Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Kay

Kısaca: Kay - Altay halk edebiyatında göğüs ve gırtlaktan çıkarılan seslerle okunan destan. ...devamı ☟

Kay - Altay halk edebiyatında göğüs ve gırtlaktan çıkarılan seslerle okunan destan.

Özellikleri

Altay Türklerinde kahramanlık destanlarına ‘kay’ (kaylap) adı verilir. Destan anlatıcısına da ‘kayçı’ adı denir. Bu terimlerin türetildiği ‘kay’ kelimesi ise insanın göğsünden çıkan ses demektir. Tuvaların (Hömey) (Moğolca: ) adı verilen gırtlak şarkılarını anımsatır. Destan söylemek de kaylamak fiiliyle kullanılır. Kaylar iki bin ile yedi, sekiz bin mısra arasında değişen manzum eserlerdir. Söylenmeleri destanın uzunluğuna göre bazen dört, beş gün veya bir hafta kadar sürebilmektedir. Kayçılar özellikle; uzun av geceleri, bayramlar, düğünler ve eğlencelerde kay söylerler. Altay kayçıları destan anlatırken yüz ifadelerini ve davranışlarını da kullanırlar. Yani bir anlamda anlattıkları kahraman ile özdeşleşirler. Kayçılar anlattıkları destanda insanların yanı sıra at, geyik ve kuş gibi çeşitli hayvanların yerine de geçebilirler. Ayrıca çeşitli araçları kullanarak savaş veya dövüş sahnelerini topluluk karşısında sunarlar. Hatta Kayçı gösterisinin inandırıcılığını artırmak için makyaj bile yapabilir. Kayçılık geleneği ikiye ayrılır; #Altay, Tuba ve Telengit kayçıları sesi göğüslerinden çıkarırlar, #Kumandu, Çalkandı ve Bayat kayçıları ise sesi damaklarından çıkarırlar. Hemen hemen her varlığın “eye” (iye) adı verilen bir koruyucu ruhu olduğuna inanan Altay Türkleri için destanın da “kay iyesi” denilen bir koruyucu ruhu bulunduğunu söylerler. Bu iye anlatıcıyı, uzun süre kaylamadığında onu çağırır. Kayçı destanı söylerken çaldığı müzik aletinin ve kendisinin sesini kay iyesinin ve bunlarla birlikte Altay Kuday’ın dinlediğine inanır. Kayçı genelde destana başlamadan önce giriş kısmında kendisini dinlediğine inandığı Altay iyesine minnetlerini sunar, okuyacağı kay için ondan kendisine yardım diler. Altay kayçıları, tıpkı Anadolu aşıkları gibi bu sanatı genellikle bir ustanın yanında öğrenirler. Kayçı olabilmenin bir diğer yolu da rüya yoluyla gerçekleşmektedir. Türkiye’deki aşık geleneği içinde gördüğü bir rüyada Pir, Hızır veya Yar elinden bade içilir. Altaylarda ise gördüğü bir rüya ile kayçı olanlara “eyelü kayçı” adı verilir. Kayçının rüyasında “arjan eyezi” (su iyesi) veya “tayga eyezi” (dağ iyesi) kendisine görünür. Altay destan anlatıcılarının tarihsel süreç içinde halkın ve askerlerin morallerini yükseltmek gibi işlevleri de yerine getirmişlerdir. Tıpkı aşık gibi kayçı da aynı gezici bir sanatçıdır. Ayrıca geçmişte yalnızca sanatlarını icra etmek suretiyle geçimini temin eden kayçıların var olduğunu bilinmektedir. Kaylar müzik aletlerinin herhangi birisiyle ki bu umumiyetle topşurdur ve mutlaka müzik eşliğinde icra edilirler. Kayçı destana başlamadan önce bir süre topşur çalar. Kaylar ezgi (melodi) ile birlikte kojon (koşon) adı verilen manzum metinlerden (şiirlerden) oluşur.

Kaynakça

Kaynaklar

Vikipedi

Kay

İngilizce Kay kelimesinin İspanyolca karşılığı.
adj. este; esta; esto; ésto; ésta; éste

Kay

İngilizce Kay kelimesinin Fransızca karşılığı.
n. Kay, prénom féminin; nom de famille

Kay

İngilizce Kay kelimesinin Almanca karşılığı.
n. Kay, weiblicher Vorname; männlicher Vorname; Nachname

Kay

İngilizce Kay kelimesinin İtalyanca karşılığı.
s. Caterina, nome proprio femminile

Kay

İngilizce Kay kelimesinin Portekizce karşılığı.
s. Kay, nome próprio feminino; sobrenome

Kay

Fransızca Kay kelimesinin İngilizce karşılığı.
n. Kay, female first name; family name

Kay

Türkçe Kay kelimesinin İngilizce karşılığı.
[Kay] n. female first name; family name n. Kay, female first name; family name v. slip, slide, glide, skate, ski, glissade, lapse, prolapse, slither

Kay

İngilizce Kay kelimesinin Flemenkçe karşılığı.
zn. Kay, vrouwelijke voornaam; familienaam

Kay

n. female first name; family name n. Kay, female first name; family name v. slip, slide, glide, skate, ski, glissade, lapse, prolapse, slither

Kay

kusma.

Kay

Türkçe Kay kelimesinin Almanca karşılığı.
Fassung

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Çan Kay Şek
3 yıl önce

Çan Kay Şek (Basitleştirilmiş Çince: 蒋介石; Geleneksel Çince: 蔣介石; pinyin: Jiǎng Jièshí; Wade–Giles: Chiang Chieh-Shih; İngilizce: Chiang Kai-shek; 31 Ekim...

Çan Kay ݞek, Çan Kay ݞek
Kim Kay
3 yıl önce

Kim Kay (doğum adıyla : Kim Van Hee ; d. 27 Şubat 1978, Dendermonde, Flandders, Belçika) Belçikalı şarkıcıdır. 1998 yılında çıkan Lilali isimli şarkısıyla...

Kim Kay, 1978, 22 Şubat, Belçika, İspanya
Kay Adams
6 yıl önce

Kay Adams, Mario Puzo'nun Baba adlı romanında adı geçen bir karakterdir. Michael Corleone'nin ilk aşkı ve ikinci karısıdır. Michael'in Sollozzo ve McCluskey'i...

Kay Adams, ,
Kay Lahusen
6 yıl önce

Kay Lahusen (d. 5 Ocak 1930; Kay Tobin ismi ile de tanınır), gey hakları hareketinin ilk açık eşcinsel fotoğraf gazetecisi olarak varsayılır. Partneri...
Kay Panabaker
6 yıl önce

Stephanie Kay Panabaker, Kay Panabaker olarak da bilinir, (d. 2 Mayıs 1990; Orange Teksas), Amerikalı oyuncudur. Summerland adlı dizide 13 yaşındaki Nikki...
Kayın
3 yıl önce

Japon kayını (Fagus crenata) Çin kayını (Fagus engleriana) Amerika kayını (Fagus grandifolia) Tayvan kayını (Fagus hayatae) Mavi japon kayını (Fagus...

Kayın, Kayın
Alan Kay
3 yıl önce

Curtis Kay (d. 17 Mayıs 1940), Amerikalı bilgisayar bilimcisi. Nesne yönelimli programlama ve pencere sistemi konulu çalışmalarıyla tanınmıştır. Kay 2003...
Kay Bailey Hutchinson
6 yıl önce

Kathryn Ann Bailey Hutchison veya daha sık kullanılan ismiyle Kay Bailey Hutchinson (d. 22 Temmuz 1943) Amerikalı siyasetçi ve Teksas senatörü. Cumhuriyetçi...