Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Kibrit

Kısaca: Kibrit Günlük hayatta çok yaygın kullanılan bir tutuşturucu. 1669’da Hamburglu simyacı Hennıg Brand, fosforu, altın elde etmek isterken keşfetti. Her ne kadar fosfor, ateş için kullanılmadıysa da ancak 160 yıl sonra kibrit imalinde kullanılmaya başlandı. 1680’de Godfrey Haukwitz ve Robert Boyle, fosforla kaplı kağıtla beraber sülfürle kaplı ahşap çöplerini beraberce piyasaya çıkardılar. Çöplerin üzerine kağıt katlandığında ve çöp çekildiğinde alev ortaya çıkmaktaydı. Ancak fosforun çok pa ...devamı ☟

kibrit
Kibrit

Kibrit Günlük hayatta çok yaygın kullanılan bir tutuşturucu. 1669’da Hamburglu simyacı Hennıg Brand, fosforu, altın elde etmek isterken keşfetti. Her ne kadar fosfor, ateş için kullanılmadıysa da ancak 160 yıl sonra kibrit imalinde kullanılmaya başlandı. 1680’de Godfrey Haukwitz ve Robert Boyle, fosforla kaplı kağıtla beraber sülfürle kaplı ahşap çöplerini beraberce piyasaya çıkardılar. Çöplerin üzerine kağıt katlandığında ve çöp çekildiğinde alev ortaya çıkmaktaydı. Ancak fosforun çok pahalı olması sebebiyle, bundan zengin tabaka faydalanabiliyordu. Çakmak taşı ve çelik kullanımı 1781’e kadar devam etti. Fransa’da yapılan kibritte, kağıdın ucu fosfor ile kaplıydı. Ayrıca üzerinde cam vardı. Cam kırıldığında kağıt alev almaktaydı. İtalya’da yapılan kibrit ise, küçük bir kutu fosfor oksitli çizgilere sahipti. Sülfür uçlu çubuklar, kutuya sürüldüğünde ateş almaktaydı.

1882’de Amerika’da piyasaya sürülen bir kibrit, yapılan kimyevi muameleden dolayı, ancak orta noktasına kadar yanmaktaydı. 1932’de Avusturya’da yapılan bir kibritte tekrarlı şekilde ateşleme mümkündü. Gerçekte bu, selefonla kaplı uzun bir kibrit ucundan ibaretti. Ateşi geciktirme maddesinin bulunmasından dolayı yanma yavaş olmaktaydı. Eğer dikkatli kullanılırsa, her bir kibriti 40 defa kullanmak mümkündü.

Sürtünme ile ateş alan kibritler, 1827 civarında İngiltere’de ortaya çıkmıştır. Bunlar 7-8 cm uzunluğunda, uçları antimon sülfür, potasyum klorat, sakız ve nişasta olan çubuklardı. Bunlar uygun bir kağıt içinde çekilerek ateşlenmekteydi. Ancak bu kibritin yanmasından ortaya çıkan gazlar çok rahatsız ediciydi. 1830’da (fosforun keşfinden 160 yıl sonra), Fransa’da aynı kibrit yapılmış, antimon sülfür yerine fosfor kullanılmıştı. Ancak bunun tehlikeli olması pekçok hayatın kaybolmasına sebeb olmuştur. Hatta, zehirlenme için de kullanıldığına rastlanmıştır.

1911’de fosforun seskisülfürü kullanılarak, kibritin zehirli etkisi ortadan kaldırılmıştır. Bu suretle ayrıca, kibritin verimi de artırılmıştır. Bu tür kibritler her yere sürtmekle yanabilmekteydi. Daha sonra kimyevi bileşiklerde meydana gelen değişiklikler, kibritin belirli bir kağıda sürülmesini öngörmüştü. Böylece günümüzde kullanılan kibrit tipine gelinmiş oldu.

İlk zamanlar hem kibrit çöpleri, hem de kutular elle yapılmaktaydı. Daha sonra bu işler otomatik hale getirildi. Kibritin modern imalat şekli, temel olarak her yerde aynıdır. Bu, ahşabın uygun ölçülerde kesilmesi, uçlarının teşkil edilmesi ve kutulanmalarından ibarettir. Kavak kütükleri 12-18 ay uygun şartlarda saklandıktan sonra, kibrit çöpü olarak kesilir. Daha sonra bunlar ardarda banyolardan geçirilerek son duruma getirilir. Bu banyolar kibritin verimini, emniyetini sağlarken, dış atmosfer şartlarından da korumayı amaçlar. En son devrede kibritler kurutulur ve kutulanır.

Kibrit yapımında, zehirin bertaraf edilmesi yanında, başka bir önemli ilerleme, suya dayanıklı kibritin yapılmasıdır. İkinci Dünya Savaşında ortaya çıkan ihtiyaçtan dolayı geliştirilen bu tür kibrit, imalatın başlamasından bu yana hayal edilmekte olan bir hadisedir.

Kibrit imalatında ABD’yi, İngiltere, BDT, İsveç takib etmekteydi. Ancak İkinci Dünya Savaşından sonra Japonya ucuz kibritleriyle ön sıraya geçti. Daha sonraları çakmakların yaygınlaşması, elektrikli aletlerin ortaya çıkması, kibrit imalatının belirli bir seviyenin üstüne geçmesini önledi.

Memleketimizde önceleri Avrupa ülkelerinden ithal edilen kibritin, 1 Haziran 1929 yılında çıkan bir kanunla yapımı, ithali ve satışı, İnhisarlar Genel Müdürlüğüne verildi. İlk fabrika, adı sonradan Tekel Müdürlüğü olan bu teşkilat tarafıdan İstanbul Büyükdere’de yaptırıldı (1932). Aradan yirmi sene geçtikten sonra kibrit yapımı ithali ve satışı serbest bırakıldı (1952). Bunun üzerine Tekel’in kibrit fabrikaları yanında özel teşebbüse ait Kav, Malazlar gibi fabrikalar da kuruldu. Memleketimizdeki kibrit istihsali ihtiyacı karşılayacak seviyede olduğu gibi, ihraç da edilmektedir.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

kibrit

1. anlamı Bir ucu sürtünme sonucu yanabilecek birleşimde olan küçük tahta veya karton parçası:
"Arada bir parlayıp sönen kibrit ışıklarında bağıra bağıra sövüp sayan erkekler..."- R. N. Güntekin.
2. anlamı İçinde bu parçaları bulunduran küçük kutu.
3. anlamı eskimiş Kükürt.

kibrit

Türkçe kibrit kelimesinin İngilizce karşılığı.
n. match, lucifer match

kibrit

bir ucu sürtünme sonucu yanabilecek bileşimde olan, küçük tahta ya da karton parçası.
kükürt.

kibrit

Türkçe kibrit kelimesinin Fransızca karşılığı.
allumette [la]

kibrit

Türkçe kibrit kelimesinin Almanca karşılığı.
n. Streichholz, Zünder, Zündholz

İlgili konular

alet ansiklopedi fosfor

N. Kavlık - 3 yıl önce
Kibritin eş anlamlısı olarak odluçöp sözü bulunmaktadır.

Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

kibrit Resimleri

Kibrit
3 yıl önce

bir kibrit kutusu 40 çöp ile bir kibritin tutuşturulması için gereken sağ ve sol yüzeylerinde şerit halinde birer bölge barındırır. Bir kibriti tutuşturmak...

Kibrit, Alet, Ansiklopedi, Fosfor, Taslak, ,
Tidaholm
7 yıl önce

yılında bu işletmeleri bir kibrit şirketi satın aldı. Bugün Vulcan adı verilen kibrit fabrikaları dünyadaki en büyük kibrit üretim merkezidir. Ayrıca günümüzde...
Karbonifer
3 yıl önce

bataklık ormanlarının en yaygın türünün kibrit otları (likofitler) olduğunu gösteriyor. Kömür yataklarının %70'inin kibrit otlarınca oluşturulduğu tahmin ediliyor...

Karbonifer, Devoniyen, Flora, Jeolojik Devirler, Kambriyen, Karbondioksit, Mercanlar, Ordovisyen, Paleozoik zaman, Pangea, Permiyen
Léon Jouhaux
7 yıl önce

Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) kurucularındandır. On altı yaşındayken bir kibrit fabrikasında işçi olarak çalışmaya başladı. Kısa süre içinde devrimci sendikacılığın...
Kin-dza-dza!
7 yıl önce

onları kibrit karşılığı Dünya'ya götürmeyi kabul eder. Kibrit ile gerekli olan yakıtı alırlarken dolandırılırlar ve biri dışında bütün kibritlerini kaybederler...
Matchbox
3 yıl önce

Matchbox, kibrit kutusuna benzer kutularda satılan oyuncak otomobil modelleri. Günümüzdeki sahibi Mattel Inc. firmasıdır. Matchbox (Kibrit Kutusu) ismi...
Çakmak
3 yıl önce

Çakmak kibrit bulunmadan önce ateş çıkaran çelik alet. Eski çakmaklı tüfeklerde taşa çarpıp kıvılcım çıkarmak suretiyle barutlu ateşlemede kullanılan alete...
Kalori
3 yıl önce

kalori terimi ile ifade edilir. 1 kalori yaklaşık 4,184 joule'e eşittir. 4 kibrit çöpü yakıldığında 1 kalorilik enerji açığa çıkar. Ayrıca "fiziksel" kalori...

Kalori, Celsius (birim), Enerji, Gram, Isı, Joule, Reaksiyon, Su, Sıcaklık, Atmosfer basıncı