Gaben

Kısaca: Alışverişte çok aldanmak. Gaben lügatte, “bir şeyi tam olarak bilmediğinden, işin hakikatini anlayamamak” anlamındadır. Ticarette ise, tarafların karşılıklı olarak yerine getirmeleri icab eden konuda, ıvazlarda (bedellerde) aşırı bir nisbetsizlik bulunmasıdır. ...devamı ☟

gaben
Gaben

Gaben Alm. Betrug (m), Metrugerei; übervorteilung (f), Fr. Faute (f), İng. Fraud overcharge. Alışverişte çok aldanmak. Gaben lügatte, “bir şeyi tam olarak bilmediğinden, işin hakikatini anlayamamak” anlamındadır. Ticarette ise, tarafların karşılıklı olarak yerine getirmeleri icab eden konuda, ıvazlarda (bedellerde) aşırı bir nisbetsizlik bulunmasıdır. Gabene maruz kalan tarafın zararına sebeb olan bu nisbetsizlik, hileyle, yalan söylemekle (tagrirle) olmuşsa, sözleşmenin bozulmasına yol açar.

İslam hukukunda alım-satım ve ticari sözleşmelerde iki türlü gaben vardır:

Gaben-i fahiş: Bir alışverişte veyahut ticari anlaşmada taraflardan birisinin nisbetsiz şekilde çok aldanmasıdır. Bunun miktarı, Mecelle’nin 165. maddesinde şöyle bildirilmektedir: “Sarraflıkta yüzde iki buçuk (% 2,5), uruzda, yani hayvanlardan başka menkul (taşınır) mallar için yüzde beş (% 5), hayvanlar için yüzde on (% 10), binalar için yüzde yirmi (% 20)dir.”

Sıkışık durumda olana, mesela aç, susuz, çıplak, evsiz kalana, bunları piyasadaki en yüksek değerinden gaben-i fahiş ile yüksek fiyatla satmak, İslam dininde yasak edilmiştir. Geçimini temin etmek için, herhangi bir şeyini satmak zorunda kalan fakir kimsenin sattığını, gaben-i fahişle ucuza almak da yasaktır. Yalan söylemek suretiyle gaben-i fahişle aldatılan kimse, yapılan alışveriş sözleşmesini feshedip, bozabilir. Yetimlerin, deli olanların, matuhların (bunakların), vakıfların ve hazinenin (beytülmalın) mallarını da gaben-i fahiş ile satmak batıldır (yok hükmünde olup geçersizdir). Gaben-i fahiş akdin (sözleşmenin) bozulmasına sebeb değildir. Mesela bir kimse malını yalan söylemeden gaben-i fahişle satsa aldanan müşteri sözleşmeyi bozamaz. Ancak sözleşme tagrir, yani aldatmayla olursa bozulabilir.

Gaben-i yesir: Az aldanmak demektir. Gaben-i fahişte bildirilen miktarlardan az olan aldanmaya “gaben-i yesir” denir. Gaben-i yesir ile olan aldanma, isterse yalan söyleyerek bile olsa, alışveriş sözleşmesinin feshedilmesine sebeb olmaz.

Borçlar hukukunda: Genel olarak Borçlar Kanunu’nun 21. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddede; “Bir akitte vaatler arasında açık bir nisbetsizlik bulunduğu taktirde, eğer gabin (veya gaben) mutazarrırın (zarar görenin) muzayaka (darda kalma) halinde bulunmasından veya hiffetinden (hafifliğinden) yahut tecrübesizliğinden istifade suretiyle vukua getirilmiş ise mutazarrır bir sene zarfında akdi feshettiğini beyan ederek verdiği şeyi geri alabilir. Bu müddet akdin in’ikadından itibaren başlar.” diye ifade edilmektedir.

İki taraflı sözleşmelerde, tarafların, birbirine karşı borç yükleyen şartları tayinde esas olan serbestliktir. Bununla beraber, ahlaka aykırılık, imkansızlık gibi gaben de sözleşme serbestisinin sınırlarından birini teşkil eder. Muhataralı (tehlikeli) işlemler hariç, iki tarafa borç yükleyen bütün sözleşmelerde uygulama alanı bulur. Kanuna göre sözleşmede gabenin varlığı için, iki şartın gerçekleşmesi gerekmektedir:

1. Ivazlar (bedeller) arasında aşırı nisbetsizlik bulunmalıdır. Bu nisbetsizliğin, aşikar olması ve işten anlayan herkesin gözüne çarpacak yükseklikte bulunması lazımdır.

2. Aşırı nisbetsizliğin, karşı tarafın özel durumunun istismar edilmesinden doğması da şarttır. Kanunda bu özel haller, darda kalma, hafiflik ve tecrübesizlik olarak sayılmıştır.

Sözleşmede gabenin varlığı sözkonusu olduğundan, zarar gören taraf bir sene içinde olmak şartıyle sözleşmeyi iptal edebilir. Yerine getirmediği borcundan kurtulur. Bedelini daha önce ifa etmişse, dava açarak geri ister. Karşı taraf da ödediğini istemek hakkına sahiptir. Ayrıca zarar gören taraf, karşı taraftan tazminat isteyebilir.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

gaben

Almanca gaben kelimesinin İngilizce karşılığı.
[Gabe Newell] n. gift, present, offering, donation, endowment; natural talent

gaben

Almanca gaben kelimesinin Flemenkçe karşılığı.
giften ,gaf ,gaven

gaben

Osmanlıca gaben kelimesinin Türkçe karşılığı.
Rey ve tedbirin zayıf ve eksik olması.

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Gabe Newell
3 yıl önce

Gabe Logan Newell (d. 3 Kasım 1962) ya da GabeN, Valve Corporation şirketinin kurucularındandır ve icra kurulu başkanıdır. Gabe Newell 1983 yılında Harvard...

Câbir bin Abdullah
7 yıl önce

Hz.Ali, s. 831 ^ Usdü'l Gabe c.1, s.256; El-İsabe, c.1, s. 434; Alamu'n Nubela, c.4, s.337 ^ Alamu'n-Nubela, c.4, s.337 ^ Usdü'l Gabe, c. 1, s. 257...

90210 (dizi)
3 yıl önce

90210, Rob Thomas ve Gabe Sachs tarafından geliştirilen bir Amerikan gençlik televizyon dizisidir. Eylül 2008 ve Mayıs 2013 tarihleri arasında yayınlanmıştır...

Valve
3 yıl önce

Bellevue, Washington merkezli, Ağustos 1996'da eski Microsoft çalışanları Gabe Newell ve Mike Harrington tarafından kurulan video oyunu geliştiricisi ve...

Valve Software, Bilgisayar oyunu, Taslak, Şirket, ,
Ein ungefärbt Gemüte, BWV 24
7 yıl önce

und engeln gleich. chorale o gott, du frommer gott, du brunnquell aller gaben, ohn den nichts ist, was ist, von dem wir alles haben, gesunden leib gib...

Gottlob! nun geht das Jahr zu Ende, BWV 28
7 yıl önce

herzen hört und sich von bösen wegen kehrt, dem gibt er sich mit allen gaben. wer gott hat, der muss alles haben. aria (altus için düet & tenor) Gott...

Felice Gimondi
3 yıl önce

Italië rouwt om wielerlegende Felice Gimondi (76) Gimondi, The Phoenix by Gabe Konrad Felice Gimondi Cycling Archives profili Official Tour de France results...

Get a Clue
7 yıl önce

arabasına gidiyor. Lexy en iyi arkadaşı Jennifer (Brenda Song) ve onun okul Gabe arkadaşı Ali Mukaddam ile, Lexy ve Jack yardım grubu yok arkasındaki gizemi...