TEMEL KİMYA YASALARI
KÜTLENİN KORUNUMU
Bir kimyasal tepkimede pratik olarak tepkimeye giren maddelerin kütleleri toplamı, tepkime sonunda oluşan ürünlerin kütleleri toplamına eşittir.
Ancak gerçekte tepkime sonunda bir miktar kütle enerjiye dönüşür. Fakat bu kütle oldukça az olduğundan ihmal edilir.
Biz kütlenin değişmediğini kabul edip sorularımızı ona göre çözeceğiz.
Ca + Br2 CaBr2
40 g + 160 g 200 g
20 g + 80 g 100 g
10 g + 40 g 50 g
5 g + 20 g 25 g
1 g + 4 g 5 g
2 g + 8 g 10 g
Bir kimyasal tepkimede
Atom cinsi ve sayısı kesinlikle korunur.
Elementlerin mol - atom sayıları kesinlikle korunur.
Kütle kesinlikle korunur.
Enerji kesinlikle korunmaz.
Kimyasal özellikler kesinlikle korunmaz.
Mol sayısı korunabilirde korunmayabilirde.
Molekül sayısı, basınç ve hacim tepkimenin cinsine maddelerin yapısına ve ortamın şartlarına göre korunabilir de korunmayabilirde
--------------------------------------------------------------------------------
AŞAÄIDAKİ TEPKİMELERİ İYİCE İNCELEYELİM
N2(gaz)
+
3 H2(gaz)
2NH3(gaz)
+
ısı
Atom cinsi ve sayısı
2 tane N atomu
+
6 tane H atomu
2 tane N atomu
6 tane H atomu
KORUNUR
Kütle
28 gram
+
6 gram
34 gram
KORUNUR
Mol - atom sayısı
2 mol-atom
azot
+
6 mol-atom
hidrojen
2 mol-atom N
6 mol-atom H
KORUNUR
Enerji
+
22 Kkal
KORUNMAZ
Mol sayısı
1 mol N2
+
3 mol H2
2 mol NH3
KORUNMAZ
Molekül sayısı
1 tane N2 molekülü
+
3 tane H2 molekülü
2 tane NH3 molekülü
KORUNMAZ
Basınç (V,Tsabit)
P atm
+
3 P atm
2P atm
KORUNMAZ
Hacim (P,Tsabit)
1 Litre
+
3 Litre
2 Litre
KORUNMAZ
--------------------------------------------------------------------------------
H2 (gaz)
+
I2 (gaz)
2 HI (gaz)
Atom cinsi ve sayısı
2 tane H atomu
+
2 tane I atomu
2 tane H atomu
KORUNUR
Kütle
2 gram
+
254 gram
256 gram
KORUNUR
Mol - atom sayısı
2 mol-atom hidrojen
+
2 mol-atom İyot
2 mol-atom Hidrojen
2 mol-atom İyot
KORUNUR
Mol sayısı
1 mol H2
+
1 mol I2
2 mol HI
KORUNUR
Molekül sayısı
1 tane H2 molekülü
+
1 tane I2 molekülü
2 tane HI molekülü
KORUNUR
Basınç (V,Tsabit)
1 atm
+
1 atm
2 atm
KORUNUR
Hacim (P,Tsabit)
1 litre
+
1 litre
2 litre
KORUNUR
--------------------------------------------------------------------------------
C (katı)
+
O2 (gaz)
CO2 (gaz)
Atom cinsi ve sayısı
1 tane C atomu
+
2 tane O atomu
1 tane C atomu
2 tane O atomu
KORUNUR
Kütle
12 gram
+
32 gram
44 gram
KORUNUR
Mol - atom sayısı
1 mol atom C
+
2 mol atom O
1 mol atom C
2 mol atom O
KORUNUR
Enerji
KORUNMAZ
Mol sayısı
1 mol
+
1 mol
1 mol
KORUNMAZ
Molekül sayısı
--------
+
1 tane O2 molekülü
1 tane CO2 molekülü
KORUNUR
Basınç (V,Tsabit)
--------
+
P atm
P atm
KORUNUR
Hacim (P,Tsabit)
--------
+
V Litre
V Litre
KORUNUR
SABİT ORANLAR YASASI (PROUST YASASI)
Bir bileşikteki elementlerin
Kütlelerinin oranı
Kütlece yüzde bileşimi sabittir.
Örn; Al=27, S=32 olduğuna göre Al2S3 bileşiğinde:
Mol sayıları oranı : nAl = 2 Kütleleri oranı : mAl = 2.27 = 9 a€˜dır.
nS = 3 mS = 3.32 16
9 gram Al + 16 gram S = 25 gram bileşik oluşturur.
25 gram bileşikte 9 gram Al, 16 gram S vardır.
100 gram bileşikte 36 gram Al, 644 gram S vardır.
Bileşikte kütlece %36 Al, %64 S vardır.
KATLI ORANLAR YASASI (DALTON YASASI)
İki element aralarında iki bileşik oluşturuyorsa, bu elementlerden birinin sabit miktarları ile birleşen diğer elementin değişen miktarları arasında basit bir oran vardır.
Örn; NO2 - N2O4 bileşik çiftinde:
Aynı miktar N ile birleşen O kütleleri arasında.
2/ NO2 = N2O4 = 4
1/ N2O5 = N2O5 5
Aynı miktar O ile birleşen N kütleleri arasında
5/ NO2 = N5O10 = 5
2/ N2O5 N4O10 4
HACİM ORANLARI YASASI (GAY - LUSSAC YASASI)
a) Kimyasal bir tepkimeye giren gazlarla, tepkimede oluşan gaz halindeki ürünlerin aynı koşullarda (aynı sıcaklık ve basınç) hacimleri arasında sabit bir oran vardır.
b) Aynı koşullarda gazların hacimleri mol sayıları ile doğru orantılıdır.
Örn; H2(g) + Cl2(g) ® 2HCl(g) tepkimesine göre, 1 mol H2 1 mol Cl2 ile birleşerek 2 mol HCl oluşturur.Hacimler mol sayıları ile doğru orantılı olduğundan, aynı olayı anlatmak için “1 hacim H2 gazı, 1 hacim Cl2 gazı ile birleşerek eşit koşullarda 2 hacim HCl gazı oluşturur.” İfadesi de kullanılabilir.
Aynı şekilde, N2(g) + 3H2(g) ® 2NH3(g) tepkimesine göre 1 hacim azot gazı 3 hacim hidrojen gazı ile birleşerek eşit koşullarda 2 hacim NH3 gazını oluşturur diyebiliriz.