Türkçe Bilgi: Johannes Brahms

(1833-1897) Romantiklerin arasında yaşayıp, bir önceki çağın Klasik stiline bağlı kalan Alman besteci Johannes Brahms, zamanında Wagner ve Liszt'in yeniliklerine karşı tutucu olarak nitelenmiştir. Romantik kişiliğine karşın Klasik dönemin yapısını, müzikte Romantizmin doruğa ulaştığı yıllarda ve onca Romantik besteci arasında, ısrarla sürdürebilmiştir. Beethoven'in izinde yürüyen ve "mutlak müziği" savunan Brahms, senfonileri, konçertoları, Bir Alman Requiem'i, Hed'leri ve oda müziği ile 19. yüzyılın en seçkin bestecilerindendir.

Johannes Brahms, 7 Mayıs 1833'te Almanya'nın Hamburg kentinde dünyaya gelir. Hamburg operasının kontrbasçısı olan babası, annesinden 17 yaş küçüktür. İlk müzik derslerini babasından alır. Yedi yaşında ciddi öğretmenlerle piyano çalışmaya başlar ve on yaşında Hamburg'un ünlü piyanist ve bestecisi Eduard Marxsen ile kompozisyon çalışır. Yetenekli bir piyanist olarak ilk halk konserim on dört yaşında verir. Bundan sonra tavernalarda ve dans salonlarında piyano çalarak, babasının kontrbas çaldığı grup için düzenlemeler yaparak para kazanmaya başlar.

1850'de Macar kemancı Eduard Remenyi ile karşılaşır. Birlikte konser turneleri düzenlerler. 1853'te, Remenyi'ye eşlik ettiği bir konser turnesinde Franz Liszt ile tanışır. Liszt, onun piyano sonatlarını ve Si Bemol Majör Scherzo'sunu över. Brahms, Liszt ile hiçbir zaman dost olmamış, hatta Liszt'in öncülüğündeki Yeni Müzik'i kınayan bir bildiriye imza bile atmıştır. Bu arada ünlü keman virtüözü Joseph Joachim (1831-1907) ile tanışıp dost olur. (Sonradan keman konçertosunu Joachim'e adar.) Brahms'ın Robert Schumann ile 1853'te Düsseldorfta karşılaşması, verimli sonuçlar doğurur. Schumann, yazılarında Brahms'ı Alman müziğinin geleceği olarak niteler, onun şarkılarını ve piyano sonatlarını yayınlatmak için uğraşır. Schumann'ın ruhsal bunalımlarında Brahms ona yakınlık gösterir, Clara'nın yanında olur.

Bestecinin 1856'daki ölümünden sonra kendinden 14 yaş büyük olan Clara Schumann'a romantik bir tutkuyla bağlanır ve yakın bir müzik dostu olarak Clara'nın ölümüne kadar ondan ayrılmaz. Her zaman Clara'dan yeni yapıtları için görüşlerini almış, onun eleştirilerini değerlendirmiştir. Brahms, geniş bir çevresi olduğu halde ve tıpkı Schubert gibi her zaman birine aşık olduğu halde romantik aşk serüveninde fazla ileri gitmemiş, hiçbir zaman evlenmemiş ve büyük tutkusu olan Clara'nın yaşam boyu dostluğunu yeğ tutuıuştur.

1854 yılında ortaya çıkan ilk besteleri, kendi çalgısı piyano üstünedir. Örneğin: Fa Minör Sonat gibi. 1857'den sonra Detmold'de yönettiği bir orkestra için serenat gibi küçük parçalar besteler. Bu sıralar kendini büyük orkestra için uzun yapıtlar bestelemeye hazır bulmadığından ilk senfoni denemesini iki piyano için bir sonat şekline dönüştürür. Daha sonra bu sonat Re Minör Piyano Konçertosu'nun temeli olacaktır.

1860'ta Hamburg'ta kadınlar korosunu yönettiği ve aynı zamanda piyanist olarak yaşamını sürdürdüğü sıralarda zamanın ünlü bildirisini imzalar: Bu bildiri Liszt, Berlioz ve Wagner gibi bestecilerin müzikte doğal anlatımı değiştirdiklerini, müzikle resim yaparak, öykü anlatarak saf müzik, mutlak müzik (absolute) geleneğini bozdularını ileri sürer. Böylece Brahms ve üç arkadaşı, yenilikçilere karşı çıkan tutucular sınıfına katılmış olur. Bestecinin Han del'in Bir Teması Üstüne Çeşitlemeler gibi önemli piyano yapıtları, bu döneminin ürünüdür.

Brahms, artık otuz yaşına yaklaşmaktadır ve ününü daha geniş kitlelere duyurmalıdır. 1862'de Hamburg Filarmoni Orkestrası'na şef olmayı umarken görevin başkasına verildiğini öğrenince bu kentten ayrılıp Viyana'ya gider. 1863'te Singakademie'ye koro şefi olur. Burada kaldığı bir mevsim içinde eski çağların müziğini inceleme fırsatı bulur. 1868'den sonra Viyana'ya temelli olarak yerleşir.

1872-75 arasında Singakademie orkestrasının konser dizilerini yönetir. Bu arada tek amacı beste yapmaktır. Bestecilik konusunda çok titizlendiği için sürekli Clara Schumann ve Joseph Joachim'e danışır, dolayısıyla bir çırpıda yazıp bitir-mektense yapıtlarını daha yavaş ortaya çıkarır. Pek çok kez yazıp yırttığı sayfalar, son dakikada yayımını durdurduğu notalar olmuştur. Belli bir esin kaynağını nasıl biçimlendireceğine, hangi ortam içinde değerlendireceğine çok zor karar verir. Örneğin 1864'te tamamladığı Piyanolu Beşlisi'ne önce bir yaylı çalgılar kuvarteti olarak başlamış, sonra iki piyanoya uyarlamış, en sonunda piyanolu beşli haline getirmiştir. Bu yapıtta piyano, yaylı çalgılar kuvartetinin karşısında tek başına bir dengeyi oluşturur.

Brahms'ın Viyana'daki koro şefliği görevi onu Bir Alman Requiem'ini bestelemeye yöneltir. Yakın dostu Schumann öldüğü zaman bir defterde, günün birinde bestelemeyi tasarladıklarının listesi bulunmuştur. Bunların arasında Bir Alman Requiem'i de vardır. Brahms, bilinç altındaki bu requiem'i gerçekleştirme tutkusunu da böylece yerine getirir. Uzun yıllar bu korolu yapıt üstüne çalışmış, yine nasıl biçimlendireceği konusunda karasızlıklar yaşamış ve annesinin 1865'teki ölümü üzerine bir requiem şekline kavuşturmuştur.

Üç aşamada dinleyiciye sunduğu requiem, 1 Aralık 1867'de ilk üç bölümüyle Schubert'in anısına adanmış bir konserde; altı bölüm eklenerek 10 Nisan 1868'de Bremen Katedrali'nde, yedinci bölüm eklendikten sonra bugünkü haliyle 18 Şubat 1869'da Leipzig'de seslendirilmiştir. Geleneksel bir Katolik ölüm duasından çok İncil'den bölümlerin peş peşe dizildiği, Almanca dilinde okunan, ölüm, yas tutma, ruhun huzur bulması üstüne deyişlerden örülü bir metindir. Dördüncü bölümde yeni bir dünyaya ulaşan insanın huzuru, armonik uyumlulukta sezilir: Bu, yapıtın nazlı ve zarif orta bölümüdür.

Brahms, 1872-75 arasında Viyana Müzik Dostları Topluluğu'nun orkestrasını yönetir. Bundan sonra kendini beste yapmaya adar. Nice besteci ilk gençlik yıllarında senfoni bestelemeye başladığı halde Brahms, iyice sindirmeden senfonik yapıt bestelememiş böylece orkestra çalışmaları 40 Başından sonra gündeme gelmiştir. İlk iki senfonisi, anıtsal Keman Konçertosu, ikinci Piyano Konçertosu, Trajik Uvertürü ve Akademik Festival Uvertürü bu sıralarda bestelenir.

1876'da seslendirilen Birinci Senfoni'si Hans von Büllow tarafından Beethoven'in onuncu senfonisi olarak nitelenmiştir. Bu senfoninin son bölümünde Beethoven'in Dokuzuncu Senfoni'sindeki Neşeye Övgü'nün teması duyulur. İlk senfonideki başarısı Brahms'a artık bir orkestra bestecisi olabileceği güvenini vermiştir. Böylece daha huzurlu ve zarif karakterdeki İkinci Senfoni'yi hemen, 1877'de yazar. 1877, bir göl kenarında geçirdiği fırtınasız, dingin dönemidir. Aynı yıl dostu Joachim için yazdığı Keman Konçertosu da ortaya çıkar. Beethoven modeline benzeyen, ancak ilk yorumlandığı sıralar Beethoven'in keman konçertosunu tahtından indiren bu yapıt, kemanın orkestraya karşı verdiği bir savaşı sergiler.

Breslau Üniversitesi'nin kendisine 1879 yılında verdiği Onursal Doktora'yı kutlamak üzere Akademik Uvertür'ü. bestelemiştir. Bu dönemde Avrupa'da tek özel orkestra kuruluşu, Saxe-Meiningen Dükü'nün 50 kişilik orkestrasıdır. Yönetmeni Hans von Büllow, Brahms'm Birinci Senfoni'sini duyduktan sonra onun Beethoven geleneğini koruyan yönüne hayran kalmış, Wagner ile olan kişisel çatışması nedeniyle ona karşı Brahms'ı desteklemeye başlamıştır.

1881 yılında Brahms'a Meinin-gen orkestrasında dilediği gibi yenilikler deneyebileceğini, istediği yapıtı çaldırabileceğini söyler. Brahms büyük bir mutlulukla bu öneriyi kabul eder. Bu orkestra, 1881'de İkinci Piyano Konçertosu’nu ve 1883'te Üçüncü Senfoni'sini bestelerken ona büyük ölçüde destek olur. Fa Majör Üçüncü Senfoni'nin şan sanatçısı Hermine Spies'dan esin topladığı söylenir. 1883 yazını Brahms'm Wiesbaden'de geçirmesinin nedeni de bu sopranonun orada yaşıyor olmasıdır. Aynı yılın aralık ayında şef Hans Richter yönetiminde Viyana'da çalınan yapıt, hemen büyük ilgi toplar. Bestecinin karmaşık ruh halini simgeleyen bu senfoninin üçüncü bölümü hüzünlü, içten bir ezgiyi dile getirir. Besteci, çello ve kornoların şarkı söyleme niteliğinden yararlanmıştır.

1885'te dördüncü ve son senfonisini, 1887'de keman ve çello için İkili Konçerto'sunu yazar. İkili Konçerto'nun finali, Brahms'ın gençlik yıllarından kulağında kalan Çigan ezgileriyle örülüdür. Johannes Brahms, 1888'den sonra oda müziği ve şarkılarda yoğunlaşır. Bu arada klarinetçi dostu Richard Mühlfeld için klarinete tarih boyu bestelenmiş en güzel yapıtları sunar: İki sonat, Klarinetli Beşli, Klarinetli Üçlü. 1891'de piyano yazısına döner. Kısa kapriçyolarını, balad ve intermezzolarını besteler. Bütün bu piyano yapıtları, yer yer ateşli, yer yer içedönük ve düşlemsel kimliği ile Alman Romantizminin kaçınılmaz etkisini taşır.

Brahms'ın son iki bestesi dinsel niteliktedir. 1896'da İncil'den metinler üstüne Dört Ciddi Şarkı ve Org için Koral Prelüdler gibi. Bu çalışmalar ölümün yaklaştığını duyumsayan bilge sanatçının karamsar, koyu renkler içindeki, aynı zamanda ölümden sonraki huzuru simgeleyen yapıtlarıdır. Brahms da babası gibi karaciğer kanserine yenik düşer ve 3 Nisan 1897 tarihinde Viyana'da ölür.

BRAHMS'IN ÖNEMİ

Brahms ne bir devrim yaratmış, ne de müzik alanına temel yenilikler getirmiştir. 19. yüzyılda mutlak müzik adına savaş veren en önemli bestecilerden biridir. Burada amacı, müziğe müzik dışı betimleyici başlıklar vermektense saf müzik, mutlak müzik bestelemenin önemini vurgulamaktır. Müzik, bir sahneyi betimlemek, bir öykü anlatmak yerine kendi doğal seslerini, olduğu gibi, bir nesneye bağımsız olarak aktarmalıdır. Bu nedenle kompozisyon ustalığı sergilemiş, özellikle çeşitlemelerinde kontrpuan tekniğim titizlikle kullanmıştır.

Ayrıca bestecinin Alman halk ezgilerine düşkünlüğü de Teutonik (Eski Germen soylarına yaraşır) görkemde bir karakteri belirler. Orkestra dağarcığına kazandırdığı dört senfoni, dört konçerto, Festival Uvertürü; Akademik Uvertür ve Haydn'ın Bir Teması Üstüne Çeşitlemeler, müzik tarihinin temel taşlarıdır. Dört büyük senfonisinde de dört bölümlü Klasik yapıyı uygulaşmıştır. Senfonilerde Beethoven ve Schubert'in uyumlu armoni anlayışını örnek almış, Liszt ve Wagner'in öncülüğündeki yeni akıma, kromatik anlatıma ilgi duymamıştır. Senfonilerine şarkı ya da koro katmamış, hiç tiyatro müziği yazmadığı gibi hiç opera denemesi de yapmamıştır. Müziğinin çoğu ciddi olduğu gibi, halk ezgilerine bağlı tabloları, Macar müziğini andıran final bölümleri, bestecinin kıvrak ve hafif müziğe eğilimli yönünü yansıtır.

Brahms'm koro müziği, Bach'tan sonra yazılmış en görkemli Protestan Kilise müziğidir. Lzed'lerinde ses ve piyanonun kusursuz birliğini sağlamıştır. Besteci tüm yaşamı boyunca, 1896'ya dek şarkı bestelemiştir. Bir Alman Requiem'i bestecinin en geniş kadrolu yapıtıdır. Büyük orkestra, büyük koronun yanı sıra soprano ve bariton soloları yer alır. Brahms, bu requiem ile kendini çağdaşları arasında artık olgun bir besteci olarak kanıtlamıştır.

Piyano yazısı virtüöz ustalığı gerektirir. Üstün yetenekli bir piyanist olan Brahms, Paganini, Handel ve Haydn'ın (iki piyano için) temaları üstüne çeşitlemeler yazmıştır. Teknik açıdan özel bir ustalık gerektiren piyano konçertolarının dışında son döneminde yazdığı 35 kadar Romantik piyano minyatürü, intermezzo, kapriçyo, balad, vals, rapsodi gibi adlar alır.

Romantik dönemde oda müziği yazan ender bestecilerden biri de Brahms'tır. Oda müziği Klasik dönemin simgesi gibi görüldüğünden, 19. yüzyılda oda müziği ile uğraşan besteciler, Klasik kalıpların savunucusu olarak bilinir. Oda müziği için 24 yapıtı vardır. 2 yaylı çalgılar altılısı (Sextet), iki ayrı karakterdedir. Si Bemol Majör olan birincisi daha zarif, güleç ve Klasik dokuda; Sol Majör olan ikincisi daha soyut renkler içinde engin düşüncenin ağırbaşlılığındadır.

1850'ye dayanan piyanolu kuvartetleri yer yer Romantik akımın etkisindedir. Yaylı çalgılar kuvartetlerinden üçü iyice romantik öğeler taşır. Üstün düzeydeki Piyanolu Beşli'si ve Klarinetli Beşli'si (özellikle ağır bölümü) Liszt'in Macar geleneğini korur. Bunlar oda müziği dağarcığının başyapıtları olmuştur. Piyano, keman ve Waldhorn (doğal korno) için yazdığı Öp.40 Tno'su yine Romantik çağın sonoritesini klasik kalıplar içinde duyurur. İki piyano için yazdığı Macar Dansları bugün de popüler niteliğini korur. Max Reger, Paul Hindemith, Arnold Schönberg gibi bir sonraki kuşağın bestecilerinde Brahms'ın sanatsal dokusunun etkileri belirgindir.

BRAHMS'IN BAŞLICA YAPITLARI

Senfonileri: No.1, Do Minör, Op.68 (1876); No.2, Re Majör, Op.73 (1877); No.3, Fa Majör, Op.90 (1883); no.4 Mi Minör, Op.98 (1885).

Konçertoları: Piyano Konçertosu No.1, Re Minör, (1858); Piyano Konçertosu No.2 Si Bemol Majör, Öp.83 (1881); Keman Konçertosu, Re Majör, Op.77 (1878); Keman ve çello için ikili Konçerto, La Minör, Op.102 (1887).

Orkestra için çeşitli yapıtları: Serenatlar: no.1, Re Majör, Op.11 (1858); no.2, La Majör, Op.16 (1875); Akademik Festival Uvertürü, Op.80 (1880); Trajik Uvertür, Öp.81 (1881); Haydn'ın Bir Teması Üstüne Çeşitlemeler (Aziz Antonius), Op.56/a (1873); Macar Dansları.

Koro ve Orkestra: Bir Alman Requiem'i, Op.45 (1868); Alto Rapsodisi, Op.53 (1869); Rinaldo, Op.50 (1868); Schickalslied, Op.54 (1871); Triumphlied, Op.55 (1871); Gesang der Parzen,0p.89(1882).

Oda Müziği: 2 yaylı çalgılar altılısı, No.1, Op.18 (1860); No.2, Op.36 (1865); 3 yaylı çalgılar dörtlüsü, Op.51, (1873-1876); 2 yaylı çalgılar beşlisi (1882-1890), Piyanolu Beşli (1864); 3 piyanolu dörtlü (1861,1862,1875); 3 piyanolu üçlü (1854, 1882, 1886); Klarinetli Beşli (1891); 3 keman sonatı (1879,1886,1888).

Piyano parçaları: Sonatlar- No.1, Do Majör, Op.1 (1853); No.2, Fa Diyez Minör, Öp.2 (1852); No.3, Fa Minör, Öp.5 (1853);Scherzo, Op.4, (1851); Handel'in Bir Teması Üstüne Çeşitlemeler ve Füg, Öp.24 (1861); Paganini'nin Bir Teması Üstüne Çeşitlemeler, Öp.35 (1863); Haydn'ın Bir Teması Üstüne Çeşitlemeler (iki piyano için), Op.56/b (1873); Liebeslieder Valsleri, Op.52/a (1874); Rapsodiler, intermezzolar, kapriçyolar, baladlar.

Şarkılar: 180'in üstünde şarkı. 4 Ciddi Şarkı (1896).

Org Yapıtları, Part-song'lar.

Johannes Brahms

Johannes Brahms

Johannes Brahms

Johannes Brahms

Johannes Brahms

Johannes Brahms

İlgili konular

Johannes Brahms Resimleri

Güzel Mavi Tuna

İdil Biret

Viyana Şarkı Derneği

1897

Antonín dvořák

Theodor Billroth

Zentralfriedhof

Johannes Brahms

Johannes Brahms Hakkında Detaylı Bilgi

Johannes Brahms Sözlük Anlamları

Johannes Brahms

Johannes Brahms

Johannes Brahms

Johannes Brahms

Johannes Brahms

İlgili konular

Görüşler ve Yorumlar

Johannes Brahms Resimleri

Okuma Önerileri

Güzel Mavi Tuna

İdil Biret

Viyana Şarkı Derneği

1897

Antonín dvořák

Theodor Billroth

Zentralfriedhof