültürü

" terimini Sredny Stog II, Yamna ve Corded ware' i (Doğu ve Kuzey Avrupa'nın çoğunun 4. ve 3. bin yılını kapsar) birleştiren daha geniş bir terim amacıyla tanımlamıştır ve ortaya sürmüştür.. "

Kurgan kültürü

" modeli, Kalkolitik Çağ'dan Erken Bronz Çağı'na pek çok kültürün arasındaki benzerliği varsayar. Modele ismini veren kurganlar önemli pek çok faktörün arasından sadece biridir. Arkeolojik kültürlerin gruplanmasında her zaman olduğu gibi, bir kültür ve diğerini ayıran çizgi netlikle çizilemez ve tartışmaya açıktır. Gimbatus'un "

Kurgan kültürü

"ne dahil ettiği kültürler: * Bug-Dniester (6. binyıl) * Samara (5. binyıl) * Kvalynsk (5. binyıl) * Sredny Stog (5. binyılın ortası-4.binyılın ortası) * Dinyeper-Don (5.-4. binyıl) * Usatovo (geç 4. binyıl) * Maikop-Dereivka (4. binyılın ortası-3.binyılın ortası) * Yamna David Anthony, "

Kurgan kültürü

" teriminin faydasızlık derecesinde muğlak olduğunu düşünür. Ona göre "

Kurgan kültürü

o kadar geniş tanımlanmıştır ki höyük mezarı olan neredeyse herhangi bir kültür, hatta höyük mezarı olmayan bir kültür dahi, bu tanıma dahil edilebilir." Bu yüzden, terimi kullanmaz ve bunun yerine Yamna kültürünü ve onun diğer kültürlerle ilişkisini ele alır. Maikop kültürünü bu kültürlere dahil etmez, çünkü konuştuklarının bir Hint-Avrupa dili değil bir Kafkas dili olduğunu tahmin eder.

Kültür ve yayılma aşamaları

|350px|thumb|right|Kurgan hipotezine genel bakış. Gimbutas'ın orijinal önerisi birbirini takip eden 4

Kurgan kültürü

aşaması saptar: * Kurgan I, Dniyper/Volga bölgesi, M.Ö. 4. binyılın ilk yarısı. Görünüşe göre Volga havzası kültürlerinden gelir. Altgrupları arasında Samara ve Seroglazovka bulunur. * Kurgan II–III, M.Ö. 4. binyılın ikinci yarısı. Kuzey Kafkasya'daki Sredny Stog kültürü ve Maikop kültürünü kapsar. Taş halkalar, erken iki tekerlekli at arabaları, tanrıların insan biçimci dikili taşları. * Kurgan IV veya Yamna kültürü, M.Ö. 3. binyılın ilk yarısı, Ural'dan Romanya'ya kadar bütün bozkırın kuşatılması. Öne sürülen 3 ardışık yayılma dalgası vardır: * 1. Dalga, Kurgan I'e kadar uzanır, aşağı Volga'dan Dniyper'e yayılış, Kurgan I ile Cucuteni-Trypillian kültürünün aynı anda varlığı. Göçlerin yansımaları Balkanlar'a kadar, Tuna boyunca Sırbistan'daki Vinča kültürü ve Macaristan'daki Lengyel kültürüne kadar etki alanı bulmuştur. * 2. Dalga, M.Ö. 4. binyılın ortaları, Maikop kültüründen doğar ve M.Ö. 3000 civarı "kurganlaşmış" melez kültürlerin (Globular Amphora kültürü), Baden kültürü, ve nihayet Corded Ware kültürü) Kuzey Avrupa'ya ilerleyişi ile sonuçlanır. Gumbitas bunu Hint-Avrupa dillerinin Batı ve Kuzey Avrupa'ya ilk girişi olarak görür. * 3. Dalga, M.Ö. 3000–2800, Yamna kültürünün steplerin ötesine yayılması, karakteristik höyük mezarların günümüz Romanya, Bulgaristan, Doğu Macaristan ve Gürcistan bölgelerine tekabül eden yerlerde görülmesi. Gürcistan'daki Trialeti kültürü ve Cucuteni-Trypillian kültürü'nün sonuna denk gelir (yaklaşık M.Ö. 2750).

Zaman çizelgesi

* 4500-4000 Erken PHA. Sredny stog, Dniyper-Don ve Samara kültürleri, atın evcilleştirilmesi (1. dalga). * 4000-3500 Yamna kültürünün ortaya çıkışı, ilk kurgan yapım örnekleri. Kuzey Kafkasya'da Maikop kültürü. Hint-Hitit modelleri Proto-Anadolu dillerinin bu tarihten önce ayrıldığını öne sürer. * 3500-3000 Orta PHA. Yamna kültürü zirvesinedir. Geç Neolitik Avrupa toplumları ile temasların Globular Amphora ve Baden kültürlerini kurganlaştırır (2. dalga). Maikop kültürü, Bronz Çağı'na girişin ilk işaretlerini gösterir. Bronz silahlar ve aletler Yamna bölgesine geçer. * 3000-2500 Geç PHA. Yamna kültürü Karadeniz stepleri boyunca yayılır (3. dalga). Corded Ware kültürü Ren Nehri'nden Volga'ya uzanır. Bu süreçlerden izole olan Anadolu ve Tokaryan dalları haricindeki gruplar hala teknoloji ve alışveriş yapabilecek kadar hafif temas halindedir. Satemizasyonun fonetik trendleri hala görülmektedir. Ayrıca bakınız * Tümülüs * Yamna kültürü * Balbal * Domestication of the horse * Animal sacrifice * Ashvamedha * Shaft tomb * Late Glacial Maximum ; Benzer hipotezler * Proto-Indo-European Urheimat hypotheses ** Ermeni hipotezi ** Anatolian hypothesis ** Out of India theory ** Paleolithic Continuity Theory

Notlar

* . * . * . * Gimbuta, Marija (1956). The Prehistory of Eastern Europe, Part 1. * . * * * * * Krell, Kristina (1998). Gimbutas' Kurgans - PIE homeland hypothesis, a linguistic critique. Chapter 11 in "Archaeology and Language, II", Blench and Spriggs. * . * . * * * * .

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Kurgan
3 yıl önce

Esik Kurganı verilebilir. Bu Kurgan özellikle içinden çıkarılmış olan "Altın elbiseli adam" adlı zırhı barındırdığı için en önemli kurganlardan biri olmaktadır...

Ermeni hipotezi
6 yıl önce

Avrupa dillerinin Avrasya'daki yayılımını sağlamıştır. Anadolu hipotezi Kurgan hipotezi ^ Gamkrelidze & Ivanov 1995, s. 791. ^ a b Haak 2015. ^ Reich 2018...

Ermeni hipotezi, Taslak şablonları, Taslak madde
Hint-Avrupa dil ailesi
3 yıl önce

ilgili kurganlar ile ilişkilendirilmektedir. Bunun yanı sıra Ermeni ve Anadolu hipotezleri daha az destek görmekle birlikte Kurgan hipotezine karşı desteklenen...

Dil Aileleri, Hint-Avrupa dil ailesi, Afrikaans, Almanca, Arnavutça, Bengali, Bretonca, Bulgarca, Danca, Dil, Ermenice, Farsça
Anadolu halkları
3 yıl önce

kesin zamanı ve yönü bilinmemekle beraber, yaygın anlamda kabul gören Kurgan hipotezi çerçevesinde, Doğuya göç eden Proto-Toharlar ile birlikte, erken Proto-Anadolu...

Afanasiyevo kültürü
6 yıl önce

sınıflandırılmaktadır. Allentoft & Haak'a göre Afanasiyevo halkı Kurgan hipotezinin de desteklediği üzere Proto-Hint-Avrupalılar olarak da tabir edilen...

Anadolu dilleri
3 yıl önce

olarak MÖ 4. binyılın ortalarında bir tarih olarak kabul edilir ve Kurgan hipotezine göre; erken Anadolu konuşmacılarının Anadolu'ya nasıl ulaştıklarına...

Andronovo Kültürü
3 yıl önce

"Ancient DNA provides new insights into the history of south Siberian Kurgan people". Human Genetics. 126 (3). ss. 395-410. doi:10.1007/s00439-009-0683-0...

Andronova Kültürü, Afanasyevo Kültürü, Orta Asya, Sibirya, Tunç, Türk, Hazar