Kostarika
Türkçe Kostarika kelimesinin İngilizce karşılığı.n. Costa Rica
51.100 km2lik yüzölçümüyle El Salvador’dan sonra Orta Amerika’nın ikinci küçük ülkesi. Kuzeybatısında Nikaragua, güneydoğusunda Panama, güneybatı ve batısında Büyük Okyanus, doğusunda Karaib Denizi vardır. Karaib Denizi ile Büyük Okyanus kıyıları arasındaki uzaklık 120 ile 265 km arasındadır.
Tarihi
Kristof Kolomb, Karaib sahilleri yakınındaki küçük bir adaya 18 Eylül 1502’de çıktığında, burada bulunan altın yataklarından dolayı buraya, “Zengin Sahil” manasına gelen “Kostar Rika” adını verdi.Ülkenin bugünkü yerlileri, on altıncı yüzyılda buraya Guatemala’dan göç etmiş olan İspanyollardır. Burada Kızılderililer ve Zenci köleler bulunmadığı için İspanyollar kendi topraklarını kendileri işlediler. Kostarika’nın kolonik devri fakirlik ve sefalet içinde geçti.
15 Eylül 1821’de bağımsızlığını ilan eden Kostarika, böylece İspanyol boyunduruğundan kurtuldu. 1838’e kadar dış politikası, Orta Amerika Birliğine bağlıydı. 1838’de bu birlikten ayrıldı.
1842’de Braulio Carilol hükümeti, Orta Amerika Birliğini kurmak için General FranciscoMorasan tarafından devrildi. Fakat kısa zaman sonra kendisi de iktidardan düşürülerek öldürüldü. Bundan sonra ülkede, 7 senelik bir anarşi dönemi başladı. 1849’da eski başkan Mora yine iş başına geldi. Düzeni sağladı ve reformlar yaptı. Bundan sonra 1859-1870 yılları arasında yarım düzine başkan değiştiren Kostarika’da, 1879’dan sonra, Tomas Guordia tarafından kuvvetli bir hükümet kuruldu ve 1871 yılının Aralık ayında bir anayasa çıkarıldı.
On dokuzuncu yüzyılda ülkede ekonomi gelişmeye başladı. Amerika’nın baskısı ve çeşitli sebeplerle, devlet başkanları, devamlı değişmiştir.
1940’da iş başına geçen Refael Calderon Guordia’nın idaresi altında, Kostarika’nın Amerika ile münasebetleri gelişme gösterdi. Japonlar, Peal Harbor’a baskın yapınca, Amerika ile beraber Japonya’ya harb ilan etti. Panama kanalının müdafasında yardımcı oldu. Kostarika, 1944’te Birleşmiş Milletlere, Milletlerarası İmar ve Tekamül Bankası’na veIMF’ye üye oldu.
8 Şubat 1948’de yapılan seçimler neticesinde çıkan iç karışıklıklar sonucu, José Figueres ihtilal yaparak, yönetimi ele geçirdi ve eski anayasayı yürürlüğe koydu. 1949’da Ulate Blanca başkan seçildi. Günümüze kadar ülke değişik başkanlar dönemi yaşamıştır. 1949’dan sonra Ordu yönetime karışmadı. Demokrasiyi benimseyen Kostarika bu rejimi en iyi uygulayan Amerika ülkelerinden biridir.
Fiziki Yapı
Ülkenin yüzey şekilleri başlıca üç bölümde incelenir. Sulak Karaib kıyısının arkasında, dar ve alüvyonlu bir arazi bulunur. Bu arazi içinde kuzeyde Cordillera de Guanacaste ve güneyde Cordillera de Talamana’nın bulunduğu kuzeybatı-güneydoğu yükselti kuşağı; yükselti kuşağının batısında, Nicaya ve Osa yarımadalarının arasında kalan, Büyük Okyanus kıyıları yer alır.
Yükseltiler, Nikaragua Gölünün batısında başlar. Ülkede bulunan volkanlardan Irazu 3432 m ve Turrilaba 3328 m ile en yüksek noktaları meydana getirirler. Talamanca Dağ silsileleri arasında 2740 m yükseklikte tepelere rastlanır.
Ülkenin doğu kıyılarında girinti ve çıkıntı az, batı kıyılarında ise çoktur. Batı kıyısından 480 km uzaklıktakiCoco Adası, Kostarika’ya aittir. Dağlık iç bölgelerden kıyı ovalarına doğru inen yamaçlar oldukça diktir.
İklim
Doğu Alize rüzgarlarının hüküm sürdüğü kıyı ovalarında nemli ekvator iklimi, orta kısımlarda ılık, yüksek yerlerde ise soğuk iklim hüküm sürer. Fakat soğuklar şiddetli değildir. Kıyılarda sıcaklık ortalama 25 ile 32°C arasında, orta kısımlarda 21 ile 27°C arasındadır. Yüksek bölgelerde ise 10°C’yi geçmez. Ülkede kar yağmaz. Yıllık yağış ortalaması ise 3100 ile 6350 mm arasında değişmektedir.
Tabii Kaynaklar
Bitki örtüsü ve hayvanlar: Bataklıklar ve ormanlar, ülkenin yaklaşık üçte birini kaplar. Kuzey Karaib sahilleri ve Büyük Okyanus sahilleri tropikal ormanlarla kaplıdır. Ormanlarında meşe ve çam ağaçlarına rastlanır. 2400 m yüksekliğin üzerindeki bölgelerde, ormanlar seyrekleşerek yerini çayırlara ve meralara bırakır. Ağaçlık bir bölge, Nicoya Yarımadasının doğu kısımlarını örter.
Ülkede en çok rastlanan yabani hayvanlar arasında tapir, oklu kirpi ve timsah bulunmaktadır.
Madenler: Ülke toprakları maden bakımından zengin değildir. Az miktarda altın çıkarılır.
Nüfus ve Sosyal Hayat
Ülke nüfusu 3.161.000 olup, bu nüfusu İspanyol asıllı beyazlarla, Zenciler ve Kızılderililer meydana getirir. Nüfus artışının yüksek olduğu ülkede halkın büyük kısmı başşehir bölgesinde toplanmıştır. Halkın ancak % 34’ü şehirlerde yaşar. Önemli yerleşim merkezleri, San José, Alajuela, Heredia ve Cartago’dur.
Resmi dil İspanyolca olup, bazı devlet işlerindeİngilizce ile yazışmalar sürdürülmektedir. Halkın büyük çoğunluğu Hıristiyanlığın Katolik mezhebine bağlıdır. Ayrıca Yahudi ve Protestanlar da vardır.
Ülkede eğitim parasızdır. İlk öğretim, 6-12 yaş arasında mecburi olup, okuma-yazma bilmeyenlerin sayısı azdır. Kostarika’da iki üniversite vardır.
Siyasi Hayat
Ülke, devlet başkanı tarafından yönetilmektedir. Ülkede, 57 üyeli tek meclis vardır. Meclis için 4 yılda bir seçim yapılmaktadır. Oy kullanmak mecburidir.
Ekonomi
Tarım: Kostarika’nın ekonomisi tarıma dayalı olduğundan, nüfusun % 55’i tarımla uğraşır. Mesela Central’de kahve, süt ürünleri, şeker, fasulye ve patates elde edilir. En fazla ürettiği kahve ve muz dışarıya ihraç edilir. Hayvancılık gelişmiş olup, Guanaceste bölgesinde sığır sürülerine rastlanır. Orta Amerika’nın en çok süt ürünleri ihraç eden ülkesidir.
Sanayi: Sanayi, ülkede gelişmemiş olup, mevcut olan küçük çaptaki sanayi ise şeker rafinerilerini, gübre fabrikalarını, tarım ilaçları ve tüketim maddeleri yapımını içine alır.
Ticaret: Kostarika, dışarıya kahve, muz ve süt satar, dışardan ise sanayi ürünleri alır. Ticari münasebetlerde ülke ekonomisi, ABD’ye bağlıdır. Dış ödemeler dengesinin açık vermesine rağmen, ülkenin ekonomisi, diğer Orta Amerika ülkelerininkine göre hızla ilerlemektedir.
Ayrıca çağlayanlar, tabii güzelliklere sahip çeşitli yerler ve İspanya medeniyetinden kalan eserler, turistlerin ilgisini çekerken, ülke ekonomisi için iyi bir gelir kaynağı olmaktadır.
Ulaşım: Ulaşım, yaklaşık 35.357 km uzunluğundaki karayolları, iki sahili birbirine bağlayan 1500 km’lik demiryolları ile sağlanır. Karayolları yetersiz ve bakımsızdır. % 15’lik kısmı asfalt kaplıdır. Puertolimon, Puontarenas, Golfito başlıca limanlardır. San José yakınlarındaki Juan Santa Maria ülkenin tek milletlerarası havaalanıdır.
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi
