İstanbul Belediye Sarayı

İstanbul Belediye Sarayı, Şehzadebaşı'nda, Atatürk Bulvarı ile Şehzadebaşı Caddesi'nin kesiştiği yerde, Saraçhane Parkı'nın güneyinde bulunan İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin yönetim binası. Belediye Sarayı, 1953'te bir ulusal yarışma sonucunda birinciliğe değer görülen mimar Nevzat Erol'un projesi esas alınarak inşa edilmiştir. Proje, yapımı aynı yıllara rastlayan İstanbul Hilton Oteli'yle birlikte, Türkiye mimarlığında etkisini 1950'li yıllardan başlayarak gösterecek olan uluslararası üslubun ilk örneklerinden sayılmaktadır. Bu açıdan Belediye Sarayı binası yalnız İstanbul değil, Türkiye mimarlığının gelişim sürecinde de belirli bir dönüşümün işareti sayılan yapılar arasında anılmaktadır. II. Dünya Savaşı sonrasında ABD'den başlayarak hızla yayılan ve “rasyonalis-pürist akım” olarak da anılan uluslararası üslup, kitle ve planda dikdörtgenler prizması veya kare prizma, dikdörtgen ve kare gibi temel geometrik biçimlerin, büyük ölçüde çelik yapımı, geniş pencerelerle cam yüzeylerin kullanımına dayanan ve ağırlıklı olarak modüler bir cephe düzeni öneren bir tasarım modeliydi. İstanbul Belediye Sarayı, bu üslubun daha çok Güney Amerika'da uygulanan ve en önemli temsilcisi Oscar Niemeyer olan Brezilya tarzına yakındır. Prizmatik kitleleri genellikle üstlerine konan eğrisel plastik kitlelerle canlandıran bu tarza özgü biçim ve düzenlemeler Belediye Sarayı'nda da vardır. Belediye Sarayı iki ana kitleden oluşmaktadır; Yüksek ve dikdörtgenler prizması biçimindeki büro kitlesi ve yine yatık bir dikdörtgen prizma olan, başkanlık ve toplantı hacimlerine ayrılmış kitle. Büro kitlesi, daha önce de kullanılmış olan, fakat uluslararası üslupla kesinleşip kabul edilen, ortadan koridorlu iki cephesi oda dizilerinden oluşan, servis ve düşey dolaşım çekirdeklerini belirli eksenlerde toplayan tipik büro şemasına uygundur. Teras çatısının üstünde, çalışanların yemek ve sosyal aktivitesi için ayrılmış mekanlar, plastik etkisi vurgulanmış, parabolik bir eğrisel örtü ile örtülüdür. Başkanlık bölümü, başkanlık dairesi, büro hacimleri, encümen odaları, toplantı ve sergi salonlarından oluşan ve büro bölümünden daha farklı olarak törensel kullanıma da yönelik olan bir düzenlemeye sahiptir. Bu bölümün de üstünde, toplantı salonunu işaret eden ve çapraz tonoz biçiminde, hiperbolik bir eğrisel örtü vardır. Proje sahibi, bu örtü biçimini, karşısında yer aldığı Şehzade Camii'nin örtü sistemine atıf yapan bir tasarım kabülü olarak ifade etmiştir. Belediye Sarayı, hemen karşısında bulunan Şehzade Külliyesi'ne göre boyutlandırılmasına dikkat edilmiş, günümüzün ölçülerine göre abartılı olmayan mimarisi ile inşa edildiği tarihi çevreyle belki doğrudan ilişki kurmayan, ancak onu geriye de itmeyen bir modernist uygulamadır. Belediye Sarayı'nın inşaat alanında, temel kazıları sırasında Roma ve Bizans dönemlerine ait mozaiklere ve Bizans döneminden kalma duvar kalıntılarına rastlanmıştır. İstanbul Arkeoloji Müzesi'ne nakledilen mozaikler beyaz mermer parçacıkları ile açık ve koyu yeşil, koyu mavi, pembe, kırmızı, bordo ve sarı renkli taş parçacıklarından oluşmuştur. Genellikle beyaz zemin üzerine insan ve hayvan figürleri ile geometrik motifler işlenmiştir; oynayan çocuklar, yabandomuzu avı, dans edenler, kuzu ve tavuk taşıyan köylüler dikkati çeken figürlerdir. Ayrıca * İstanbul Hilton Oteli Kaynaklar * Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Cilt 2, s. 144-145 - Tarih Vakfı-T.C. Kültür Bakanlığı (1994) * “İstanbul Belediye Binası Proje Müsabakası”, Arkitekt, e, 21, İst., 1953, s. 71-77 * R. Duyuran, “Belediye Sarayı Mozaikleri”, Arkitekt, s. 9-12 (1954) * Metin Sözen, Cumhuriyet Mimarlığı, 274 * M. Tapan, Modern turkish Architecture, International style: Liberalism in Architecture, Pennysilvania, 1984

Kaynaklar

Vikipedi

İstanbul Belediye Sarayı

Kaynaklar

İstanbul Büyükşehir Belediyesi

İstanbul

Saraçhane

Nevzat Erol

Üçüncü Sadabad Sarayı

Tilbe Saran

Kadir Topbaş

Lütfi Kırdar

İstanbul Belediye Sarayı