Ii. İngiliz-Afgan Savaşı

II. İngiliz-Afgan Savaşı, 1878-1880 yılları arasında Britanya İmparatorluğu ve Afganistan Emirliği arasında gerçekleşmiş olan ikinci savaştır. Savaş öncesi durum Rus-İngiliz çekişmesi olan Büyük Oyun 19. yüzyıl’ın ikinci yarısında yeni boyutlar kazanarak devam etti. Ruslar 1868’de Buhara, 1873 yılında da Hive’yi ele geçirmiş daha sonra batıya dönerek 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Osmanlı Devleti ile savaşmışlar ancak galip gelmelerine rağmen Berlin Kongresi'nde Osmanlı Devleti’nden istedikleri toprakların hepsini alamamışlardı. Bu sonuç Rusların dikkatini tekrar Orta Asya'ya çekti. 1878 yılında Ruslar Kabil’de bir Rus misyonu bulunduruyorlardı. Bunun üzerine İngilizler de Ruslara karşı, Kabil’de bir misyon bulundurmak istediler. Afganistan Emiri Şir Ali Han'ın İngilizlerin bu isteğini reddetmesi İngilizler tarafından savaş nedeni sayıldı. == Savaş İlk Savaş ve Anlaşma 1878 sonbaharında İngilizler Lord Roberts komutasındaki yaklaşık 40.000 askerle üç faklı noktadan Afganistan’a girdiler ve yerel kuvvetleri kolayca püskürttükten sonra Kabil’e ilerlediler. Ruslardan yardım isteyen ancak istediği yardımı alamayan Şir Ali Han Mezar-ı Şerif’e kaçtı ve yerine tahta oğlu Yakup Han geçti. Bu sırada İngilizler Afganistan'ın büyük bölümünü ele geçirmişlerdi. Ülkenin geri kalanının işgalini önlemek isteyen Yakup Han İngilizlerle barış imzalamak zorunda kaldı. Anlaşma ile Yakup Han yıllık yardım ve bazı güvenceler karşısında Afganistan'ın dış işlerindeki kontrolünü ve kuzeydeki bazı eyaletlerin yönetimini Birleşik Krallık'a devretti.

İkinci Savaş ve Anlaşma

Birleşik Krallık ile Afganistan arasında yapılan anlaşma uzun sürmedi ve 2-3 Eylül 1879'da Kabil'de İngilizlere karşı bir isyan patlak verdi. 1876 Ekim ayında isyancılar yakaladıkları İngiliz tümgeneral Sir Pierre Cavagnari ve yakınıdakileri öldürdüler. Bu olay ikinci savaşın en önemli nedenlerinden birisi oldu. Hayber’deki İngiliz kuvvetleri, Kabil’e kadar ilerlediler; ama başarılı olamadılar. 1879 aralığında Muhammed Can Han liderliğinde ayaklanan Afganlar Kabil yakınlarındaki İngiliz kuvvetlerinde karşı taarruza geçtiler ve buradaki İngiliz kuvvetlerini kuşattılar ancak kuşatma uzun sürmedi ve ayaklanma bastırıldı. Bu sırada İngilizler Yakup Han'ı tahttan indirerek yerine Eyüp Han'ı geçirdiler. Sir Pierre Cavagnari ve yakınıdakilerinin öldürülmesi olayında suç şüphesi bulunan Eyüp Han tahttan İndirilerek Herat valiliğine atandı ve yerine Abdurrahman Han getirildi. Cihad ilan eden Afganlar çok sayıda asker toplayarak Eyüp Han komutasında saldırıya geçtiler. Afganlar 27 Temmuz 1880'de Meyvand Muharebesi'nde İngilizler mağlup ettiler ve Kandahar'a yöneldiler ancak Kandahar Muharebesi'nde İngilizler tarafından mağlup edildiler. İki taraf arasında bir barış antlaşması yapılmadı ancak İngilizler 1881’de Afganistan’ı terk ettiler. Daha sonra emir Abdurrahman Han'ın barış yanlı olması üzerine Gandamak Antlaşması tekrar teyit edildi ve savaş sona erdi.

Kaynaklar

Vikipedi

Ii. İngiliz-Afgan Savaşı

Ii. İngiliz-Afgan Savaşı Hakkında Detaylı Bilgi

İkinci Savaş ve Anlaşma

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar