Hoysala mimarisi, günümüz Hindistanı`nda Karnataka eyaletinin olduğu bölgede 11. ve 14. yüzyıllar arasında hüküm sürmüş olan Hoysala İmparatorluğu döneminde gelişen özgün mimari tarzdır. Hoysala nüfuzu Güney Deccan yaylasına egemen olduğu 13. yüzyılda doruk noktasına erişmiştir. Bu dönemde inşa edilen Belur`daki Çennakeşava tapınağı, Halebidu`daki Hoysaleşvara tapınağı ve Somanathapura`daki Keşava tapınağı gibi irili ufaklı birçok tapınak Hoysala mimarisinin örnekleri olarak günümüze kadar ulaşmıştır. Hoysala mimari ustalığının diğer örnekleri Belavadi, Amrithapura, Hosaholalu ve Nuggehalli`de bulunan tapınaklardır. Hoysala mimari tarzının incelenmesi sonucunda Hint-Aryan etkisinin önemsiz olduğu ve asıl Güney Hint tarzının baskın olduğu anlaşılır. Percy Brown in Kamath (2001), s.134
Hoysala İmparatorluğu`nda tapınakların çok yaygın olmasının sebebi dönemin sosyal, kültürel ve siyasal olaylarıdır. ``Karnata`` tapınak inşa geleneğinin biçimsel dönüşümü Vaişnava ve Viraşaiva düşünürleri ile sembolleşen dini eğilimler kadar sanatsal açıdan Batı Çalukya derebeylerini geçmeyi arzulayan Hoysala krallarının yükselen askeri başarılarını da yansıtır. Hoysala hükümranlığının öncesinde 12. yüzyıl ortalarında inşa edilen tapınaklarda belirgin Batı Çalukya etkisi görünür. Daha sonraki tapınaklarda Çalukya sanatına ait belirtiler bulunsa da Hoysala ustalarına özgü yeni süslemeler göze çarpar. Karnataka eyaletinde günümüze kadar gelen yaklaşık yüz kadar tapınak bulunmaktadır. Bunların çoğu Hoysala krallarının anayurdu olan Malenadu bölgesindedir.
Karnataka`da çok rağbet gören turistik yerler olan Hoysala tapınakları orta dönem Hint mimarisinin ``Karnata Dravida`` geleneğini incelemek isteyen mimarlık öğrencileri ve meraklıları için mükemmel olanaklar sağlar. Bu mimari geleneği Badami`nin Çalukya hanedanı hamiliğinde 7. yüzyılda başlamış, Basavakalyan`ın Batı Çalukyaları yönetimi altında 11. yüzyılda daha da gelişmiş ve sonunda Hoysalalar saltanatında 12. yüzyılda bağımsız bir tarz haline dönüşmüştür. Tapınaklarda göze çarpan yerlerde bulunan orta dönem Kannada dili yazıtlar tapınakların detaylarını verir ve Hoysala hanedanı tarihi hakkında değerli bilgiler sunar.
Tapınak tanrıları
`da" target="_blank"> Vişnu ile Lakşmi (``Lakşminarayana``).] `da" target="_blank"> Şiva, Parvati ve Nandi.] Hinduizm, iki bin yıl boyunca gelişmiş, içinde doğal dünya ile felsefeyi birleştiren karmaşık bir sembolizm barındıran; dünyevi ve kutsal inançların, ritüellerin, günlük uygulamaların ve geleneklerin birleşimidir. Hindu tapınakları bir tanrıya adanmış basit tapınakçıklar olarak başlamış ve Hoysalaların zamanına gelindiğinde günlük hayatın ötesine geçilen tapınma yapılarına dönüşmüştür. Hoysala tapınakları Hinduizm`in herhangi bir örgütlü geleneği ile sınırlandırılmamış ve değişik Hindu dini hareketlerinin hacılarına kapılarını açık tutmuştur. Hoysalalar tapınaklarını genellikle en önde gelen iki Hindu tanrısı Şiva ya da Vişnu`ya adasalar da arasıra farklı tanrıları da seçmişlerdir. Şiva`nın müritlerine Şaivalar ya da Lingayatlar denir. Vişnu`nun müritleri ise Vaişnavalardır. Kral Vişnuvardhana ve soyundan gelenler Vaişnava idiyseler de Kamath (2001), p132 kayıtlara göre Hoysalalar Şiva`ya adadıkları kadar Vişnu`ya da tapınak adayarak dini ahengi sağlamışlardır. Foekema (1996), p19 Bu tapınaklarda bulunan heykellerin çoğunda çok farklı dünyevi konular anlatılmıştır. Bunlar Belur`daki Vişnu`ya adanan ünlü Çennakeşava tapınağında ve Halebidu`daki Şiva`ya adanan Hoysaleşvara tapınağında görülebilir. Somanathapura`daki Keşava tapınağının süslemeleri farklıdır ve tam anlamıyla Vaishnava süslemeleridir.cite web|başlık=Hoysala Heritage|url=http://www.flonnet.com/fl2008/stories/20030425000206700.htm |yazar=Settar S.|yayımcı=Frontline, From the publishers of the Hindu|eser=Frontline, Volume 20 - Issue 08, April 12-25, 2003|erişimtarihi=2006-11-13 Genel olarak Vaişnava tapınakları Keşava`ya (ya da Güzel Vişnu anlamında Çennakeşava`ya) adanmış, az sayıda tapınak da, ayakları dibinde Vişnu`nun eşi olan Lakşmi`nin oturduğu Lakşminarayana ve Lakşminarasimha`ya (Narayana ve Narasimha Vişnu`nun vücuda geldiği halleri ya da avatarlarıdır.) Vişnu`ya adanan tapınaklar her zaman bu tanrının adını taşır. Şaiva tapınaklarında bereketin sembolü olan Şiva`nın evrensel sembolü Şiva linga bulunur. Şiva tapınaklarının adları ``a€¦nin Efendisi`` anlamına ``eşvara`` son ekiyle bitebilir. Örneğin Hoysaleşvara adı ``Hoysala`nın efendisi`` anlamına gelir. Tapınağı sipariş eden dindar kişilerin adının da tapınağa verildiğine rastlanır, örneğin Koravangala`daki Buceşvara tapınağı Buci adlı dindar kişiden gelmektedir. Foekema (1996), p19-20 En çarpıcı heykel süslemeleri ince ince işlenmiş, girift oyulmuş tanrıları, tanrıçaları ve refakatçilerini resmeden tapınağın dış duvar panellerindeki dizi dizi heykellerdir. Doddagaddavalli Lakşmi Devi tapınağı (refah tanrıçası) ne Vişnu`ya ne de Şiva`ya adanmıştır ve bir istisnadır. Caynu Batı Ganga hanedanının (günümüzde Karnataka`nın güneyi) Çolalar tarafından 11. yüzyılda yenilmesi ve 12. yüzyılda Vaişnava Hinduizmi ve Viraşaivizm`in müritlerinin sayısının artması sonucunda Caynizm`e olan ilgi azalmıştır. Kamath (2001), pp 112, 132 Ancak Hoysala topraklarında dikkate değer iki Caynu ibadet yeri bulunur: Şravanabelagola ve Kambadahalli. Hoysalalar Caynu nüfusunun gereksinimlerini karşılamak için Caynu tapınakları da yaptılar. Bunların bir kaçı Halebidu`da günümüze kadar gelmiştir ve içlerinde Caynu tirthankar ikonları barındırır. ``Puşkarni`` ya da ``Kalyani`` adı verilen basamaklı su sarnıçları inşa etmişlerdir. Hulikere`deki tapınakta bulunan su sarnıcı buna bir örnektir. Süslemeli bu sarnıçta Hindu tanrılarını içeren on iki küçük tapınma yeri bulunur. Foekema (1996), plate 27Hoysala tapınak heykelleri içinde bulunan başlıca iki tanrı, değişik şekillerde ve avatarlarıyla Şiva ve Vişnu`dur. Şiva genellikle dört kollu olarak, üç dişli bir zıpkın, küçük bir davul ve kendisiyle bağlantılı olarak tapınılan diğer sembolik nesneleri tutarken görülür. Foekema (1996), p31 Bu şekilde görünen her erkek figür Şiva`dır ancak bazen aynı özelliklerde betimlenen dişi ikonlar Şiva`nın eşi Parvati`dir. Bir iblisi öldürürken ya da bir filin kafasında dansederken olduğu gibi Şiva değişik eylemlerde de betimlenir. Sıklıkla eşi Parvati ya da boğa Nandi ile birlikte görülür. Şiva`nın bir başka görünümü olan Bhairava olarak da betimlenir.
Deniz kabuğu (ebedi ve ilahi uzayın sembolü) ve çark (ebedi zaman ve yıkıcı gücün sembolü) gibi nesneleri tutan erkek ikonu Vişnu`dur. Eğer bu nesneleri tutan ikon dişi ise eşi Lakşmi`dir. Tüm tasvirlerde Vişnu dört nesne tutar; bir deniz kabuğu, bir çark, bir lotus ve bir gürz. Bunlar ikonun ellerinden herhangi birinde bulunabilir, böylece her birinin kendine özgü adı olan yirmi dört farklı Vişnu şekli vardır. Foekema (1996), p32 Bunların dışında Vişnu on avatarının herhangi birisi olarak da tasvir edilir: Anantha`nın (göksel yılan ve yaşam enerjisinin bekçisi) üzerinde otururken, kucağında Lakşmi otururken (Lakşminarayana), aslan kafasıyla bir iblisin karnını deşerken (Lakşminarasimha), domuz kafasıyla bir iblisin üzerinden yürürken (Varaha), Krişna avatarı olarak (Venugopala ya da sığır çobanı olarak Venu (flüt) çalarken, yılan Kaliya`nın başında dansederken, Govardhana gibi bir tepeyi kaldırırken), ayakları küçük bir figürün kafasında iken (``Vamana``), Lakşmi ile Garuda`nın üzerinde otururken, ve kartal olarak (paricata ağacını çalarken).
Tapınak bloğu
`de" target="_blank"> kademeli kare planlı ``mantapa``.] `da" target="_blank"> ``jagati`` üzerinde simetrik mimari.] Hindu tapınağı tanrılar ve insan arasında temasın sağlandığı yerdir. Tapınağın odak noktası tanrının tasvirinin bulunduğu merkezidir (garbhagriha) ve tapınak mimarisi dışarıdan garbhagrihaya doğru inananların hareketini sağlayacak ve tavaf olanağı veren kemerli yollarla, tanrıya yaklaşıldıkça kutsallığı artan salon ya da odalarla (``mantapa``) tasarlanmıştır. Hoysala tapınakları, birbirinden farklı bölümleri kendi başlarına duran Tamil Nadu tapınaklarının aksine farklı ama tek bir organik bütün oluşturan bölümlerden oluşur. Foekema (1996), p21 Yüzeysel olarak benzersiz olsalar da Hoysala tapınakları yapısal olarak birbirine benzer. Girift yontmaya izin veren yumuşak sabuntaşından (kloritik şist) çoğunluğu yöresel ustalar tarafından yontulmuş ve tapınağın tüm bölümlerini süsleyen karmaşık bir heykel bolluğuna sahip olan bu tapınaklar diğer Güney Hindistan tapınaklarından ayrılan mimari özellikler sergiler. Kamath (2001), s136Hoysala tapınaklarının çoğunda sade ve sütunlarla desteklenen üstü kapalı bir sundurma bulunur. Tapınakların bazıları a€˜a€˜jagati`` denen yaklaşık bir metre yüksekliğindeki platformlar üzerine inşa edilmiştir. ``Jagati``, tapınağın hakim bir görünüşe sahip olmasını sağlamasının ötesinde tapınağın çevresinde tavaf edilmesine olanak sağlayarak ``Pradakshinapatha`` görevini üstlenir. Tapınağın merkezinde bulunan ``garbagriha`` a€˜da böyle bir imkan yoktur. Kamath (2001), s135 Bu tarz tapınaklarda bulunan ek bir kaç basamak ile ulaşılan trabzanlarla çevrili açık bir ``mantapa`` (açık salon) bulunur. Bu tarza iyi bir örnek Somanathapura`daki Keşava tapınağıdır. Tapınağın kalan kısmıyla uyum içinde olan ``jagati`` Foekema (1996), p25 yıldız şekilli bir tasarıma sahiptir ve tapınağın duvarları Hoysalalar tarafından getirilen yeni bir zikzak şekli izler. cite web|başlık=History of Karnataka-Religion, Literature, Art and Architecture in Hoysala Empire|url=http://www.ourkarnataka.com/history.htm|yazar=Arthikaje|yayımcı=1998-2000 OurKarnataka.Com, Inc|eser=|erişimtarihi=2006-11-13 ``Jagati``nin basamaklarının iki tarafında girişin hemen karşısında bir tanrıya adanan bir çift ibadet yeri ve minyatür bir kule bulunur. Bu tarz, ``jagati``nin tüm girişlerinde uygulanır. İnananlar ``mantapa``ya girmeden önce ana girişten başlayıp, ``jagati`` etrafında saat istikametinde (sola doğru), aynı doğrultuda sıralanmış ve tapınağın dış duvarlarında Hindu epiklerini tasvir eden rölyefleri izleyerek törensel dönüşlerini tamamlayabilir. ``Jagati`` üzerine inşa edilmemiş tapınaklarda yer seviyesinden ``mantapa``ya çıkan ve fil trabzanlarla çevrelenmiş basamaklar bulunur. Yüksek platform üzerine inşa edilmemiş tapınaklara örnek, Hassan ilindeki Korvangla`da bulunan ``Bucesvara`` tapınağıdır. İki tapınma yeri (``dvikuta``) olan tapınaklarda ``vimana``lar yan yana ya da karşılıklı konabilir. Doddagaddavalli`deki Lakşmidevi tapınağında bulunan ana beş tapınma yerinin yanı sıra tapınak bloğunun dört köşesinde daha küçük tapınma yerleri bulunur.
Mimari öğeler
Mantapa
.] ``Mantapa`` dua etmek için insanların toplandığı salondur. ``Mantapa`` a€˜nın girişinde ``makaratorana`` (``makara`` hayali bir yaratık ve ``torana`` üstteki süslemesidir) adı verilen çok süslü ve bezeli bir üst eşik, lento bulunur.Kamath (2001), p135 İçeride bulunan küçük ve kapalı ``mantapa`` ve ibadet yerlerine açılan dışarıda bulunan açık ``mantapa``lar büyük Hoysala tapınaklarının değişmez birer öğesidir. Açık ``mantapa``larda oturma yerleri taştan yapılmıştır ve trabzan duvarları, dayanmak için kullanılır. Oturma yerleri trabzan duvarlarının kademeli kare şeklini izler. Açık ``mantapa`` tapınağın en büyük bölümüdür ve çok sayıda insanın toplanmasına olanak sağlar. Tavan sayısız sütun tarafından desteklenir ve bu sütunlar kare ya da dikdörtgen bir çok bölme oluşturur. Foekema 1996, s93 Açık ``mantapa``nın şekli kademeli kare şeklinde olarak tanımlanabilir ve Hoysala tapınaklarında en çok kullanılan tarzdır. Foekema, 1996, s22 En küçük açık ``mantapa``da bile 13 bölüm bulunur. Duvarlarda tavanın dış uçlarını destekleyen yarım sütunlar bulunduran trabzanlar bulunur. Bu şekilde içeri giren ışık sayesinde heykellerin tüm detayları görünebilir. ``Mantapa`` tavanında hem mitolojik hem de çiçek desenli heykeller bulunur. Tavandaki kubbemsi yüzeylerde muz tomurcuğu motifleriyle birlikte buna benzer diğer süslemeler bulunur. cite web|başlık=Here, the past unfolds itself in all its glory & might -Hoyasala architecture in Somanathapura|url=http://www.chitralakshana.com/articles/UB%20githa/hoysala.htm|yazar=Githa U.B.|yayımcı=Chitralakshana|eser=Deccan Herald, Tuesday, May 11, 2004|erişimtarihi=2006-11-13 Çikmagalur ilindeki Amritheşvara tapınağının ``mahamantapa``sında (büyük açık salon) kırk sekiz kubbe vardır. `da" target="_blank"> bir açık ``mantapa``.] Eğer tapınak küçük ise yalnızca kapalı bir ``mantapa`` ve bir ibadet yerinden oluşur. İçi ve dışı oldukça fazla süslü olan kapalı ``mantapa``, kendisini ibadet yerine bağlayan antreden daha geniştir ve oldukça derin bir kubbesi olan tavanı destekleyen dört sütun bulunur. Bu dört sütun, salonu dokuz bölüme ayırır. Dokuz bölümün tavanı da ayrı ayrı süslerle kaplıdır. Kapalı ``mantapa``nın 4 sütunu ve 9 bölümü Hoysala tapınaklarında bir standarttır. (Foekema 1996, s22) Sütunlar arasına konan ve ışığı filtreleyen taş kafesler Hoysala tapınaklarının karakteristik bir biçimsel öğesidir.Kapalı mantapaya girişte iki yarım sütun ile desteklenmiş saçak ve oldukça çok süslenmiş iki trabzandan oluşan bir sundurma bulunur. Kapalı ``mantapa`` ibadet yerine kare bir antre ile bağlanır. Dış duvarları oldukça ince işlenmiş olsa da çok geniş olmadığından bu antre tapınağın çok göze çarpan bir bölümü değildir. Antrenin ``sukanasi`` ya da "burun" adı verilen "Burun" adı verilir çünkü ana kulenin bir uzantısı gibidir. (Foekema 1996, s22) üzerinde Hoysala amblemi olan küçük bir kulesi bulunur. Belur ve Halebidu`da bu heykeller oldukça büyüktür ve tüm kapılarda bulunur.
İç ve dış ``mantapa``larda üzerinde dört dirsek bulunan yuvarlak sütunlar yer alır. Bunlar Batı Çalukya-Hoysala tapınaklarının ortak özelliğidir. (Kamath 2001, s117). Her desteğin üzerinde salabhanjika ya da ``madanika`` adı verilen heykelimsi figürler bulunur. Sütun yüzeylerinde oldukça ince süsleme ve bezemeler de bulunur ve tüm sütunlar eşsizdir. Hoysalaların, değişik sanatçıları bu sütunlar için görevlendirmesi ve bu sanatçıların aralarındaki rekabet nedeniyle birbirine benzemeyen sütunlar üretmiş olması olasıdır. (Sastri 1955, s429) Hoysala sanatı, sütun bezemelerinde önceki efendileri Batı Çalukyalardan bu noktada ayrılır. Batı Çalukyalar heykel süslemeleri yuvarlak sütunların alt kısmına yapar ve üstü boş bırakırlardı. Sütunlar 16, 32 ya da 64 köşelidir ve bazıları çan şeklindedir. Işığı yansıtma özellikleri vardır. Halebidu`daki Parsvanatha Basadi buna iyi bir örnektir. cite web|başlık=Architecture in Hoysala Empire|url=http://www.ourkarnataka.com/history.htm|yazar=Arthikaje|yayımcı=1998-2000 OurKarnataka.Com, Inc|eser=|erişimtarihi=2006-12-28 Sütunun gövdesi yekparedir, tabanı kare şeklinde bırakılmıştır ve tepesinde heykel figürleri süs olarak bulunur.
`da" target="_blank"> yıldız şeklinde ``Vimana``]
Vimana
``Vimana``, ya da cella, tapınağın adandığı tanrının tasvirini bulunduran, tapınağın en kutsal yeridir. ``Vimana`` üzerinde genellikle bir kule bulunur. İçi sade ve kare olmasına karşın dışarıdaki kule aşırı şekilde süslenmiş, yıldız şeklinde, kademeli kare şeklinde ya da bunların bir birleşimi şeklinde düzenlenmiştir. Üzerine ışık düştükçe sayısı artar gibi gözüken bir çok girinti ve çıkıntı bulunur.Foekema (1996), s21 Her girinti ve çıkıntıda ritmik ve kendini tekrar eden, blok ve pervazlardan oluşan, kulenin profilini belirsizleştiren dekoratif eklentiler bulunur. İçindeki ibadet yerlerinin, dolayısıyla da kulelerin sayısına göre tapınaklar ``ekakuta`` (bir), ``dvikuta`` (iki), ``trikuta`` (üç), ``çatuşkuta`` (dört) ve ``pançakuta`` (beş) olarak sınıflandırılır. Hoysala tapınaklarının çoğu ``ekakuta``, ``dvikuta`` ya da ``trikuta`` olarak sınıflandırılır.Bazen ``trikuta`` üç kuleli anlamına gelmez, bu durumda yalnızca merkez ibadet yerinde kule bulunur. (Foekema 1996, s25) Birden fazla ibadet yeri olan tapınaklarda simetri ve denge için tüm gerekli bölümler çoğaltılmıştır. Bir tapınağın ikincil ibadet yeri genellikle kendi kulesine sahiptir. Bir ``trikuta`` tapınağında yalnızca ortada tek bir kule olduğu durumlar vardır. Dış duvarlara eklenmiş ve daha büyük bir ``vimana``dan dışarıya doğru bakan ibadet yerleri bulunması da sık rastlanan bir durumdur.Tapınağın en yüksek noktası (``kalasa``) güzel bir su çömleği şeklindedir ve kulenin tepesinde durur. ``Vimana`` a€˜nın bu bölümü genelde zamanla kaybolmuş ve metalik bir tepelikle değiştirilmiştir. ``Kalasa`` büyük taşlardan yapılmış, miğfere benzeyen kubbemsi, üzerinde bir çok heykel bulunan bir yapıdır. Foekema (1996), s27 İbadet yerinin yapısına göre şekillenir ve 2 m X 2 m boyutlarında olabilir. Bu yapının altında kare planlı kubbeli çatılar bulunur. Bunların hepsi daha küçüktür ve tepelerinde küçük ``kalasalar`` bulunabilir. Çevrelerindeki değişik şekilli çatılarla iç içe girmişlerdir ve oldukça fazla oranda süslüdürler. İbadet yerinin kulesi genellikle üç-dört katlı süslemeli çatıdan oluşur, ``sukanasi``nin kulesi ise ana kuleden bir kat daha azdır, bu nedenle de ana kulenin bir uzantısı ("burun") gibi görünür. Kapalı ``mantapa``nın duvarı üzerinde, açık ``mantapa``nın ağır saçakları ve sundurmaların üzerinde bir kat süslemeli çatı yer alır. `da" target="_blank"> altı yatay pervazlı dış duvar paneli.] ``Vimana``nın üst yapısı altında duvardan yarım metre kadar dışarı çıkan tapınak saçakları bulunur. Foekema 1996, s93 Saçakların altında tapınağın imparatorluğun erken ya da geç dönemde inşa edilmesine bağlı olarak iki farklı süsleme tipine rastlanır. 13. yüzyıldan önce inşa edilen erken dönem tapınaklarda tek saçak ve bunun altında minyatür süs kuleler bulunur. Bu kulelerin altında Hindu tanrılarının ve refakatçilerinin bulunduğu bir panel ve beş değişik pervaz duvarın tabanını oluşturur. Geç dönem tapınaklarda ilk saçağın bir metre kadar altında ikinci bir saçak bulunur, ve iki saçağın arasında da minyatür kuleler yer alır. Tanrıların tasvirleri ikinci saçağın altındadır ve bunları eşit boyutlarda altı farklı pervaz takip eder. Kamath (2001), p134 Tabandaki altı pervaz iki bölüme ayrılmıştır. Duvarın tabanından yukarıya doğru ilk yatay katta filler, bunların üzerinde süvariler ve sonra da yapraklardan oluşan bir dizi süsleme vardır. İkinci yatay bölümde ise Hindu epikleri ve ``purana`` sahneleri büyük detayla işlenmiştir. Bunların üzerinde yalli Sanat eleştirmeni Percy Brown bunu Hoysala sanatının ayırtedici özelliklerinden biri olarak gösterir. (Kamath 2001, s134) (ya da ``makara``, hayali bir yaratık) ve ``hamsa``dan (kuğu) oluşan iki friz vardır. ``Vimana`` kulesi üç yatay bölüme ayrılmıştır ve duvarlardan da daha fazla süslenmiştir.
Heykel
." target="_blank">[1]]
Hoysala heykel sanatının ortak bir biçimi olan Salabhanjika, Budist heykel sanatına kadar uzanan eski bir Hint geleneğidir. ``Sala`` sal ağacı ve ``bhanjika`` ise bakiredir. Hoysala lehçesinde ``madanika`` figürler, tapınağın dış duvarlarında çatının hemen altında bulunan ve tapınağı tavaf edenlerin görebilmesi için belirli bir açıyla yerleştirilmiş dekoratif nesnelerdir. cite web|başlık=Hoysala Heritage|url=http://www.flonnet.com/fl2008/stories/20030425000206700.htm |yazar=Settar S|yayımcı=Frontline, From the publishers of the Hindu|eser=Frontline, Volume 20 - Issue 08, April 12-25, 2003|erişimtarihi=2006-11-13 ``Mantapa``nın içinde sütun dirseği olarak kullanılmışlardır. Bu ``madanika``lar müzik ve dans gibi sanatsal eylemlerde bulunurken heykel olarak işlenmişlerdir. ``Kirthimukhas`` (iblis yüzleri) bazı tapınakların ``Vimana`` kulelerinde bulunur. Bazen sanatçıların imzalarına bu heykellerde rastlanır.
``Sthamba buttalika``lar, Çalukya üzerinde Çola sanatının etkisini gösteren sütun üzerindeki tasvirlerdir. Hoysalalar için çalışan sanatçıların bazıları imparatorluğun Güney Hindistan`ın Tamil konuşan bölgelerine olan yayılmasının sonucunda Çola ülkesinden olabilir. Çennakeşava tapınağının kapalı ``mantapa``sının sütunlarından biri üzerindeki ``mohini`` tasviri Çola sanatının güzel örneklerinden biridir. cite web|başlık=Hoysala Heritage|url=http://www.flonnet.com/fl2008/stories/20030425000206700.htm |yazar=Settar S|yayımcı=Frontline, From the publishers of the Hindu|eser=Frontline, Volume 20 - Issue 08, April 12-25, 2003|erişimtarihi=2006-11-13
Gündelik hayata ilişkin sahneler, örneğin atların nasıl dizginlendiği, kullanılan üzenginin tipi, dansçıların, müzisyenleri tasviri, aslanlar ve filler gibi hayvanların tasviri (hiç bir hayvan heykeli bir diğerine benzemez) duvar panellerinde resmedilmiştir. Belki de ülkede ki bir başka tapınakta Ramayana ve Mahabharata epikleri Halebidu`daki Hoysaleşwara tapınağında olduğu kadar etkili tasvir edilmemiştir. Epik friz heykellerin en gözalıcı karakteristiğidir. (Foekema 1996, p29)cite web|başlık=Hoysala Heritage|url=http://www.flonnet.com/fl2008/stories/20030425000206700.htm |yazar=Settar S|yayımcı=Frontline, From the publishers of the Hindu|eser=Frontline, Volume 20 - Issue 08, April 12-25, 2003|erişimtarihi=2006-11-13
Erotika, Hoysala sanatçısının ihtiyatla ele aldığı bir konudur. Bu tasvirlerde teşhirciliğe rastlanmaz ve erotik konular genelde girintilere minyatür olarak işlenmişlerdir ve göze çarpmazlar. Bu erotik gösterimler ``Şakta`` uygulamasıyla bağdaştırılırlar. Tapınak girişi ``Makaratorana`` (``makara`` ya da hayali yaratık) denen süslemelerle aşırı olarak bezenmiştir ve her iki yanında da ``Salabanjika`` (bakire) bulunur.
Bütün bu heykellerin dışında, ana girişten itibaren Hindu epiklerinden bölümler (genellikle Ramayana ve Mahabharata) saat istikametinde heykellerle resmedilmiştir. Foekema (1996), s29 Sağdan sola olan bu yerleştirme, tapınağı dışarıdan içeriye doğru tavaf ederek dolaşan inananların izlediği yöndür. Mitolojiden gelen balık avlayan epik kahramanı Arjuna, fil başlı tanrı Ganeşa, Güneş tanrısı Surya, hava ve savaş tanrısı Indra, ve Sarasvati ile Brahma çok sık rastlanan figürlerdir. Bu tapınaklara da sıkça görülen diğer figürler ise diğer tanrılar tarafından verilen çeşitli silahları bir kaç eliyle tutan Durga`nın buffalo biçimindeki bir iblisi öldürmesi ve Harihara`nın (Şiva ve Vişnu`nun bir karışımı) deniz kabuğu, çark ve üç başlı zıpkın tutmasıdır. Bu frizlerin bir çoğu sanatçısı tarafından imzalanmışır. Hindistan`da imzalı ilk sanat eserleri bunlardır. Kitap belirt | ilk= Binda | son= Thapar | yıl= 2004 | başlık= Introduction to Indian Architecture | edition= | yayımcı= Periplus Editions | yer=Singapur | sayfa= s 69 | id= ISBN 0794600115
Araştırma
`da" target="_blank"> kule üzerinde ``Kirthi Mukha`` (iblis yüzleri) süslemesi.] Günümüzde yapılan araştırmalar sonucunda Hoysalalar tarafından yaklaşık bin beş yüz kadar yapının inşa edildiği, bunlardan yüz kadar tapınağın günümüze kadar ayakta kaldığı bulunmuştur. Tarihi kayıtlara kadar 1000-1346 yılları arasında 958 merkezde 1.500 tapınak inşa edilmiştir. cite web|başlık=Hoysala Heritage|url=http://www.flonnet.com/fl2008/stories/20030425000206700.htm |yazar=Settar S|yayımcı=Frontline, From the publishers of the Hindu|eser=Frontline, Volume 20 - Issue 08, April 12-25, 2003|erişimtarihi=2006-11-13 Hoysala mimari tarzı, 10. ve 11 yüzyıllar arasında yaygınlaşmış olan Batı Çalukya mimari tarzının bir uzantısıdır. Kamath (2001), s134cite web|başlık=History of Karnataka-Religion, Literature, Art and Architecture in Hoysala Empire|url=http://www.ourkarnataka.com/history.htm|yazar=Arthikaje|yayımcı=1998-2000 OurKarnataka.Com, Inc|eser=|erişimtarihi=2006-11-13-James Fergusson ve Henry Cousens Hoysala tarzının Batı Çalukya tarzı ile ortak yönleri olduğunu savunur. Belirgin olarak Dravidian özelliklerine sahip olan Hoysala mimarisi kendine özgü özellikleriyle bağımsız bir mimari tarz olarak kabul edilir. Hoysala mimarisi ve heykeli insan konsantrasyonunun, el becerisinin ve dinsel bilincinin olağanüstü bir çabasıdır. (Percy Brown, Kamath 2001, s134) Mimari tarza yenilik getiren Hoysalalar aynı zamanda ``Karnata`` da bulunan önceki büyük mimarlar olan Kadambalar ve Batı Çalukyalardan bazı özellikleri almışlardır. Bu özellikler ana yapı malzemesi olarak sabuntaşının kullanılması, Kamath (2001) s136cite web|başlık=Architecture of the Indian Subcontinent, 1996|url=http://www.indoarch.org/|yazar=Kamiya Takeo|publisher=Gerard da Cunha|eser=Architecture Autonomous , Bardez, Goa, India|erişimtarihi=2006-11-13- Batı Çalukya oymaları yeşil sabuntaşından yapılmıştır, bu da Hoysalalar tarafından daha sonra kullanılan bir tekniktir. Hoysala tapınaklarında çok kullanılan kafesli taş perdeler, Buna erken dönem Batı Çalukya tapınaklarında sıkça rastlanır (Kamath 2001, s116) ve yıldız şeklinde ``vimana``. cite web|başlık=Architecture of the Indian Subcontinent, 1996|url=http://www.indoarch.org/|yazar=Kamiya Takeyo|yayımcı=Gerard da Cunha|eser=Architecture Autonomous , Bardez, Goa, India|erişimtarihi=2006-11-13-- Batı Çalukya mimarisinde ``vimana`` yıldız şeklindedir. Tüm bu özellikler daha önceleri efendileri olan Batı Çalukyalar zamanında yaygındı. Diğer özellikler arasında ``Kadamba Şikhara`` denen ve Kadambalardan gelen basamaklı ``vimana`` kulesi sayılabilir.Kadamba mimarisinin en göze çarpan özelliği ``Kadamba Şikhara`` denen Şikhara`dır. Şikhara piramit şeklindedir, herhangi bir süsleme olmadan basamak basamak yükselir ve tepesinde bir ``stupika`` ya da ``kalaşa`` vardır. (Kamath 2001, s38) Hoysala heykeltraşlarının ustalıklarının altında yatan oyulmuş duvarlarda ışık ve gölge etkisi üzerine olan bilgileridir. Sayısız girinti ve çıkıntıdan oluşan heykellerinde bu bilgiyi en iyi etkiyi vermek için kullanmışlardır. Hoysala heykelinin tüm ihtişamıyla fotoğrafçılık için bir meydan okuma olduğu söylenir. cite web|başlık=Hoysala Heritage|url=http://www.flonnet.com/fl2008/stories/20030425000206700.htm |yazar=Settar S|yayımcı=Frontline, From the publishers of the Hindu|eser=Frontline, Volume 20 - Issue 08, April 12-25, 2003|erişimtarihi=2006-11-13 Hoysalaların taş işçiliği bir fildişi oymacısının ya da kuyumcunun altın işçiliği ile kıyaslanır. Heykellerdeki figürlerde bulunan mücevheratın bolluğu, saç şekillerinin çeşitliliği, Hoysala zamanında sosyal yaşam tarzı hakkında önemli bilgiler verir. Sastri (1955), s429Tanınmış sanatçılar
Hoysalalar büyük mimarların ve heykeltıraşların hizmetlerinden yararlanmış ve bunlardan bazılarının ismi tarihte öne çıkmıştır. Orta Çağ Hint sanatçısı anonim kalmayı tercih etse de Hoysala sanatçıları eserlerini imzalamış ve araştırmacılara yaşamları, aileleri, loncaları hakkında etkileyici detayda bilgiler bırakmışlardır. Mimar ve heykeltıraşlardan başka diğer loncalardan altın işlemeciler, fildişi oymacıları, marangozlar, gümüş işlemeciler de tapınakların yapımına katılmıştır. Sanatçılar farklı coğrafi bölgelerden gelmekteydi ve ünlü yerel ustalar da aralarında yer almıştı. Üretken mimarlar arasında Tumkur ilinde Kaidala`lı olanve aynı zamanda Batı Çalukyalılar içinde tapınaklar yapan Amaraşilpi Cakanaçari,cite web|başlık=In need of support|url=http://www.deccanherald.com/deccanherald/aug92005/spectrum92548200588.asp|yazar=Raghavendra, Srinidhi|yayımcı=Deccan Herald|eser=Deccan Herald, Spectrum, Tuesday, August 9, 2005|erişimtarihi=2006-11-13Somanathapura`daki Keşava tapınağını inşa eden ve Amritapura`daki Amriteşwara tapınağının da aralarında bulunduğu kırk kadar daha tapınak inşaatında çalışan Ruvari Malithamma sayılabilir. Malithamma süsleme üzerine uzmanlaşmıştı ve eserleri altmış yıllık bir döneme yayılır. Heykellerini kısaca ``Malli`` ya da ``Ma`` olarak imzalamıştır.cite web|başlık=Here, the past unfolds itself in all its glory & might-Hoyasala architecture in Somanathapura|url=http://www.chitralakshana.com/articles/UB%20githa/hoysala.htm|yazar=Githa U.B.|yayımcı=Chitralakshana|work=Deccan Herald, Tuesday, May 11, 2004|erişimtarihi=2006-11-13cite web|başlık=Architectural marvel |url=http://www.deccanherald.com/deccanherald/jan202004/spt6.asp|yazar=Premkumar P.B. |yayımcı=Deccan Herald|work=Spectrum, Deccan Herald, Tuesday, January 20, 2004|erişimtarihi=2006-11-13 Balligavi`den Dasoja ve oğlu Çavana Belur`daki Çennakeşava tapınağının mimarlarıdır. Kedaroja Halebidu`daki tapınağı]nın baş mimarıdır. Kamath (2001), s135 Bu mimarların nüfuzları Hoysalalar tarafından inşa edilen diğer tapınaklarda görülmüştür. Yazıtlarda ismi bulunan diğer yerli sanatçılar Maridamma, Baicoja, Caudaya, Nanjaya ve Bama,Sastri (1955), s299Kamath (2001), s135 Malloja, Nadoja, Siddoja,cite web|başlık=Here, the past unfolds itself in all its glory & might-Hoyasala architecture in Somanathapura|url=http://www.chitralakshana.com/articles/UB%20githa/hoysala.htm|yazar=Githa U.B.|yayımcı=Chitralakshana|eser=Deccan Herald, Tuesday, May 11, 2004|erişimtarihi=2006-11-13Tanınmış tapınaklar
| Tanınmış Hoysala tapınakları (1113-1268) | |||
| Tanrı | Yer | Yıl | Kral |
| Amriteşwara | Amritapura | 1196 | II. Veera Ballala |
| Çennakeşawa | Aralaguppe | 1250 | Vira Someşwara |
| İşvara | Arsikere | 1220 | II. Veera Ballala |
| Mallikarjuna | Basaralu | 1234 | II. Vira Narasimha |
| Çennakeşawa | Belur | 1117 | Vişnuvardhana |
| Viranarayana | Belavadi | 1200 | II. Veera Ballala |
| Lakşmidevi | Doddagaddavalli | 1113 | Vişnuvardhana |
| Hoysaleşwara | Halebidu | 1120 | Vişnuvardhana |
| Someşwara | Haranhalli | 1235 | Vira Someşwara |
| Lakşminarasimha | Haranhalli | 1235 | Vira Someşwara |
| Lakşminarayana | Hosaholalu | 1250 | Vira Someşwara |
| Lakşminarasimha | Javagallu | 1250 | Vira Someşwara |
| Buçeşvara | Koravangala | 1173 | II. Veera Ballala |
| Nageşvara | Mosale | 1200 | II. Veera Ballala |
| Çennakeşawa | Mosale | 1200 | II. Veera Ballala |
| Lakşminarasimha | Nuggehalli | 1246 | Vira Someşwara |
| Keşawa | Somanathapura | 1268 | III. Narasimha |
Notlar
Reflist|2Kaynakça
- Kaynak wiki
col-begin col-2
- Kitap belirt |son=Foekema|ilk=Gerard |başlık= A Complete Guide To Hoysala Temples|yıl=1996|yayımcı= Abhinav|yer= New Delhi|isbn=81-7017-345-0
- Kitap belirt |son= Kamath|ilk= Suryanath U.|başlık= A concise history of Karnataka: from pre-historic times to the present|ilkyayınyılı=1980|yıl= 2001|yayımcı= Jupiter books|yer= Bangalore|oclc= 7796041|id= LCCN|809|0|5179
- Kitap belirt |son= Nilakanta Sastry|ilk= K.A.|başlık= A history of South India from prehistoric times to the fall of Vijayanagar|ilkyayınyılı=1955|yıl=2002|yayımcı= Indian Branch, Oxford University Press|yer= New Delhi|isbn= 0-19-560686-8
- cite web|yazar=Settar S|başlık=Hoysala heritage |url=http://www.flonnet.com/fl2008/stories/20030425000206700.htm |yayımcı=Frontline|eser=history and craftsmanship of Belur and Halebid temples|erişimtarihi=2006-11-13
- cite web|yazar=Kamat, Jyotsna|başlık=The Hoysala Dynasty
- cite web|yazar=Arthikaje|başlık=Architecture in Hoysala Empire|url=http://www.ourkarnataka.com/states/history/historyofkarnataka47.htm |yayımcı=OurKarnataka.Com|eser=History of karnataka|erişimtarihi=2006-11-13
- cite web|yazar=Kamiya Takeo|başlık=Architecture of Indian Subcontinent|url=http://www.indoarch.org/place.php?placelink=R%3D5%2BS%3D18%2BP%3D0%2BM%3D0|yayımcı=Architecture Autonomous|eser=Indian Architecture|erişimtarihi=2006-11-13
- cite web|yazar=Ragavendra, Srinidhi|başlık=In need of support |url=http://www.deccanherald.com/deccanherald/aug92005/spectrum92548200588.asp|yayımcı=Spectrum|eser=|erişimtarihi=2006-11-13
- cite web|yazar=Githa U.B.|başlık=Hoyasala architecture in Somanathapura |url=http://www.chitralakshana.com/articles/UB%20githa/hoysala.htm|yayımcı=chitralakshana|eser=History of Indian art|erişimtarihi=2006-11-13
- cite web|yazar=Hardy, Adam|başlık=Indian Temple Architecture: Form and Transformation--The Karnata Dravida Tradition 7th to 13th Centuries|url=https://www.vedamsbooks.com/no10217.htm|yayımcı=|eser=Art History|erişimtarihi=2006-11-12
- cite web|yazar=Premakumar, B.P.|başlık=Architectural marvel
.jpg)
