Kabartay-Balkar Özerk Cumhuriyeti

Kabartay-Balkar Özerk Cumhuriyeti Kafkasya’nın dağlık kesiminde Rusya Federasyonuna bağlı özerk Türk Cumhuriyeti. Kabartaylar 16. yüzyılda Ruslarla ittifak yaparak Kabarda-Terek Kazak bölgesinin bir kısmını meydana getirdiler. Kendilerine Tavlı (dağlı) denen Balkarlar ise uzun süre Ruslara karşı koydular. 1921’de kurulan Kabartay Özerk Muhtariyeti, bir sene sonra Balkariye ile birleştirildi ve Kabartay-Balkar Özerk Muhtariyeti adını aldı. İkinci Dünya Harbi sırasında Balkarların Almanlarla işbirliği yaptığı ileri sürülerek 1943’te bölgeden sürüldüler. Balkariye’nin Yukarı Baksan Vadisini içine alan bölümü Gürcistan Cumhuriyetine, geri kalan bölümü ise Kabartay Cumhuriyetine bırakıldı. Balkarların 1956’da geri dönmelerine izin verilince, bir sene sonra Kabartay-Balkar Özerk Cumhuriyeti kuruldu. Sovyetler Birliğinin 1991’de dağılması üzerine, Rusya Federasyonu içinde kaldı. Daha sonra Kabartay ve Balkarlar ayrılarak, kendi cumhuriyetlerini meydana getirmelerine rağmen hiçbir devlet tarafından tanınmadılar.

Bölge toprakları coğrafi bakımdan üçe ayrılır. Birinci bölge olan güneyde, birbirine paralel uzanan sıradağlardan meydana gelen ve cumhuriyetin güney sınırını çizen Büyük Kafkas Dağları uzanır. Bu dağ silsilesinin en yüksek noktaları Elbruz (5642 m), Dihtau (5203 m), Koştantau (5144 m), Djangitau’dur (5049 m). Bölgede akarsuların kaynağı olan birçok buzul vardır. İkinci bölge hemen buzulların altından başlar ve Alp tipi çayırlar ile ormanlardan meydana gelir. Üçüncü bölge kuzey ve kuzeybatıda yer alır ve düz Kabartay Ovasından meydana gelir. Ovayı Terek Irmağı sular.

Bölgede kara iklimi hakim olup, yüzey şekillerine göre bölgeden bölgeye değişir. Yıllık yağış miktarı dağlarda 750 mm, Kabartay Ovasında 500 mm’dir. Yazları genelde sıcak geçer. Ortalama sıcaklık kışın -49, yazın 22°C’dir. Dağların 500-700 m yükseklikteki kısımları yaprak döken, daha yukarıları iğne yapraklı ağaçlarla kaplıdır. İğne yapraklı ormanların bittiği yerde Alp tipi çayırlar başlar. Kabartay Ovasına sorguçotu stepleri hakim iken bu stepler temizlenerek tarıma müsait hale getirilmiştir.

Kabartay-Balkar Cumhuriyetinin yüzölçümü 12.500 km2 olup, nüfusu 768.000’dir. Nüfusun büyük kısmı şehirlerde yaşar. Köyler Kabartay Ovası ve büyük vadilerde kurulmuştur. Başşehir 237.000 nüfuslu Nalçik’tir. Nüfusun % 48.2’sini Kabartaylar, % 32’sini Ruslar, % 9.4’ünü Balkarlar, % 1.7’sini Ukraynalılar, % 8.7’sini diğer milletler meydana getirir. Çerkes boylarından olan Kabartaylar, Abhaz-Adige dil grubuna giren bir dili konuşurlar. Bölge halkının büyük bölümü Müslümandır. Çok az Hıristiyan vardır. Eğitim yaygın olarak yapılmakta olup, 243 ortaokul, 10 teknik lise, 2 üniversite bulunmaktadır.

Kabartay-Balkar ekonomisinin temeleni sanayi meydana getirir. Başlıca sanayi kuruluşları; kereste, mobilya, dokuma, giyim, ayakkabı, çimento, cam ürünleri, makina, petrol sondaj elemanları fabrikalarıdır. Zengin yer altı kaynaklarına sahib olan bölgede molibden, tungsten çıkarılır. Malka Vadisinde zengin altın, krom, nikel yatakları vardır. Bölgede sulamaya dayalı tarım yapılır. Karbartay Ovası tarım yapılan en önemli alandır. Başlıca tarım ürünleri çeşitli meyveler, ayçiçeği, mısır, buğday ve kenevirdir. Dağlık bölgelerde, koyun ve keçi beslenir. Kabartay atları çok Ünlüdur. Dağ turizmi geliştiğinden ekonomik yönden önemli gelir kaynağıdır.

Rostov-Bakü demiryolu bölge topraklarından geçer. Karayolları vadileri izler. Bütün çevresi ile karayolu bağlantısı vardır.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Kabartay-Balkar Özerk Cumhuriyeti

Balkarlar

Rusya'nın Cumhuriyetleri

Kabardeyler

Svanlar

Karaçaylar

Adige Cumhuriyeti

Karaçay-Çerkesya

Çerkesya

Kabartay-Balkar Özerk Cumhuriyeti