İYİ Parti, 25 Ekim 2017 tarihinde Meral Akşener liderliğinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "İYİ Parti" şeklindedir. Simgesi güneş ve parti isminin Kayı boyu bayrağından esinlenilerek yazılmasıdır. TBMM'de 36 milletvekili ile grubu bulunmaktadır. Genel başkanı Meral Akşener'dir.
Tarihçe
MHP'den ayrılış süreci
Kasım 2015 Türkiye genel seçimleri sonrasında Milliyetçi Hareket Partisi bünyesinde bulunan bazı milletvekilleri ve parti üyeleri genel başkan Devlet Bahçeli'nin seçim başarısızlığını eleştirerek parti içerisinde sert bir muhalefet gösterdiler. Başta Meral Akşener, Ümit Özdağ ve Sinan Oğan gibi isimler MHP'yi olağanüstü kongreye götürmek için delege imzaları toplamaya başladı. Ancak hukuki nedenlerle olağanüstü kongreye gidemeyen Milliyetçi Hareket Partisi, Disiplin Kurulu'nun aldığı karar sonrasında Meral Akşener, Yusuf Halaçoğlu ve Ümit Özdağ gibi isimleri partiden ihraç etti.
Kuruluşu
Meral Akşener, Koray Aydın; Milliyetçi Hareket Partisi'nden ihraç edilen dört milletvekili Yusuf Halaçoğlu, Nuri Okutan, Ümit Özdağ, İsmail Ok; Cumhuriyet Halk Partisi'nden istifa eden merkez sağ kökenli İzmir milletvekili Aytun Çıray ve 200 kişilik kurucu üye ile 25 Ekim 2017 tarihinde, Ankara Yenimahalle'de bulunan Nâzım Hikmet Kongre ve Sanat Merkezi'nde yapılan kongrede İYİ Parti kuruldu; partinin ismi, logosu ve sloganı açıklandı ve Meral Akşener oy birliğiyle partinin ilk genel başkanı seçildi.
Kurucu üye listesinde ağırlıklı olarak Milliyetçi Hareket Partisi ve Ülkücü kökenli kimseler bulunsa da Refah Partisi, Anavatan Partisi, Doğru Yol Partisi ve Demokratik Sol Parti’de görev yapmış kişiler de bulunmaktadır.[14][15]
Parti kurulduktan 17 gün sonra Çankaya'da genel merkez binası açıldı. Meral Akşener burası için İyilerin Evi ismini verdi.[16]
İsim ve amblem
İYİ Parti'nin isminin Kayı boyunun bayrağından esinlenilmiştir. Partinin logosu ise mavi zemin üzerinde 8 ışıklı güneş olarak belirlenmiştir. 8 ışık ise Selçuklu Yıldızı’ndaki 8 köşe ile ilişkilendirilmiştir.[17]
Amblem ile ilgili tartışmalar
Partinin ismi, logosu ve sloganı, Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Menderes Türel'in kendisinin 2014 Yerel Seçim kampanyasına benzediğini iddia etmesiyle yasal zorluklara ve tartışmalara tabi tutuldu. Türel, 24 Ekim 2015 tarihi itibarıyla patente sahip olduğunu iddia eden bir bildiri yayınladı. Bilecik Belediye Başkanı Selim Yağcı, logosunun Bilecik ilinin resmî mühründen çalındığını iddia ederek partiyi mahkemeye vereceğini söyledi. Kayı aşireti Derneği ise 2014 yılından bu yana bayrağına patent iddia etmiştir.[18][19]
Genel başkanları
25 Ekim 2017'de kurulan İYİ Parti'nin bugüne kadar genel başkanlığı yapan kişilerin listesi.
| # | İsim | Resim | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi | Görev Süresi |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Meral Akşener |  | 25 Ekim 2017 | Görevde | 3 yıl, 350 gün |
Başkanlık Divanı üyeleri
| # | Adı | Görevi |
|---|---|---|
| 1 | Meral Akşener | Genel Başkan |
| 2 | Uğur Poyraz | Genel Sekreter |
| 3 | Arzu Önşen | Doğa ve Çevre Politikaları Başkanı |
| 4 | Şenol Sunat | Eğitim Politikaları Başkanı |
| 5 | Erhan Usta | Ekonomi Politikaları Başkanı |
| 6 | Bahadır Erdem | Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı |
| 7 | Ümit Özlale | Kalkınma Politikaları Başkanı |
| 8 | Ümit Dikbayır | Mali İşler Başkanı |
| 9 | Nuri Okutan | Milli Güvenlik Politikaları Başkanı |
| 10 | Mehmet Salim Ensarioğlu | Ortadoğu Politikaları Başkanı |
| 11 | Mehmet Tolga Akalın | Seçim İşleri Başkanı |
| 12 | Mustafa Cihan Paçacı | Siyasi İşler Başkanı |
| 13 | Burak Akburak | STK İlişkileri Başkanı |
| 14 | Koray Aydın | Teşkilat Başkanı |
| 15 | Ünzile Yüksel | Toplumsal Politikalar Başkanı |
| 16 | Yavuz Ağıralioğlu | Türk Dünyası ve Yurtdışı Türkler Başkanı |
| 17 | Ahmet Kamil Erozan | Uluslararası Politikalar Başkanı |
| 18 | Metin Ergun | Yerel Yönetimler Başkanı |
| 19 | Ayşe Sibel Yanıkömeroğlu | Kadın Politikaları Başkanı |
| 20 | Berna Sukas | Gençlik Politikaları Başkanı |
Kurultaylar
Olağan Kurultaylar
1. Olağan Kurultay
Meral Akşener, İYİ Parti kurulduktan sonra Türkiye'nin çeşitli illerine ziyaret gerçekleştirmeye başladı. Genel merkez binasının açıldığı gün, Akşener ''Özal'ın en güçlü olduğu dönemde Demirel Türkiye'yi gezdiğinde erken seçim gelmişti'' dedi.[20] Akşener'in öngördüğü tarih olan 15 Temmuz 2018'de erken seçim olabileceği düşüncesi ile YSK'nın şart koştuğu seçimlerden altı ay evvel kongre yapma şartını yerine getirmek için olağan kongre kararı alındı. 10 Aralık 2017 tarihinde prosedürü sağlamak amacıyla dar bir katılımla 1. Olağan Kurultay gerçekleştirildi.[21]
2. Olağan Kurultay
İYİ Parti'nin 2. Olağan Kurultayı yetkili kurulların tavsiyesi sonucu, COVID-19 salgını nedeniyle tedbirli olarak sınırlı katılımla Anfa Altınpark'ta gerçekleştirildi.[22] Kurultay alanı tamamen yeşil renkli olarak tasarlandı. Emeklilikte Yaşa Takılanlar, İstanbul Sözleşmesi ve doğa temalı kongrenin sloganı Millet Bizi Çağırıyor oldu. Meral Akşener, tek aday olduğu kurultayda 1289 delegenin oyuyla yeniden genel başkan seçildi.[23] Teşkilatlarına önerdiği Erdal Sarızeybek, Bahadır Erdem ve Ümit Özlale Genel İdare Kurulu listesine en üst sıradan girdi. Akşener'in kurultayda ''Bu partiyi iki yumruk arasına sıkıştırılmış, bu vatanın evladı Kürt ve Zaza'lar kurdu.'' cümlesi Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde yaşayan seçmenlere bir çağrı olarak yorumlandı.
Kurultay'da GİK seçimi için anahtar liste çıkarıldığı ve bazı siyasetçilerin seçilmemesi için ayrıca bir liste dağıtıldığı iddia edildi. GİK seçimleri sonrası listeye giremeyenler ile bu listeyi hazırladığı iddia edilen Teşkilat Başkanı Koray Aydın arasında anlaşmazlık çıktı. Tartışmalarda mağdur olduğunu iddia eden partililer basına demeçler verdi, Aydın ise olaylar yatışana kadar sessiz kalmayı tercih etti. Daha sonra listeyi kendisinin çıkarmadığı yönünde basın açıklaması yaptı.[24] Bazı milletvekilleri bu süreçte partinin grup toplantılarına katılmama kararı aldı. Meral Akşener tartışmada taraf olmadan tüm milletvekilleri ile bireysel ve gruplar halinde bir araya geldi. Prof. Dr. Ümit Özdağ'ın bir canlı yayında İstanbul İl Başkanı Buğra Kavuncu'nun Fetö'nün derneklerinde yöneticilik yaptığı iddiası üzerine, parti içinden tepki yükseldi. Milletvekillerinin önemli bir bölümü grup toplantısı kanaatlerinden vazgeçerek katılım sağladılar. 80 ilin il başkanları toplu olarak genel merkeze dilekçe vererek mezkur milletvekilinin ihracını istediler. Ümit Özdağ Merkez Disiplin Kurulu kararıyla partiden ihraç edildi.[25] Kendisinin ihracıyla birlikte Adana milletvekili İsmail Koncuk da partisinden istifa etti. Daha sonra Özdağ mahkeme kararıyla partiye geri döndü ancak kısa bir süre içinde partiden ayrıldı.
2. Olağan Kurultay'da parti sözcülüğü kaldırıldı. Başkanlık sayısı arttırılarak yeni atamalar yapıldı. Cihan Paçacı Siyasi İşler Başkanı olurken, Yavuz Ağıralioğlu ise Türk Dünyası'ndan Sorumlu Başkanlık görevine getirildi. Koray Aydın Teşkilat Başkanı kalmaya devam ederken, Ortadoğu Politikaları Başkanlığı kurularak eski bakanlardan Salim Ensarioğlu görevlendirildi.[26]
Parti içi tartışmaların geride kalmasının ardından Akşener yurt içi gezilerine devam etti.
Olağanüstü Kurultaylar
1. Olağanüstü Kurultay
Prosedür gereği yapılan 1. Olağan Kurultay sonrası daha yüksek katılımlı ve geniş çerçeveli bir kongre yapılması amaçlandı. 1 Nisan 2018 tarihinde, Ankara Spor Salonu'nda gerçekleşen kurultaya emniyet kayıtlarına göre 123.000 civarı vatandaş katıldı.[27] İYİ'ler Kazanır sloganı ile gerçekleştirilen kongrede kurul üye sayıları arttırıldı.[28]
Akşener 1061 delegeden 1 geçersiz oy hariç oyların tamamını alarak güven tazeledi. Seçim hazırlıklarının başlangıcı olarak görülen kurultaydan sonra Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Devlet Bahçeli iktidara seslenerek erken genel seçim istedi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmelerin ardından 24 Haziran 2018 tarihinde Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Genel Seçimlerinin gerçekleştirilmesi kararlaştırıldı.[29]
2. Olağanüstü Kurultay
Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Genel Seçimleri sonrası Afyonkarahisar'da toplantı düzenlendi. Gruplar halinde partililer seçimle ilgili görüşlerini bildirdiler. Hedeflenen oy oranına ulaşılamaması, bazı partililerin bulundukları seçim bölgesi yahut sıralamalarını eleştirmeleri nedeniyle genel başkan, İYİ Parti'yi seçimli olağanüstü kurultaya götürme kararı aldı. 22 Temmuz 2018 tarihinde yapmış olduğu açıklamada gerçekleştirilecek kongrede aday olmayacağını ve aday olacak arkadaşlarına başarı dilediğini ifade etti.
Yetkililerin söylemlerindeki ısrarları ve parti üyelerinin çabaları sonucu Akşener geri döndürülerek tek aday gösterildi. Durumla ilgili olarak Akşener ''Töre konuştu, han sustu. İradenize boyun eğdim, gel dediniz geldim'' dedi.[30] 12 Ağustos 2018 tarihinde, ATO Congressium'da gerçekleştirilen kurultayda genel başkana tam yetki verilerek blok liste kurma hakkı sunuldu. 1124 delegenin katılımı ile gerçekleştirilen kurultayda Akşener yeniden genel başkan seçildi.[31]
4. Olağanüstü Kurultay
Genel İdare Kurulu üye sayısının düşürülmesi, yeniden üye seçimi için olağanüstü kurultay gerçekleştirildi. Parti kuruluşunun ilan edildiği Nazım Hikmet Kültür Merkezi'nde 3 Ağustos 2019 günü 793 delege bir araya geldi. Bugün Geleceğin İlk Günü sloganı ile Türkiye'nin gidişatına ilişkin tespitlerini ve çözüm önerilerini sundu.[32]
Merkez ve merkez sağda konumlanan siyasi partilerden farklı olarak ilk defa çarşaf liste uygulaması yapıldı. Kurultay öncesi MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, ilk defa İYİ Parti'yi geri dönmek üzere davet etti. MHP ile bütünleşme çağrısına karşılık partinin resmi sosyal medya hesabından müstehzi bir cevap verilerek davet reddedildi.[33]
Tüzük Kurultayları
1. Tüzük Kurultayı (3. Olağanüstü Kurultay)
Parti tüzüğünün 65. maddesinde bazı değişiklikler yapılması, maddelerin bazılarında imla konusunda oluşan hataların giderilmesi için delegelerin oylamasına başvurulmak üzere olağanüstü kurultay kararı alındı. 3. Olağanüstü Kurultay bu nedenle İYİ Parti'nin ilk tüzük kurultayı oldu.[34]
Tüzükte yapılan değişiklikler sonrası parti içinde isteyen teşkilatın kadın kolları başkanlığı kurmasına müsaade edildi. 3. madde partililerin itirazları sonucu tüzük değişikliğine yansımayarak reddedildi. Akşener oylama hususunda partilileri karar vermede serbest bıraktı.
Tüzük Kurultayı'nda yapılan değişikliklerin haricinde gündeme ilişkin değerlendirmeler yapıldı. Yenilenen İstanbul seçimleri ile ilgili Akşener'in karara karşı çıkan konuşması basına yansıdı.[35]
İYİ Parti'nin politik hareket tarzı
Akşener 20 Ocak 2020 tarihinden itibaren esnafın sorunlarına dikkat çekmek ve esas gündemin ekonomi olmasına gayret göstermek için Anadolu gezilerine başladı.[36] Halkın gündeminin siyaset gündeminden farklı olduğunu, seçmenin velinimet haline getirilmesi için bu hareketi başlattığını ifade etti.[37] Akşener'in yurtiçi gezilerinin akabinde CHP, DEVA ve Gelecek Partisi genel başkanları da halk ziyaretlerine başladılar.
Akşener Anadolu gezileri kapsamında İzmir, Şanlıurfa, İstanbul, Antalya, Giresun, Ankara, Konya, Kütahya, Hakkari, Nevşehir, Mardin, Bolu, Aksaray, Kocaeli, Eskişehir gibi illerde bulundu.[38][39][40][41][42][43][44][45][46][47][48][49][50][51]
İYİ Parti ve seçimler
Genel seçimler
| Seçim | Harita | Genel Başkan | Oy | Sandalye | Meclis | Sıra | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| # | % | ± Y | # | ± | |||||
| 2018 |  |  Meral Akşener | 4,955,994 | %9,96 | - | 43 / 600 | - | Muhalefet | 5. |
Yerel seçimler
| Seçim | Genel Başkan | İl Genel Meclisi | Büyükşehir Belediye | Belediye | Belediye Meclisi | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oy | % | Kazanılan | Oy | % | Kazanılan | Oy | % | Kazanılan | Oy | % | Kazanılan | ||
| 2019 | Meral Akşener | 852.582 | %8,12 | 23 / 1.272 | 2.607.640 | %9,52 | 0 / 30 | 3.351.438 | %7,76 | 24 / 1.355 | 3.142.757 | %7,31 | 1.092 / 20.745 |
Seçim şarkıları
Kaynakça
- ^ İYİ PARTİ 21.12.2017 RESMÎ TÜZÜĞÜ 25 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ek metin.
- ^ Faaliyette Olan Siyasî Partiler: İYİ Parti 10 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., YARGITAY CBS
- ^ https://www.iyigenclik.org.tr/
- ^ {{Web kaynağı | https://www.yargitaycb.gov.tr/icerik/1338
- ^ a b c d e f "Parti programı" (PDF). 19 Haziran 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2018.
- ^ https://www.yenicaggazetesi.com.tr/meral-aksenerden-erdogana-neler-olacak-yaniti-ne-olacagini-soyleyeyim-erdogan-onumuzdeki-secimde-gidecek-455787h.htm
- ^ http://www.parties-and-elections.eu/turkey.html
- ^ https://www.dw.com/tr/analiz-iyi-parti-ab-taraf%C4%B1ndan-nas%C4%B1l-g%C3%B6r%C3%BCl%C3%BCyor/a-41142625
- ^ https://www.aljazeera.com/features/2017/10/25/ex-turkish-minister-meral-aksener-launches-new-party/
- ^ https://www.hurriyet.com.tr/gundem/umit-ozdag-merkez-sag-degil-milli-merkez-40549074
- ^ https://www.euronews.com/2018/01/10/turkey-s-good-party-emerges-as-serious-challenger-to-erdogan
- ^ https://www.aljazeera.com/features/2017/10/25/ex-turkish-minister-meral-aksener-launches-new-party
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
- ^ İşte Meral Akşener’in kurduğu İYİ PARTİ’nin logosu, 24 Ekim 2017( 25 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).
- ^ Meral Akşener’in kurduğu İYİ PARTİ’nin kurucu üyelerinin listesi, 24 Ekim 2017( 25 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).
- ^ "İYİ'lerin Evi Açıldı".
- ^ Meral Akşener'in partisinin ismi Kayı Boyu'ndan mı esinlenildi? 25 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 25 Ekim 2017.
- ^ İYİ Parti'ye bir dava daha! Patentini 2014'te aldık 7 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 30 Ekim 2017
- ^ İYİ Parti'nin sloganına patent engeli 7 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 25 Ekim 2017
- ^ "İYİ'lerin Evi Açıldı". FOX Haber.
- ^ "İYİ Parti 1. Olağan Kurultay". 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "İYİ Parti kurultay gündemi". 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "1289 oyla yeniden Genel Başkan". 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Koray Aydın sessizliğini bozdu". 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ümit Özdağ ihraç edildi". 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Başkanlık Divanı Belli Oldu". 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "İyi Parti Kurultayı'na On Binler Katıldı".
- ^ "1. Olağanüstü Kurultay". 2 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Seçim 24 Haziran'da". 19 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Akşener 2. Olağanüstü Kurultay'da konuştu". 13 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "2. Olağanüstü Kurultay".
- ^ "4. Olağanüstü Kurultay". 3 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "MHP Lideri Bahçeli'nin Çağrısı Yanıt Bulmadı". 4 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "3. Olağanüstü Kurultay". 25 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Akşener YSK'yı eleştirdi". 25 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "15 aydır Anadolu'yu geziyorum". 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Seçmen velinimettir". 31 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "AkşenerMardin'de temaslarda bulundu".
- ^ "Akşener partililere kapı kapı dolaşmaları talimatını verdi". 21 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Akşener Şanlıurfa'ya ziyarette bulundu".
- ^ "Akşener Ankara'da".
- ^ "Giresun felaketinin ardından Akşener bölgede".
- ^ "Kütahya'da Akşener esnaf ziyaret etti".
- ^ "Akşener Aksaray'ı gezdi".
- ^ "Kocaeli'de Toplu Açılış Töreni yapıldı".
- ^ "Nevşehir'de demeçler verdi".
- ^ "Kırklareli Babaeski'de Konuşma Yaptı". 21 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Trakya Turu'nda sıra Edirne'de".
- ^ "Antalya'nın İlçelerinde Esnaf Ziyareti". 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Akşener Hakkari'de". 3 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Akşener Konya'da Esnaf Ziyareti Gerçekleştirdi". 1 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.