Şehre ve Haliç’e hakim bu sarayda oturan Yeniçeri Ağaları’nın ne zamandan beri burada oturdukları bilinmemekle birlikte, bir Alman ressamın yaptığı şehir panoramasından 1555 tarihine kadar gidilebilmektedir.
Başta, Sultan II.Osman Hadisesi olmak üzere bir çok tarihi olayın geçtiği Ağa Kapısı, etrafı yüksek duvarlarla çevrili bir sahada, içinde adeta Hünkar Sarayı gibi çeşitli köşkleri, selamlık, harem ve hizmet daireleri ile atölyelerden oluşan büyük bir kompleks idi. Ancak, ahşap olması sebebiyle 1660, 1750, 1771 ve 1782 yangınlarından etkilenmiş ve her defasında yeniden inşa ettirilmiştir.
Yeniçeri Ağası’nın makamı olarak kullanılan Ağa Kapısı Sarayı, Yeniçeri Teşkilatı’nın 1826 yılında kaldırılarak yerine Asakir-i Mansure kurulması sebebiyle, Şeyhülislam’a tahsis edilmiştir.
Sultan II.Mahmud, Ağa Kapısı’nın Şeyhü’l-islamlara tahsisi için yazdığı fermanda, Yeniçeriliğin bütün hatıralarını silip unuttur-mak için Ağa Kapısı adını da yasaklayarak, buraya “Bab-ı Meşihat- Fetvahane” denil-mesini istemiştir.
Meşihat Dairesi, 1826’da çıkan yangın sebebiyle, bir yıl sonra 22 Ekim 1827 tarihinde Ağa Kapısı’na nakledilmiştir.
Cumhuriyet Döneminde, 03 Mart 1924 tarihinde Şeyhülislamlık lağvedildiğinde ise, bu binalar “İstanbul Müftülüğü”ne tahsis edilmiştir. Halen Müftülük olarak kullanılan bina da, Şeyhülislam Dairesi’nin Fetvahane Bölümü’dür.
Ağa Kapısı’nın, Bab-ı Meşihat olduktan sonraki durumunu gösteren eski resimlerinden, bu binaların XIX. yüzyılda hakim olan Batı Mimarisi’nden alınma empire üslubunda olduğu görülmektedir.Teşkilat yapısı
İstanbul Müftülüğümüz, Cumhuriyetin İlanı ve Halifeliğin kaldırılmasından sonra 03 Mart 1924 tarihinde kurularak bu günkü statüsü 22 Haziran 1965 gün ve 633 sayılı Kanun ile düzenlenen ve 1982 Anayasasının 136. maddesinde genel idare içinde yer alan Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı bir kamu kuruluşu olup, kanun ve yönetmeliklerde belirtilen hizmetleri yerine getirmektedir.
İlimizde, Müftülüğümüze bağlı olarak 32 İlçe Müftülüğü bulunmaktadır.
AMAÇ
İslam Dini’nin, ibadet ve ahlak ilkeleri ile ilgili işleri yürütmek, din konusunda toplumu aydınlatmak ve ibadet yerlerini yönetmek, halkımızın din konusundaki ihtiyacını karşılamak ve onları itikat, ibadet, ahlak konularında bilgilendirmek, hurafelerden uzak tutmak, toplumu yüce dinimiz İslam hakkında bizzat kaynağından doğru ve sağlıklı bir şekilde aydınlatmaktır.
DİN HİZMETLERİ
Camilerimiz ve Cami Hizmetleri
Din hizmetlerinin yürütüldüğü camiler, Allah’a ibadet edilen ve Ülkemizin bütün yerleşim birimlerinde mevcut olan kutsal mekanlardır. Bu kutsal mekanlarda milletçe dayanışmayı ve bütünleşmeyi amaç edinerek her türlü siyasi görüş ve düşüncelerin dışında kalarak dinimizin birlik, beraberlik, fedakarlık ve yardımlaşma gibi yüce prensiplerini halkımıza benimsetmek, İslam’ın güzel ahlak sistemi içinde yer alan kardeşlik, sevgi, saygı, hoşgörü, yardımlaşma ve dayanışma gibi hasletlerini yaygınlaştırmak suretiyle etkin ve yaygın din hizmeti sunulmaktadır.
İlimizde, yılda ortalama 100 cami inşa edilmekte olup, 01 Ocak 2005 tarihi itibariyle 2831 cami bulunmaktadır.Bu camilerimizde 1767 İmam- Hatip ve 962 Müezzin- Kayyım görev yapmaktadır.
Bütün camilerimizde, namaz ibadetlerinin dışında halkımızı itikat, ibadet, siyer ve ahlak konularında bilgilendirmek, hurafelerden uzak tutmak, yüce dinimiz İslam hakkında bizzat kaynağından, doğru ve sağlık bir şekilde aydınlatmak ve güzel ahlakı tesis etmek amacıyla, İmam- Hatipler tarafından “Cami Dersleri” verilmektedir.
Çeşitli konularda Diyanet İşleri Başkanlığınca gönderilen veya Müftülüğü-müzce hazırlanan hutbeler Cuma günleri tüm camilerimizde okutulmaktadır.
Ayrıca, camilerimizde bayanlara mahsus abdest alma ve namaz kılma yerleri düzenle-nerek, kolay ibadet edebilmeleri imkanı sağlanmıştır.
Vaaz ve irşad Hizmetleri
İlimizde 01 Ocak 2005 tarihi itibariyle 35 bayan ve 111 erkek olmak üzere toplam 147 vaiz görev yapmaktadır..
Vaaz ve İrşad Komisyonu tarafından 3’er aylık dönemler halinde, önemli tarihler ve güncel konular da dikkate alınmak suretiyle hazırlanan vaaz ve irşad programları, vaizlerimiz tarafından uygulanmakta ve halkımızın aydınlatılması hedeflenmektedir.
Ayrıca, Ramazan ayına mahsus olmak üzere “özel vaaz ve irdşad” programları hazırlanmakta, camilerimizde her akşam teravih öncesi vaaz verilmekte, radyo ve televizyonlarda da çeşitli programlara katılmak suretiyle konuşmalar yapılmakta; Kutlu Doğum, Camiler ve Din görevlileri ile Vakıf vb. önemli haftalarda düzenlenen kutlama ve etkinlikler çerçevesinde, haftanın mana ve öneminin anlatıldığı konferans ve paneller düzenlenmektedir.
Kandil Programları
Dini ve milli bakımdan önemli gün ve gecelerde camilerimizde, radyo ve televizyonlarda da yayınlanan mevlit programları organize edilmekte ve gerekli açıklayıcı konuşmalar yapılmaktadır.
Din Görevlileri ve Camiler
Haftası Kutlamaları
Hafta münasebetiyle, “camiler ve din görevlileri” konulu konferans, panel, mevlit, hutbe ve vaazlarla halkımıza çeşitli dini etkinlikler sunulmakta; düzenlenen kampanya ile de ibadethanelerimizin genel temizlik, boya ve bakımları yapılmaktadır.
Kutlu Doğum Etkinlikleri
Hz.Peygamberimizin kutlu doğumu vesilesiyle, İlahiyat Fakültesi öğretim üyelerinden de istifade edilmek suretiyle çeşitli kon-feranslar ve paneller düzenlenmekte, hatim ve mevlitler okutulmakta, vaaz ve hutbelerle haftanın mana ve önemi anlatılmaktadır..
Fetva Hizmetleri
Vatandaşlarımızın dini konulara ilişkin soruları, Müftülüğümüz bünyesinde kurulan “Alo Fetva Hattı”ndan, Müftü Yardımcılarımız ile diğer ehliyetli uzmanlarımız tarafından cevaplandırılarak, halkımız aydınlatılmaktadır..
İhtida İşlemleri
1587 sayılı Nüfus Yasası’nın 47. ve ilgili Yönetmeliğin 151-152.maddeleri gereğince, Müftülüğümüze müracaat ederek kendi isteğiyle İslam Dinine girmek isteyen yerli ve yabancı uyruklu kişilerin ihtida işlemleri yapılmaktadır.
Müslüman olmak isteyenlere usulüne uygun şekilde yetkililer tarafından telkin yapılmakta ve dinimiz hakkında kendilerine özlü bilgiler de verilmektedir.
Hac ve Umre Hizmetleri
İlimizden Hac ve Umre’ye gitmek üzere kayıt yaptıran hacı adaylarının her türlü kayıt işlemleri ve eğitimleri ifa edilmekte olup, Suudi Arabistan’daki organizasyonda hacılarımıza hizmet vermek üzere rehber din görevlileri tavzif edilmektedir.
Kurban Hizmetleri
Kurban Bayramı’nda, kurban kesim yerlerinde din görevlisi bulundurulmak suretiyle; tekbir ve dua hizmetleri verilerek, halkın bu dini vecibesi yerine getirilmektedir.
EĞİTİM FAALİYETLERİ
Kur’an Kursu Hizmetleri
İlimizde eğitim ve öğretime açık toplam 368 Kur’an Kursu bulunmakta olup, bu kurslarımızda 16580 yüzüne ve 2853 hıfz olmak üzere toplam 19333 öğrenci okumakta ve 502 öğretici görev yapmaktadır.
Gerek yatılı ve gerekse gündüzlü kurs-larımızda okumakta olan öğrencilere, yönet-melikteki esaslar dahilinde Kur’an-ı Kerim ve dini bilgiler öğretilmekte, yıl sonu yapılan sınavlarda başarılı olmaları halinde kendilerine “Yüzünden Okuma” ve “Hafızlık” belgeleri verilmektedir.
Ayrıca, Diyanet İşleri Başkanlığı kanalıyla ülkemize getirilen başta Türk Cumhuriyet-lerine mensup yabancı uyruklu öğrenciler de bu kurslarımızda okutulmakta ve yıl sonu sınavında başarılı olmaları halinde, kendilerine durumlarının ülkelerinde İmam- Hatiplik yapmaya uygun olduğuna dair bir “belge” verilmektedir.
Hizmetiçi Eğitim Faaliyetleri
Ezanı güzel ve kulağa hoş gelecek şekilde okutmaya yönelik olarak, cami görevlileri için Müftülüğümüze ait Fatih İlçesindeki Haseki ile Ümraniye İlçesindeki Cevherağa Eğitim Merkezlerinde dönemler halinde yetkin ağızlardan “Makam Bilgisi ve Ezanı Güzel Okuma Kursları” düzenlenmektedir.
SOSYAL HİZMETLER
Aile Bürosu Çalışmaları
Müftülüğümüz bünyesinde kurulan “Aile Büro-su”nda, halkımızın ailevi problemlerinin çözümünde rehberlik ve yardımcı olabilmek amacıyla çalışmalar yürütülmektedir.
Şer’i Siciller ve Meşihat Arşivi
Müftülüğümüz bünyesinde Şeyhulislamlık Maka’-mından günümüze intikal eden eserler, Şer’iye Sicilleri Arşivi, Meşihat Arşivi ve Meşihat Kütüphanesi olmak üzere üç bölümde toplanmıştır.
Şer’iye Sicilleri Arşivi, Osmanlı Devleti mahkeme tutanaklarını; Meşihat Arşivi, Meşihat Makamı ve bağlı müesseselere ait tutanakları; Meşihat Kütüphanesi de Mecelle-i Ahkam-ı Adliyye’nin hazırlanışı esnasında istifade edilen yazma eserleri bünyesinde barındırır. Ayrıca, Kur’an-ı Kerim taş baskı kalıpları da müftülüğümüz mahzeninde mevcuttur. Ancak, müsait yer olmaması nedeniyle bu tarihi eserler sergileneme-mektedir.
a. Şer’iye Sicilleri Arşivi
Osmanlı Devleti zamanında İstanbul’daki 27 mahkemeye ait kadı sicilleri (9883 defter), kazasker ruznamçeleri (377 defter), nakibu’l- eşraf defterleri (33 defter) ve kadı mühür tatbiklerinin (13 defter) mikro filmleri çekilmek suretiyle İSAM’da yerli ve yabancı araştırmacıların istifadesine sunulmuştur.
Aynı şekilde naipler, alimler, dersiamlar, muhzırlar ve kadılar tercüme-i hal defterleri (8 cilt) de Şer’i Siciller Arşivindedir.
357 ulema sicil klasöründen 60 adedi dijital ortama aktarılmıştır.
b. Meşihat Arşivi
Meşihat Arşivinde, meclis-i tetkikatı şer’iyye, fetvahane, sicilli ahval, memurin kalemi, hulasa, eytam, müteferrik, bab-ı fetva, mektubi kalemi, nezaret reft- amed, muhtelif vakıf, kadı, nuvvab, müfti, medrese varide, dersiam ve muallim, talebe kayıtları, yevmiye ve memurin defterleri olmak üzere 3635 adet defter mevcuttur. Ayrıca, Şer’i Mahkemelerce tutulan 889 adet mahkeme kayıt defteri, şeyhülislamlık tarafından tutulan 602 adet defter ve tasnifi yapılamayan, 325 adet defterle birlikte yekün defter sayısı 5451’i bulmaktadır. Yine aynı bölümde tahta kutular içinde muhtelif evrak mevcuttur.
Aynı şekilde naipler, alimler, dersiamlar, muhzırlar ve kadılar tercüme-i hal defterleri (8 cilt) de Şer’i Siciller Arşivindedir. Her iki bölümde de okuyucuların ihtiyaç duyduğu defterlerin CD çekimleri ile cildi yıpranmış defterlerin aslına uygun tamirleri yapılmış, kağıdı rutebetlenme veya kurt yeniği sebebiyle yıpranmış olanların da patoloji çalışmaları yapılmıştır.