Çin’de doğup büyüyen İlteriş Kutluğ Kağan, bir süre devlet memuru olarak çalıştı. Orta Asya hududunda görev yaptığı sırada, 681 yılında on yedi arkadaşı ile birlikte Türk devletini kurmak için teşebbüse geçti. Bilge Tonyukuk da yardımcıoldu. Kendisini destekleyenlerin sayısı yedi yüzü bulunca, istiklalini ilan etti. Orta Asya Türkleri, Çin’deki Türk Hanedan mensupları ve kumandanları etrafında toplandı. Büyük bir kuvvet ortaya çıktı. 682 yılında Göktürk Devletini ikinci defa kurup hükümdarlığını ilan etti. Bilge Tonyukuk’u kendisine vezir yaptı. İkinci Göktürk Devleti adıyla anılan bu devlete kurucusuna nisbetle Kutluğ Devleti de denildi.
Göktürk Devletini milli şuurla teşkilatlandırıp Türk töresini ülkede hakim kıldı. 682 yılından sonra on yıl içinde, on yedisi Çin’e olmak üzere kırk yedi sefer tertip eden İlteriş Kutluğ Kağan, yirmisine bizzat katıldı. Hepsinde muvaffak olup, hiç yenilmedi. 692’de ölünce kardeşi Kapağan (692-716), kağan oldu. Bilge Kağan (716-734) ile Kül Teğin, İlteriş Kutluğ Kağan’ın oğullarıdır. (bkz. Göktürkler)