Türkçe Bilgi: Kemalettin Demiri

Varlıkların yaratılış özellikleri üzerine geniş incelemeler yaparak eserden müessire Yüce Yaratan'ın sonsuz kudretini nazarlara vermeye çalışan Kemaleddin Demiri (1349-1405) ünlü bir zooloji bilginidir.

Batılılardan 400 yıl önce zooloji konusunda ilk ansiklopediyi yazan bu bilginimiz Kahire'de doğdu. Esas adı Musa b. İsa Kemal'dir. Buna rağmen Kemaleddin Demiri diye şöhret bulmuştur. Bir ara terzilikle öeşgul olmuşsa da ilme ve araştırmaya olan düşkünlüğü sebebiyle kendisini tamamiyle zooloji konularına yani hayvanları incelemeye verdi. Çok çalışıyor, geceleri mum oşığında sabahladığı oluyordu. İlme tutkunluğu, doyumsuzluğu ve yaptığı araştırmalardan ötürü Ezher Üniversitesi'ne alındı. Orada dini ve fenni konularda dersler verdi, eserler kaleme aldı. O dönemde Ezher'de fenni konulara da ciddi ağırlık veriliyordu.

Kemaleddin Demiri'nin şöhrete kavuşmasını sağlayan onun "Hayat'ül Hayavan" adlı meşhur eseri oldu. Uzun araştırmalar sonucunda kaleme aldığı bubüüyk eser, zooloji konusunda kaleme alınan ilk ansiklopedidir. Alfabetik olarak tertip edilen bu eserde her hayvan hakkında özet bilgiler verilmiştir.

Kitapta daha önce bu konuda eser veren Cevheri, Cahız ve İnni Sina'ya da yer verilmiş, sonrasında; her cins hayvanını özellikleri, hayvanın adının geçtiği Hadis-i Şerifler, mezheplere göre hayvanla ilgili dini hükümler ve atasözleri, hayvanın azalarının tıbbi özellikleri gibi konularda ayrı bahisler halinde yeterli, doyurucu bilgiler sunulmuştur. Demiri'nin bu eseri ilmi çevrelerde hayret ve takdirle karşılanmış ve sahasında ilk eser olarak kabul edilmiştir. Eser, "folklor, hadis, tarih, halk tababeti ve ırk psikolojisi hakkında tükenmez bir hazine hükmündedir. Bilhassa halk hekimliğiyle ilgili notlar eserin en dikkat çekici yanlarından birini teşkil eder.

Kitabın dikkat çekici bir diğer yönü de Müslüman bilginlerin ilmi sadece dini sahalarda sınırlandırmayarak diğer fenni ve felsefi sahalarda da geliştirip yaydıklarının açık bir belgesi olmasıdır. Kemaleddin Demiri, ünlü eserine 1069 çeşit hayvan ismini almış ve bunlar hakkında ayrı ayrı ilgi uyandırıcı açıklamalar yapmıştır. Misal olarak şunları gösterebiliriz; "Arslan, hayvanlar arasında mevkii ve gücü bakımından kuvvetli olduğu için kral konumundadır. Kuvvet, atılganlık ve hareket konusunda örnek gösterilir. Bunun için Hazreti Hamza'ya da "Allah'ın Arslanı" denilmiştir..." Tavşan için de "ön ayakları kısa arka ayakları uzun zürafanın tersi bir hayvandır. Toprağa ayaklarının ucuyla basar. Gözü açık uyur. Canlılar içinde dördü adet görür. Sırtlan, yarasa, tavşan ve kadındır."

Eser Mehmet b, Süleyman tarafından 1400'de Türkçe'ye tercüme edildi. Diğer bir tercümesi ise Abdurrahman es-Sivasi tarafından yapılmış ve 1914' te İstanbul'da basılmıştır.

Kaleme alındığı dönem için çok büyük yenilikler getirmiş olan eser, günümüz zooloji bilginleri arasında da tarihin en değerli eserleri arasında sayılıyor.

Kemalettin Demiri

Kemalettin Tuğcu

Kemal Tahir

Devrim (otomobil)

Ziyaret Tepe Höyüğü

Tekirdağ ilindeki yerleşim yerleri listesi

Sultantepe Höyüğü

Turgut Pura

Murat Akdağ