Kavak ilçesinin tarihi oldukça eskidir. İlçe merkezinin kuzeyine kalan kaledoruğu Höyüğünde 1942 yılında yapılan araştırmalarda M.Ö. 3500- M.Ö. 2000 yıllarına ait eserlere rastlanılmıştır. Bu verilere göre Kavak İlk Tunç Çağından bu yana yerleşim yeridir. Kaledoruğu höyüğünde Genç Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait eserler rastlanması ise bu yerin hem yerleşim özelliğini, hem de burada yerleşim sürekliliğini göstermektedir.
Hititlerin egemenliğinden sonra Kavak, M. Ö. 1200'lerde Friglerin, M.Ö. 7. yy. da Milletlilerin egemenliği altına girmiştir. M.Ö. 333 yılında Pontusların elinde olan Kavak'a daha sonra Romalılar hakim olmuştur.
Daha önce Yahudiliği tanıyan halk, I.yy da İsanın havarilerinden AzizAndre ve Pier'in bölgeye gelmesiyle Hıristiyanlıkla tanışmıştır. Müslümanlar Abbasiler döneminde (750-1258) Malatya-Tokat üzerinden Karadeniz kıyılarına uzandılar ve İslam dinini burada tanıttılar.
1071 Malazgirt Savaşından sonra Selçuklular döneminde Rükneddin Süleyman'ın Tokat meliki olduğu zaman bölge Selçukluların eline geçti.
Osmanlılar döneminde ise Yıldırım Beyazıt Han Anadoluda birliği sağlamak için bölgeyi İsfendiyaroğullarından almıştır.
1418 Çelebi Mehmet döneminde ilçe tamamen Osmanlıların eline geçti. Kavak'ın bundan sonraki tarihi Osmanlı tarihi içinde gelişimini sürdürmüştür.
1518 tarihli bir Osmanlı Tapu defterinde Kavak'ın Samsun Sancağına bağlı bir karye (köy) olduğu görülmüştür. 1839 yılında merkez ilçeye bağlı bucak olmuştur. 1934 yılında da Bucak teşkilatı ilçe Teşkilatına çevrildi.
Coğrafi Konumu:
Samsun- Ankara, karayolu üzerinde kurulmuş, Samsun iline bağlı bir ilçedir. Samsun'a uzaklığı 51 km. olan Kavak : Doğusunda Asarcık, Batısında Havza, Kuzeyinde Samsun ve Bafra, Güneyinde Ladik ilçeleriyle çevrilidir.
Denizden yüksekliği 600 m. olan ilçe engebeli bir arazi yapısına sahiptir. En yüksek dağı Hacılar Dağıdır. İlçenin en önemli akarsularından Murat ırmağı bu dağlardan doğar, ilçenin doğal gölü olmasa da sulama amacıyla yapılan göletleri vardır.
Sosyo - Ekonomik Yapısı:
Kavak ilçesinin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. Tarım alanında en çok buğday, mısır, yulaf, arpa gibi tahıl ürünleri yetiştirilir. Ayrıca, şekerpancarı, tütün, patates ekimi de yapılmaktadır.
Yüksek kesimlerdeki köylerde yaşayan halkın geçim kaynağı ise büyük ölçüde orman ürünleridir.
İlçede sanayi ise genellikle kireç, tuğla ve kiremit üretimi şeklinde gelişmiştir. KÖY-TUR A.Ş. Tavuk Üretim Tesisleri de ilçedeki önemli ekonomik kuruluşlardandır.
Ulaşım:
Kavak Orta Karadeniz'i İç Anadoluya bağlayan Samsun-Ankara Devlet Karayolu üzerindedir. Samsun'a uzaklığı 51 km. olan ilçeye ulaşım kolayca sağlanabilmektedir.
Tarihi ve Kültürel Değerleri:
Kaledoruğu Höyüğü: 1942 yılında Müzeler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından ön kazı yapılmış, sit alanı olarak koruma altına alınmıştır. Burasının Bakırçağında önemli bir yerleşim yeri olarak, kullanıldığı, Hititlerin yayılma ve genişleme dönemlerinde de stratejik konumu nedeniyle Amasya-Samsun yolunu denetleyebilmek için bir nevi garnizon olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir. İlk kazı çalışmalarında Geç Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemi kalıntılarına rastlanmıştır.
Taş Han (Çakalı Hanı) : Eski Ankara- Samsun yolu üzerinde Çakallı mevkiinde bulunan hanın Selçuklu yapısı olduğu anlaşılmaktadır.
Bekdemir Köyü Cami: tamamen ahşap malzemeden yapılmış olup, içerisinde kök boyalı süslemeler vardır. Çevresinde daha önceden bir medrese olduğu bilinmektedir.
Çakallı Köprüsü: Çakallı mevkiinde Çakallı çayı üzerine kurulmuş olan köprü iki gözlüdür.
Gezi ve Mesire Yerleri:
Etrafı ormanlarla kaplı olan Kavak'ın her tarafı piknik yeri ve mesire alanıdır diyebiliriz.
Şenlikler ve Kutlamalar:
Kavak'ta Ağustos ayı içerisinde düzenlenen "Yaşar Doğu Şenlikleri ve Kutlamaları" geleneksel hale gelmiştir.
Ata sporumuz olan güreşte, Yaşar Doğu ülkemizi Dünya Şampiyonluğuna kadar yükseltmiş bir sporcudur. Türk güreş tarihinde kırılması güç rekorların sahibi dünya ve Olimpiyat Şampiyonu Yaşar Doğu 1913 yılında Kavak ilçesinde doğmuştur. İlçede Yaşar Doğu'ya duyulan sevgi ve muhabbetin bir tezahürü olarak güreşe karşı büyük bir ilgi vardır.
Folklorik Değerler:
Kavak ilçesinde "keşik" denilen bir gelenek vardır. Her hane kendisine keşik (sıra) geldiğinde bütün köylüyü davet ederek onlara sabah, öğle, akşam üç öğün olmak üzere yemeklerini hazırlar ve ikram eder. Bu daha sonra başka bir haneye keşik gelmesi şeklinde devam ettirilir.
Yemekler:
Kavak yöresinin en meşhur yemeği kaz etiyle yapılan selittir. Kazın eritilen yağına batırılmış yufkalarla içinde kaz eti bulunan bulgur pilavı birlikte yenir.