Hastalık hakkında
FIP, kedilerin bağışıklık sistemine etki eden bir hastalıktır. FIP adı “feline infectious peritonitis” virüsünün adının ilk harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Feline infectious peritonitis, corona virüsünün mutasyona uğramasından türer. FIP, kedilerde görülen ölümcül bir hastalıktır, kesin tedavisi yoktur. Kesin tanı otopsi sayesinde konulabilir. Yüksek güvenilirlikli tanı için birçok test yapılması gerekir. FIP`in tanısında kullanılan testlerde bazı durumlarda hatalı sonuçlar alınabilir. Uzmanlar, çok gerekli olduğunda hayvanı uyutma kararı verebilir. FIP hastalığının diğer hayvanlara geçtiği konusunda tıbbi bulgu yoktur. Bununla birlikte hastalık kedi ``aile``si içinde bulaşıcıdır, evcil kedilerde görüldüğü gibi vahşi kedilerde de görülmektedir.Hastalığın ilk tanısı
FIP`in bilimsel tanısı (adı konulmadan) 1914 yılına kadar görülse de, ilk kez 1963 yılında Dr. Jean Holzworth tarafından rapor edilmiştir.Corona (korona) virüsü
thumb|left|170px|Corona virüs modeli Coronaviridae ailesinden hayvan familyasında konan RNA virüsüdür. Solunum, sindirim ve boşaltım organlarını etkileyen virüs daha çok ilkbahar ve sonbaharda etkindir. Aslında Corona virüsü kedilerin sıklıkla karşılaştığı bir virüstür. Mutasyona uğramadan öldürücü olma riski neredeyse yok gibidir. Virüs kediden kediye temas yoluyla geçer, yayılma yoluysa genelde dışkıdır. Kedilerin neredeyse yarısı bu virüsle hayatlarında bir kez karşılaşırlar. Bu oran kedilerin toplu yaşadığı yerlerde daha da artar. Tanı testlerinde ise kedilerin metabolizmalarının virüse karşı oluşturduğu metabolik maddeler düzeyi (titer seviyesi) ölçülebilir. Belirtiler genelde ateş, ishal ve halsizlik şeklinde olur. Ama neredeyse yüzde yüze varan oranlarda kediler bu virüsün hastalığını yenebilirler. Virüsün yayılması genelde "dışkılama > dışkıyla temas > tüy yalama" şeklinde olur. Düşük bir olasılık da olsa hava yolu da bulaşma yolları arasındadır. Corona virüsünün kedilerin rahatça atlattığı bu hastalığı, virüsün mutasyon geçirmesiyle ölümcül FIP`e dönüşür.Corona virüsünün FIP virüsüne mutasyonu
Bilimsel görüşlere göre Corona virüsü %2 ila %10 oranlarında FIP virüse dönüşür (FIPV). Bu mutasyonun nasıl gerçekleştiğine dair viroloji bilimi kesin veri sunamamaktadır. Şu halde Corona virüsünü kapan kedilerin %92-%98`i basit belirtilerle hastalığı atlatırken geri kalanlarda hastalık öldürücü FIP`e çevirmektedir. FIP virüsü FIP hastalığına neden olur.Belirtiler
1 sıvı nedeniyle belirsiz tonlanma, 2 (sınırlar belirsiz), 3 soluk borusu, 4 akciğer (belli kısımları hava alan), 5 karaciğer, 6 karın, 7
FIP`te genel olarak aşağıdaki belirtiler görülür. Ama bu belirtilerin görülmesi FIP tanısının konulabilmesi için yeterli değildir:
- İştahsızlık ve kilo kaybı
- Ateş
- Halsizlik ve durgunluk
- Karın bölgesinin şişmesi
- Görme sorunları, gözün sulanması ve gözde renk değişimi
- Solunum sorunları ve nezle
- Denge sorunları
- Genel psikolojik durumda değişme, mutsuz ifade
Tanı
Tanı, otopsi haricinde kesin olarak konulamaz. Ancak birden çok yapılan testlerin herbiri için güvenilirlik artacaktır. En sık kullanılan testler kan testleridir.Testler:
- Kan testi: Bu test kanda Corona virüsü ile ilgili molekülleri araştırır. Testte, titer seviyesinin 3.200`ün üstünde olması hastalıktan şüphelenme nedenidir. Ancak kan değerlerindeki oynama nedeniyle belli bir süre sonunda test tekrarlanmalıdır. Ayrıca test kedinin Corona virüsü ile bulaşık olup olmadığı hakkında bilgi verir, yani virüsün mutasyon geçirip FIP olduğu ya da geçirmediği hakkında bilgi vermez.
- Elisa testi*: Bir tür kan testi
- RT-PRC testi*: Dışkı ve ağız içi mukoza testi
- FA testi*: Doku ve karın içinde biriken sıvı için test
- Karında biriken suyun incelenmesi: Islak FIP`te (bkz: hastalık türleri) karında biriken sıvıyı inceler. Sıvıda protein oranının 35 g/L`yi geçmesi ve albümin/globulin`in %50`den büyük olması şüphelenme sebebidir. Hastalık sebebiyle karında biriken sıvı karakteristik olarak, kıvamlı, sarı ve bulanıktır.
- Röntgen ve ultrason: Karında biriken sıvının ve bölgenin belirlenmesinde kullanılır.
- Otopsi: Kedi öldükten sonra kesin tanı için yapılır. Amaç, ölen kediyle birlikte yaşayan kedilerin risk durumunu belirlemek olabilir.
(*Bu üç testte de birinci testte olduğu gibi söz konusu bölgede "antibody (dolaylı: titer)" düzeyi araştırılır.)
Hastalığın türleri
Alyuvarlara yerleşen virüs tüm vücudu sarar. Bağışıklık sistemini çökertir. İki çeşidi vardır:- Islak FIP:
- Kuru FIP:
Tedavi
," target="_blank"> nötrofiller vb.)] Hastalığın kesin tedavisi yoktur. Belki hasta kedinin daha uzun ve rahat yaşaması sağlanabilir. Çalışmalar devam etmektedir.Bağışıklık sistemi güçlendiriciler, interferonlar, vitamin kürleri (özellikle C vitamini), antibiyotik desteği en önemli tedavi araçları arasındadır.
Islak FIP`te karında biriken suyun zaman zaman alınması kedinin solunumunu rahatlatabilir.
Veteriner hekimin bilgisi dahilinde doğal ürünler denenebilir.
Korunma
- Temizlik
- Beslenme
- Stres
Sıkça sorulan sorular (SSS)
Hastalığın sık görüldüğü yaş aralığı nedir?
6 ile 23 ay arası yavrularda ve 5-13 yaş arası yetişkinlerde daha çok görülür 14 yaşın üzerinde risk daha da artar. Bununla birlikte her yaşta görülme olasılığı vardır.
Gebelik sonunda yavru kediye bulaşır mı?
Kediler arasında bulaşma riski kapsamında bulaşma olasılığı vardır. Kesin bulgu yoktur ama olasılık dahilindedir.
Hangi cinsiyet ve ırklarda daha çok görülür?
Cinsiyet, hastalık olasılığını etkilemez. Irk açısından bakılacak olursa büyük farklılıklar olmamasına rağmen bağışıklık sistemi güçlü ırklarda daha az görülür.
Kedilerdeki FIP hastalığı insanlara, köpeklere de geçer mi?
Bu konuyla ilintili rapor mevcut değildir. Bulaştığı görülmemiştir.
FIP`te genel ve hastalığa yönelik aşılama nasıl olmalıdır?
- Genel aşı programı: Hastalık bağışıklık sistemini etkilediğinden uzmanlar aşıların kesilmesi gerektiğini düşünmekteler. Veterinerinize danışmalısınız.
- FIP`e karşı aşılar: Pfizer, Primucell adında bir aşı geliştirmiştir. %50-%60`lar oranında koruyucudur. Kesin koruma sağlamaz. Ayrıca 16. aydan itibaren kullanılabilmektedir.
FIP`te ötenazi yapılmalı mıdır?
Kedinizin hastalığından emin olamayacağınız için en son ötenaziyi düşünmelisiniz. Veterinerinizle birlikte hastalığın ilerlemiş evrelerinde ötenaziyi tartışabilirsiniz.
FIP`te başarılı sonuç alınan hasta kediler var mıdır?
Kedinin iyileştiği bazı durumlar vardır ama kedinin hastalığa sahip olup olmadığı kesin bilinmediğinden emin olunamamaktadır.
Kaynakça
Bu makale www.hopeforfip.org ve www.kedimveben.com internet siteleri kaynak alınarak hazırlanmıştır. Hastalık hakkında daha ayrıntılı bilgiye bu sitelerden ulaşabilirsiniz.Linkler
- http://www.hopeforfip.org Hastalık Hakkında Geniş İçerik (Türkçe ve İngilizce)
- Hayvan Hastalıkları Üzerine Bir Site (İngilizce)
- Hayvan Sağlığı Kanalı (İngilizce)
- Kedi Danışma Merkezi (İngilizce)
- Cornell Kedi Sağlığı Merkezi (İngilizce)
- FIP Araştırma ve Tedavi Yöntemleri Üzerine(İngilizce)
