Türkçe Bilgi: İdrisiler

İdris bin Abdullah tarafından Kuzeybatı Afrika’da kurulan devlet. Kurucusunun ismine nisbetle, İdrisiler ve İdrisoğulları denildi. Devletin kurucusu İdris’in, hazret-i Ali’nin oğlu Hasan’ın torunu olduğu söylenir.

İdris, kölesi Raşid ile Hicaz’dan Mısır’a gelip buradan da Mağrib’e (Fas ve Tanca bölgesine) geçti. Auraba kabilesi reisi İshak tarafından gayet iyi karşılanan İdris, Velile kasabasına yerleşti. 788 senesinde ahaliyi kendine bi’ata davet etti. Halkın bi’at etmesi üzerine Tlemsan’ı zabtederek, mükemmel bir askeri birlik kurdu. Kuzey Afrika’daki berberiler arasında, İslam dinini yayarak kuvvet kazandı. Zenate Berberi reisleri, İdris’i hükümdar tanıdılar.

İdris’in 793 senesinde vefatı üzerine, kölesi Raşid, doğacak çocuğa vasi olarak işlerin idaresini ele aldı. İkinci İdris doğar doğmaz, Raşid, ahaliyi ona bi’at ettirdi. Küçük yaştan itibaren iyi bir tahsil gören İkinci İdris, iyi organize edilmiş bir devlet kurmayı başardı. Fas şehrini kurarak, nüfusunu fazlalaştırmak için inşaat faaliyetlerine girişti. Fas’a bölgeden ve Endülüs’ten getirdiği Müslümanları yerleştirdi. Şehirde kültür ve sanat eserleri inşa edildi. Cami-i Şurafa tesis edildi. Fas, İdrisilerin merkezi oldu. Berberiler arasında İslamiyet hızla yayıldı. İkinci İdris, Abbasi halifesi adına okunan hutbeyi kaldırdı. 828 senesinde öldüğü zaman devletin gücü Mağrib topraklarının ancak bir kısmında tesirliydi. Topraklarının merkezi Rif ve Orta Atlas arasında yer alan ova ve vadilerden meydana geliyordu.

İkinci İdris’in yerine oğlu Muhammed el-Muntasır hükümdar oldu. Sultan Muhammed devrinde İdrisilerin siyasi hakimiyeti parçalandı. Ülkenin muhtelif şehirleri, Muntasır’ın kardeşleri arasında bölündü. Bu durumdan faydalanan Berberiler, İdrisilere saldırdılar. Abbasilerden ayrıldıktan sonra İdrisiler, 10. asırda Mısır’da hüküm süren Şii-Fatımilerin hücumlarına maruz kaldılar. Sultan Muhammed’in ölümü üzerine yerine oğlu Yahya geçti. Yahya’nın hükümdarlık görevlerini tam olarak yerine getirememesinden faydalanan kardeşlerin her biri, kendi bölgesinde bağımsız bir hükümdar gibi davranmaya başladı. Yahya, tahta geçtikten bir süre sonra Fatımilerin hakimiyetini kabul etti. 921 senesinde Fas, Fatımiler tarafından işgal edildi. Bundan sonra İdrisilerin hakimiyetleri güneyde Tamdult’tan kuzeyde Rif’e kadar olan bölgede devam etti. Ancak İdrisilerin bundan sonraki tarihi hakkındaki bilgiler oldukça karanlıktır. Endülüs Emevilerinin Fatımiler aleyhine Kuzey-Batı Afrika’da bir ilerleme siyaseti takib ederek, Sebte’yi ele geçirmeleri üzerine, Rif İdrisileri, onların hakimiyetini kabul ettiler. Emevi emiri Galip, 974 senesinde son İdrisileri Kurtuba’ya götürdü. Böylece İdrisiler Devleti tarihe karıştı. Endülüs Emevilerinin çöküşünden sonra, İdrisilerin uzak bir kolu olan Hammudiler, Algeciras ve Malaga’nın kontrolünü elde ettiler ve bir hanedan olarak hüküm sürdüler.

Başlangıçta Abbasilere, sonra Fatımilere ve nihayet Endülüs Emevilerine tabi olan İdrisilerin dili Arapçaydı.

İdrisi Hükümdarları

Birinci İdris(788-793)

İkinci İdris(793-828)

Muntasır(828-836)

Ali(836-849)

Fetret Devri(849-905)

Dördüncü Yahya(905-922)

Haccam(922-926)

Endülüs Emevilerinin hakimiyeti(926)

İdrisiler

Zeydilik

Cezayir

Kuzey Afrika

Yemen

Abbâsîler

Emevîler

Fâtımîler

Karmatîlik