Kassam Defterleri

Kısaca: Osmanlı Devleti`nde her kadılıkta müstakil bir kassam defteri vardı. Vefat eden şehsın tereke ...devamı ☟

Osmanlı Devleti`nde her kadılıkta müstakil bir kassam defteri vardı. Vefat eden şehsın tereke denilen bıraktığı emval ve eşya kassamın huzuriyle kalem kalem bu deftere yazıldıktan sonra ehl-i hibre (Bilirkişi) marifetiyle her birinin kıymeti takdir olunup altlarına yazıldıktan sonra; zevcin ve zevcenin ve diğer varislerin hisselerine isabet eden mikdar tesbit olunup kassamın alacağı para müteveffanın techiz ve tekfin ve iskat masrafları tereke yekunundan tenzil edildikten sonra geri kalan miktar ne tutarsa şer`i kanuna göre varislere verilirdi. Kassamların alacağı resm-i kısmetin miktarı mesela XVII.yüz yılda murisin borcundan sonra kalan terekenin %0.015`i idi.

Kassam memuru ve diğer görevliler (katib, ehl-i hibre) terekenin bulunduğu yerde görevlerini yerine getirirrlerdi. Kassamın huzurunda piyasa değerini iyi bilen dellalların takdir ettikleri değerler, her eşya ve malın altına yazılırdı. Bu taksim ve değerlendirmenin bir heyet huzurunda yapılması eşyaların kaybını ve bir kısım eşyaların ortaya konmayarak diğer mirasçıların ziyana uğramasını önlediği gibi ayrıca, mal ve eşyaların fiyatının yüksek tutularak, fazla resim alınmasına da mani olunmaktadır.

Varisler arasında paylaştırılacak terekeler, kassam tarafından yazıldıktan sonra tanzim edilen defterin bir nüshası tereke sahiplerine bırakılırdı. Satışı gereken terekeler yine kassamın gözetiminde Bezzazistana getirilerek, bu gibi malların satışa sunulduğu yerde müzayedeye çıkarılarak değer bahasıyla satılırdı.

Kassam tayin edildiğinde kendi zamanında meydana gelen terekeyi ve tereke ile ilgili davaları kaydetmek için hususi defter tutardı. Bu sebeple defterlerin başına hangi kassam dönemine ait olduğu genellikle yazılmıştır.

Kassamların tanzim ettiği defterlerde genelde şu sıra takip edilmektedir; 1- Vefat eden kişinin tanıtımı, 2- Mirasa konu emtianın dökümü, 3- Borç, masraf v.b. gider kalemlerinin dökümü, 4- Varislere ya da Beytülmala kalan mikdarın tesbiti.

1-) Vefat eden kişinin tanıtımı : Tereke listelerinin 1. bölümünü teşkil eden kısımda terekenin sahibi tanıtılmaktadır. İlk önce vefat eden şahsın adı, varsa görev ve unvanı da belirtilerek baba adı ile birlikte yazılır. Köle asıllı olanların baba adı Abdullah olarak kaydedilir. Müteveffanın vefat ettiği yer (mahalle, şehir,) belirtilir. Eğer vefat eden şahıs harpte şehit, denizde boğulma, hastanede vefat, maktulen gibi normal ölüm dışında vefat etmiş ise, vefat şekli de yazılır. Daha sonra mirasçılarına geçirilir. Eğer mirasçıları yoksa , “bila varis” vefat ettiği Beytülmal Emiri`nin terekeye el koyduğu kaydedilir. En son da vefat veya terekenin sayımı ve kıymetlendirilmesinin yapılarak defterlere geçirildiği tarih yazılır.

2-) Mirasa konu emtianın dökümü : Bu bölümde mirasa konu mallar tek tek sıralanır. Bilirkişi vasıtasıyla takdir edilen akçe değerleri , sıralanan bu malların altlarına yazılır. Emtianın sıralanmasında genel olarak bir usul bulunmamakla beraber, önce terekelerde varsa kitaplar zikredilir. Özellikle “Mushaf-ı Şerif” yani Kur`an öncelik taşır. Sonra kıymetli mallar sıralanır. Mirasa konu olan terekeyi şu alt başlıklar halinde sıralayabiliriz: Kitap, gayr-ı menkul, nakit, alacak, köleler, yük, binek hayvanları ve davar, sığır, ticari emtia, ev eşyası giyecek, kumaş, zinet eşyası, mutfak eşyası, silah ve silah takımı, at takımı, alet-edevat , yazı malzemesi, gıda maddesi, müteferrik mallar. Terekede mevcut mallar kaydedildikten sonra “ Cem`an yekun” yazılarak bir çizgi çekilir ve toplam tutar rakamla yazılır.

3-) Borç masraf vb. gider, kalemlerinin dökümü : Bu bölümde vefat eden şahsın varsa borçları tek tek ve kime ne kadar olduğu yazılır. Terekenin taksim edilmesiyle birlikte doğan resim ve masraflar kaydedilir. Tereke, İstanbul`a uzak yerden gelmiş ise, nakliye masrafları belirtilir. Karısına mehir borcu, 1/3`ü geçmeyen vasiyetler, techiz ve tekfin için yapılan harcamalar yazılır. Terekenin taksimi dolayısıyla meydana gelen resim ve masraflardan bazıları şunlardır ; “Resm-i kıymet, kassamiye, katibiye, dellaliye, hammaliye, muhamminiye, didebaniye, ihzariye, müjdeganiye, ücret-i kadem, techiz-tekfin, kira-ı dükkan ,kira-ı mahzen, taamiye, vb.”

4-) Varislere veya beytülmala kalan miktarın tesbiti : Son bölümde gider kalemlerinden geriye bir şey kalmışsa bu “sahhul-baki “ olarak kaydedilir. Kalanı oluşturan bu kısım mirasçıların belli ölçüler içerisinde payaşacakları veya beytülmala kalacak meblağdır.”

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Kassam
3 yıl önce

Tanzimat'tan sonra kassamlık görevi kaldırılmıştır. Ordu kassamı Kassam Defterleri Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi-yıl: 2001, cilt: 24, sayfa...

Kassam, Kassam Defterleri, Ordu Kassamı, Tanzimat, İslam Hukuku, Tereke
Akıl defteri
7 yıl önce

Akıl Defteri (özgün adı: Memento), Christopher Nolan tarafından yazılıp yönetilen, 2000 yılı Amerikan yapımı psikolojik gerilim filmidir. Nolan filmin...

Memento, 2000, Christopher Nolan, Sinema, Taslak
Kasım KOÇAK
7 yıl önce

Heykel Müzesi), direksiyonlu deliler, maymun padişahlar, lodosçunun seyir defteri, kazan kaldıran keçiler eserlerinden bazılarıdır. Koçak kendisiyle yapılan...

Kasım Koçak, 1950, Güzel Sanatlar Akademisi, Ressam, Taslak, Tokat, í–zdemir Altan, Neşet Günal, ,
Microsoft OneNote
3 yıl önce

daha önce bulamadığınız bilgileri bulmanıza olanak tanır. Paylaşılan not defterleri ekiplere notları ve bilgileri bir araya getirmek ve değişiklikler ister...

Death Note
3 yıl önce

şinigaminin düşürdüğü doğaüstü bir defteri (Ölüm Defteri) bulup kendini nasıl "Yeni Dünyanın Tanrısı" yaptığını anlatır. Ölüm Defteri, Light'ın adını ve yüzünü...

Death Note, Japan ülke bayrağı, Japonya, Malaysia ülke bayrağı, Malezya, USA ülke bayrağı, Amerika Birleşik Devletleri, Filipinler ülke bayrağı, Filipinler, Hong Kong ülke bayrağı, Hong Kong
Reşat Kaynar
6 yıl önce

ceza mahkemesine kadar gitti. Mahkeme defterleri okuması için Reşat Kaynar'a verdi. Kaynar'ın önerisi ile defterde yazılanlar 50 yıl sonra yayınlanmak üzere...

Reşat Kaynar, 1910, 2006, 24 Mayıs, Ankara, Biyografi, Haydarpaşa Lisesi, Taslak, Türk, Üsküdar, ,
Kasım Paşa
6 yıl önce

Tarihli Tire, Birgi, Ayasluğ ve Alaşehir Tımar Defteri ile Biga,Tarhala ve Bergama Piyade Yoklaması Defteri", Ege Üniversitesi Yayınları İzmir Araştırma...

Kasım Paşa, 1420, 1443, 1457, Beylerbeyi, II. Murat, Kişi, Osmanlı Devleti, Rumeli, Saray, Taslak
Öteki Defterler
6 yıl önce

Öteki Defterler, ilk defa 2008 yılında Yapı Kredi Yayınları tarafından yayınlanan ve Nâzım Hikmet'in daha önce yayınlanmamış düz yazı eserlerini içeren...