Türkçe Bilgi: hidrometre

Hidrometre Alm. Hydrometer (m), Fr. Hydrométre (m), İng. Hydrometer. Bir sıvının yoğunluğunu ölçen alet. Hidrometre, bir tarafı ağırlaştırılmış ve diğer tarafında ölçeklenmiş bir boru bulunan bir cam küreden ibarettir. Kullanılırken yoğunluğu ölçülecek sıvının içine konulur. Eğer sıvının yoğunluğu büyükse, hidrometre gövdesi dışarı çıkarak yüzer. Gövde üzerine gelen sıvı üst yüzeyinden, sıvının yoğunluğu anlaşılır. Sıvının yoğunluğu arttıkça, hidrometre yukarı çıkarak yüzer. Hidrometrenin gövdesi üzerindeki ölçekten, sıvının yoğunluğu okunur. Ölçeğin aralıkları düzgün değildir. Yüksek yoğunluklara geldikçe ölçek çizgileri sıklaşır.

Kullanılışı: Hidrometreler pekçok amaç için kullanılır. En çok, otomobillerde, kurşunlu akümülatörlerde sülfirik asit çözeltisinin yoğunluğunu ölçmede istifade edilir. Akümülatör doluyken yoğunluk 1,27 gr/cm3 ve boşken 1,05 gr/cm3 civarında bulunur. Ayrıca otomobillerdeki antifriz çözeltisini kontrol etmek için kullanılır. Kimya endüstrisinde de, sıvı karışımlarındaki yoğunluğu ölçmek veya sıvının bileşenlerini bulmak için faydalanılır. Tıpta ise, idrarın yoğunluğunu ölçmek için kullanılır.

Çalışma prensibi: Hidrometre, Arşimed prensibine göre çalışır. Buna göre, bir sıvı içine batırılan bir cisme, sıvı içindeki kısmının hacmine eşit hacimdeki sıvının ağırlığı kadar kaldırma kuvveti etki eder. Buna göre hidrometre, ağırlığına eşit ağırlıktaki sıvıya yerdeğiştirme verinceye kadar batar. Denge durumunda, hidrometrenin ağırlığı, batan kısmının hacmine eşit hacimdeki sıvının ağırlığına eşit olur. Batan kısmın hacmi gövde üzerine konulan bir ölçekle belirlenir. Yoğunluk, kütlenin hacme bölünmesiyle elde edilir.

Hidrometrenin hassaslığı küre hacminin gövde hacmine oranının büyümesi ile artırılır. Hassaslığı arttıkca hidrometrenin kullanıldığı ölçme aralığı da azalır. Bu sebepten farklı yoğunluk bölgelerini ölçmek için farklı hidrometreler kullanılır.

İslam aleminde yetişen fen alimlerinden Hazini (vefatı: 1155) hidrostatik konusundaki çalışmaları ile tanınmıştır. Biruni'nin (973-1049) cisimlerin yoğunluklarını ölçme konusunda yaptığı çalışmalardan istifade ederek birçok katı ve sıvı maddelerin yoğunluklarını son derece hassas bir şekilde ölçmeye muvaffak olmuştur. Sıvıların yoğunluğunu ölçebilmek için hidrometre cihazını ilk defa Hazini kullanmıştır. Aşağıdaki cetvel, Hazini'ye ve bugünkü modern hesaplara göre bazı sıvıların yoğunluklarını göstermektedir. Bugünkü imkanlarla o devirdeki imkanlar mukayese edilirse, Hazini'nin büyüklüğü ve başarısı daha iyi anlaşılır.

Madde Yoğunluk Hazini'ye Göre Bugün

0° saf su0,9650,999 Deniz Suyu1,0411,027 Zeytinyağı0,9200,910 İnek sütü1,1101,04-1,42 İnsan kanı1,3301,45-1,75

İlim tarihçisi Robert Howell, Hazini'nin yoğunluk ölçme metodunu ve cisimlerin hava içindeki ağırlıklarını hesaplamak için geliştirdiği "Hikmet terazisi" de denilen beş kefeli terazisini uzun uzun inceleyerek hayranlığını belirtmiştir.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Hidrometre

hidrometre

hidrometre

hidrometre

hidrometre

İlgili konular

hidrometre Resimleri

Hidrometre

Hemçik

William Nicholson

Jacques Charles

Acı su akvaryumu

Hypatia

Hidrometre

Hidrometre Hakkında Detaylı Bilgi

Hidrometre Sözlük Anlamları

hidrometre

hidrometre

hidrometre

hidrometre

İlgili konular

Görüşler ve Yorumlar

hidrometre Resimleri

Okuma Önerileri

Hidrometre

Hemçik

William Nicholson

Jacques Charles

Acı su akvaryumu

Hypatia