Türkçe Bilgi: Gaziantep tarihi

Gaziantep’in bilinen tarihi, M.Ö. 4000 bin senesine dayanır. Toprakları Eski Babil Devletine aitti. Anadolu’da ilk siyasi birliği kuran Hititler, bu toprakları ele geçirdiler. Hititlerin son devirlerindeki Hitit Kargamış Krallığı bu bölgede kuruldu. Hurriler ve Mısır firavunları zaman zaman bu bölgeyi ele geçirdiler. Daha sonra Asurlar ve onun yerine geçen Yeni Babil ve bunu ortadan kaldıran Medlerin istilasına uğradı. M.Ö. 4. asır sonlarında Anadolu ve İran’ı istila eden İskender, bu toprakları Makedonya Krallığına kattı. İskender’in ölümü üzerine buralar Selevkosların payına düştü.

M.Ö. birinci asırda Romalıların eline geçti. M.S. 395’te Roma ikiye bölününce, Doğu Roma (Bizans)nın payına düştü. Bizanslılarla Sasaniler arasında bu bölge için zaman zaman savaşlar oldu.Türklerin “Antep”, Arapların “Ayntab” dedikleri şehir, ortaçağda küçük bir kasabaydı. Buraya 10 km uzaklıkta bulunan Türklerin “Dülük” ve Arapların “Deluk” dedikleri şehir “Delichenus” (Doliche), o bölgenin mühim bir yerleşim merkeziydi. Bu bölge hazret-i Ömer zamanında Iyaz ibni Ganem rahmetullahi aleyh başkomutanlığındaki İslam ordusu tarafından fethedildi. Bir ara Bizanslılar bu bölgeyi ele geçirmişlerse de Abbasi Devleti zamanında Harun Reşid tarafından tekrar geri alındı.

Onuncu asırda bu bölgede Araplarla Bizaslılar arasında şiddetli çarpışmalar cereyan etti. Fakat bu bölge yine Müslümanların elinde kaldı. Selçuklu Türkleri bu bölgeye 1071 Malazgirt Zaferinden az önce Afşin Bey kumandasındaki orduları ile hakim oldular. Fakat bir müddet sonra ellerinden çıktı. 1084’te Anadolu’da Türk Selçuklu Devletinin kurucusu Kutalmışoğlu Sultan Süleyman Şah yeniden bu bölgeyi fethetti. Bölge Suriye Selçuklularından Alparslan’ın küçük oğlu Tutuş’un emrinde kaldı. 1098’de Birinci Haçlı Seferinde bu bölgeyi işgal eden Haçlılar, Deluk ve civarını Urfa Kontluğuna, sonra da Maraş Senyörlüğüne bağladılar. Türk ordusu, 1150 senesinde Deluk önlerinde, Kudüs Kralı Baudoin’in kumandasındaki Haçlı ordusunu yok etti. Kral Baudoin, Deluk Kalesine sığındı. Türk Atabeyi Nureddin Zengi, kralın Kudüs’e gitmesine müsaade etti. Deluk ve civarını Nureddin Zengi fethetti. On ikinci asır sonlarında bu bölge Eyyubi Devletine geçti. Bu devirde, Ayntab (Antep) cami ve saraylarla süslendi. 1270’te Moğolların eline geçmişse de, 1273’te Mısır-Suriye Türk Memluk Sultanı Baybars geri aldı. 1400’de Timur Hanın eline geçen bölgeye bilahare Karakoyunlu Hükümdarı Kara Yusuf hakim oldu. Karakoyunlulardan Dulkadirlilere, 1515’te Osmanlılara, bilahare Memluklere geçen bu bölge, 1516’da kesin olarak Osmanlı Devletinin topraklarına katıldı. 1839’da bir ara Kavalalı İbrahim Paşanın elinde kalmıştır. Bunun dışında 1516-1919 arasında hiçbir işgale maruz kalmamıştır.

Osmanlı devrinde mühim bir kültür ve sanayi merkezi oldu. Dericilik, yaycılık, boyacılık, yağcılık, dokumacılık ve sabunculuk çok gelişti. On dokuzuncu asrın sonunda, şehirde 70 boyahane ve 3815 pamuklu tezgah ve bunlarda çalışan 4000 kadar işçi bulunuyordu. Halı, kilim, alaca ve döşeme kumaşları meşhurdur. 1084’ten bu yana Antep’te Türk nüfusu devamlı çoğunlukta oldu. Arap ve diğer etnik gruplar azınlıkta kaldılar. Birinci Dünya Harbi sonrası 15 Ocak 1919’da İngilizlerin işgaline uğradı. 9 ay 21 gün sonra İngilizler yerlerini 5 Kasım 1919’da Fransızlara devrettiler. Fransızlar dışardan getirdikleri silahlı Ermeni çeteleriyle, o bölgede çok zulüm yaptılar. Antep halkı, Fransız ve Ermenilere karşı Nisan 1920’den 7 Şubat 1921’e kadar 10 ay 6 gün kahramanca mücadele etti. Fransızlar Antep’ten geri çekildiler. Türkiye Büyük Millet Meclisi 1921 tarihli ve 93 sayılı kanunla şehrin adını “Gaziayntab” olarak değiştirdi. 1928’de ise bu isim “Gaziantep” şeklini aldı. “Ayn” kaynak pınar veya göz, “tab” şehir manasındadır.

Osmanlılar devrinde Ayntab, Dulkadir (Maraş) beylerbeyliğinin (eyaletinin) 5 sancağından (vilayetinden) birine merkez olmuştu. Kilis ise Halep beylerbeyliğine bağlı 10 sancaktan birini teşkil etmiştir. Tanzimattan sonra Halep eyaletinin 14 kazalı merkez sancağına bağlı kazalar arasında Ayntab ve Kilis de vardır. Nizip ise aynı vilayet içinde bulunan Urfa sancağının 5 kazasından birisiydi. 1913’te Antep müstakil sancak oldu. Cumhuriyet devrinde bütün sancaklara (mutasarrıflıklara) “vilayet” (il) denince, Antep de vilayet merkezi oldu.

Gaziantep Tarihi

Gaziantep

Gaziantep Kalesi

Gaziantep Basketbol

Gaziantep Arkeoloji Müzesi

Gaziantep Üniversitesi

Tarihi Antep Evleri

Gaziantep Sinagogu

Araban, Gaziantep