ikonuna tıklayınız.
Birçok tarihi olayların geçtiği ve verimli ilçe Eşeler Dağının eteklerinde kurulmuştur. Gölhisar Ovasını ikiye bölerek kuzeye doğru akan Dalaman çayı ve Gölhisar Gölünün batısında bulunmaktadır.
Gölhisar Armutlu ve Horzum Köylerinin birleşmesi, ayrıca Fethiye'den alınan birkaç köy ile 03.03.1953 tarihinde ilçe olmuştur. Adını ilçeye 6 Km. uzaklıktaki Uylupınar Köyünün ortasındaki adada inşa edilmis olan kale (Hisar) dan almaktadır. Bu Hisar Hamitoğulları tarafından yaptırılmıştır.
Cbyra- Tetrapul (4 Şehir) harabelerinin bulunduğu mevkii 4 Şehrin idare merkezi olmuştur. Bunlar; Cbyra, Bubon, Balbura ve İnuanda'dır. Bunların buraya Girit'ten geldiklerini ünlü tarihçi Heredot kaydetmiştir. Milattan 1000 yıl kadar önce kurulan bu Şehir Pisidialıların yerleşmesiyle büyümüş, halkı dericilik ve demircilik sanatlarını ilerletmişlerdir. Dericiler Derneğinin Hükümete yaptığı önemli bir bağıştan ötürü Şehrin Agora girişi karşısına bu durumu anlatan bir kitabe dikilmiştir. Bu kitabe halen aynı yerde dikili bulunmaktadır.
Bu gün harabelerden kalma demir yığını o devrin demircilik saltanatının ne derece ileri olduğunu göstermektedir.
Cbyra bir ara Roma’lıların idare merkezi olmuştur. Bu gün bu kalıntıların bir kısmı ayaktadır. Bunlardan en önemlisi yarıçapı 90 M. olan tiyatrodur.
Harabelerin bulunduğu tepelerin eteklerinde binlerce yer altı mezarlarının açılmış olduğu görülür. Açılmış olan mezarların bir kaçında mermerden yapılmış kapak varsa da bunların çoğu kırılmış ve parçalanmıştır.
Harabelerin bulunduğu tepelerin batısında Böğrüdelik adı verilen mevkide bir dağ sırası vardır. Burada 4 köşeli gösterişsiz büyük bir bina mevcuttur. Kitabelerin bir çok yerinde Şehrin adı yazılıdır.
Ayrıca yanında kavisli bir biçimde yarış yeri vardır. Bunun yanında bulunan mezarlıkta pek çok lahitler mevcuttur.
Lüba Şehri harabenin güneyinde İbecik Kuryesine 2 mil mesafededir. Burada bir tiyatro, mabet ve değişik sanat eserleri bulunmaktadır.
Balbura Harabesi ise KASANTOS Vadisinin yukarısında Katara ismindeki Kuryenin kıyısındadır. Burada büyük bir tiyatro vardır. Bunun özelliği de muntazam basamakların kayaları takip ederek çıkması ve ortada bir taht bulunmasıdır.
İnuanda Aluca Kariyesi civarındadır. Hemen bütün kısmı yıkık olduğundan TETRA-POL ' ün diğer Şehirlerinin aynısıdır.
Bubon Harabeleri Elmalıyurt Köyündedir. İbecik Köyünede yakındır.Bu harabelerde aynı mimari özellikleri taşımaktadır.
Anfiteatır kapalı bir toplantı salonudur. Kalın duvarlarla yapılmıştır. Bu gün halen sağlamlığını korumaktadır.
Agora (Pazar Yeri) Tiyatronun kuzey-doğusundadır. Cadde mermer döşelidir. Agoranın son kısmında tapınak mevcuttur. Burada düz ve yivli yıkılmış sütunlar bulunmaktadır.
Gölhisar 14.Asrın başlarında Hamitoğulları 1389 yılında da Osmanoğullarının egemenliğine girmiştir. Tarihin eski zamanlarında buraya Türk-Oğuz yerleşmesinin en güzel örneklerini Oğuz Boylarının kaynaşması, kendine özgü folklörü ve şivesi ile kendini göstermiştir.
Böğrüdelik adı verilen kaynaktan çıkan sudan şehre su getirilmiştir.Çok muntazam olan su yolunun bir kısmı aradan 2000 yıla yakın bir zaman geçmiş olmasına rağmen olduğu gibi durmaktadır. Harabelerin bir çok yerinde şehrin su dağıtım şebekesi görülmektedir.
Böğrüdelik Dağının güneyindeki kalker cinsinden olan kayalık aynı zamanda taş ocağıdır. Harabe yapılarında ve lahitlerde kullanılan taşlar buradan kesilmiştir.Burada sütun, lahit ve çeşitleri kıymetli eser taslakları yarım işlenmiş olarak durmaktadır.
Harabeden başka binalar, kemerler, yeraltı dehlizleri ve yolları mevcuttur. Harabelerin bulunduğu TEMAŞAH Tepesinin kuzeyindeki bir tepe ile ayrılan yerlere eski ören yeri denilmektedir.
COĞRAFİ DURUM :Gölhisar Burdur ilinin Güney-Batısında Akdeniz Bölgesinin en son uzantısını teşkil eder. Rakımı 945 Metredir.İlçenin yüzölçümü 575.820 Km2. olup, Enlem derecesi 37. 09, Boylam derecesi 29.36 dır. Saat farkı ( Türkiye’nin doğu boylamına göre) 62 dakikadır.
İlçenin güneyi ve özellikle batısı ormanlarla kaplıdır.Ormanların büyük bir kısmı çam, geriye kalanı meşe ve sedirdir. Önemli dağları Koçaş, Çakmak ve Rahat dağlarıdır.
Ovalardan en önemlisi Gölhisar Ovasıdır. Genişliği 20 Km. kadardır. Bu geniş düzlük Dalaman Çayının iki tarafında ve en geniş yeri Gölhisar Gölünün olduğu yerlerdir. Uzaktan bakılınca sini gibi düz görünür. Bu geniş ova alüvyonlarla kalın bir toprak tabakası örter.
Alivyonlar bu toprak tabakası üzerinde değişik kalınlıkta olduğu için her yerde aynı derecede verimli değildir. Bu ovanın her tarafı yüksek dağlarla çevrilidir. Gölhisar çukuru bir çok derelerden inen kuvvetli akarsuların toplandığı bir sahadır. Bunun için tarımda sulama işlerini kolaylaştırır.Ortalama yüksekliği 1000 metreyi bulan ve uzun süren yaz devresinde bu ova çok sıcaklık alır. Ancak ovanın tamamı sulanmaktadır.
Diğer önemli ovaları ise İbecik ve Çamköy ovalarıdır.Yusufça yöremiz havuç üretim merkezimizdir. Çamköy ise soğan tarımı ile tanınmıştır. Gölhisar Akdeniz Bölgesi ile İç Anadolu arasında geçiş iklimine sahiptir. Yazları yarı kurak bir iklim olduğundan akarsularından arazi sulamada yararlanılır. Rüzgarları kışın batı ve kuzeyden yazın ise çeşitli yönlerden eser.
İlçemizde daimi akarsular genellikle yağışların daha bol olduğu Koças ve Rahat Dağlarının eteklerinden kaynaklarını alan çaylardır. Bu bölgede jeolojik yapının akarsuları üzerinde oldukça büyük etkinliği vardır. Akarsularda muntazam ve devamlı akım mevcut olmayıp rejimleri düzgün değildir. ilçemizin bitki örtüsü Akdeniz bitki örtüsüdür. Alçak yerler maki ile kaplı yükseklik arttıkça çam ve ardıç ormanlarına geçilir düz alanlarda step klim örtüsü hakimdir. İlçemiz sınırları içerisinde bulunan Dalaman Çayı kuvvetli kaynaklarını Dirmil yaylalarından alır. Burada birbirinden uzak mesafede bir çok kuvvetli kaynak bunun menbaanı teşkil eder. Bu pınarlar Gölhisar Ovasında birleşerek Dalaman Çayını meydana getirirler.
İlçemiz sınırları içerisinde tek gölümüz Uylupınar Gölü de denilen Gölhisar Gölü' dür.
Gölhisar Gölünün genişliği 7 Km. derinliği ise 6 M.dir.İlçemiz Gölhisar Ovasının sulaması Şimdiye kadar Gölhisar Gölünden yapılmakta iken bundan sonra sulama amaçlı olarak inşa edilen Yapraklı Barajından yapılmaktadır.
Göl doğal kaynaklar dışında Yapraklı Barajından beslenmektedir. Gölün kenarları sazlık ve kamışlıktır. Gölde kaz, ördek ve karameke gibi su kuşları da bulunur.
Uylupınar Köyüne yakın olduğu için Uylupınar Gölü olarak ta bilinir.
İlçemizde yapımı tamamlanan sulama amaçlı Yapraklı Barajı Gölhisar Ovası ve Acıpayam Ovasını sulama amacı ile inşa edilmiştir. Şu anda Gölhisar Ovası sulama Şebekesi tamamen bitirilmiştir. Çiftçilerimiz sulamasını barajdan yapmaktadır.
Baraj 700 hektar alana sahip olup, Şu anda su seviyesi 15 metredir.
SOSYAL YAPI :Gölhisar ilçesi idari bakımdan 2 belediye ve 12 köyden meydana gelmektedir.ilçe Merkezi ve Yusufça Belediyeliktir. Toprağın verimli olduğu yerlerde nüfus daha yoğundur. İlçe sınırları içerisinde ve köylerde nüfus dağılımı dengeli sayılır.
Devlet yönetimi ile halk arasındaki ilişkiler olumludur.İlçe Merkezi dışında 12 köy ve 1 kasabadan meydana gelen Gölhisar ilçesinin 4 orman içi 2 orman kenarı ve 6 da ova köyü vardır. Orman İçi Köyler Orman Kenarı Köyler Ova Köyleri 1-Asmalı 1-Kargalı 1-Yamadı 2-Evciler 2-Ibecik 2-Çamköy 3-Elmalıyurt 3- Sorkun 4-Yeşildere 4-Karapınar 5- Uylupınar 6-Hisarardı
Yesildere ve Elmalıyurt dağınık bir yerleşim durumuna sahiptir.Yeşildere Köyümüz Üçoluk ve Gökçepınar adlı yerleşim bölgelerinden meydana gelmiştir. Elmalıyurt Köyümüzün 18 yerleşim bölgesi mevcuttur. 1-Merkez 2-Deliçin 3- Tekeliler 4-Damarası 5-Küllüklü 6-Turanlar 7-Pazaryeri 8-Balcılar 9-Divre 10- Demirciler 11-Kürtlüyamaç 12-Sermenler 13- Bayramlar 14-Hanyanı 15-Ortamahalle 16-Efendiler 17-Çamiçi 18-kelaliler
Bu köylerin dağınık olması bir takım sorunları kendiliğinden getirmektedir ( Okul, ulaşım ve su gibi). Diğer köylerimiz tam anlamı ile toplu köy niteliğindedir.
İlçemiz ve Kasabalarının mahalleleri Şunlardır.
Gölhisar'ın Mahalleleri:
1-Armutlu Mahallesi 6-Pazar Mahallesi
2-Ulucami Mahallesi 7-Merkez Yeni Cami Mahal.
3-Çakmak Mahallesi 8-Fatih Mahallesi
4-Çeşme Mahallesi 9-Horzum Mahallesi
5-Konak Mahallesi
Bu Mahallelerden Çakmak Mahallesi ilçe Merkezine bağlı olmasına rağmen ilçe merkezine 19 Km. uzaklıktadır. İlçeye orman yolu ile bağlı Çakmak Dağının tepesindedir. Bu mahalle için idari girişimlerde bulunulmuş ise de bu mahallenin ilçe Merkezinden bağlılığı çözülerek müstakil köy haline getirmek mümkün olmamıştır. Yöre halkı bağımsız köy haline gelmek istemektedir.
Yusufca Kasabasının Mahalleleri:
1- Asağı Mahalle
2- Yukarı Mahalle
3- Yeni Mahalle
TARIM VE HAYVANCILIK :İlçemiz Merkez ve Köylerinde yaşayan nüfusun yaklaşık olarak %90’ ı tarımla uğraşmaktadır. Tarım arazisi miktarı 17.650 hektar olup, bunun 15.100 hektarında tarla bitkileri, (hububat, pancar, anason, rezene , çörekotu, nohut, mısır, yem bitkileri vs.) 2.330 hektarında sebze (havuç, domates biber, fasulye vs.) 220 hektarında ise meyve (elma, armut, kayısı, vişne, bağ vs.) yetiştirilmektedir.
Yapraklı Barajı’ nın faaliyete geçmesi ile tarım yapılan arazinin ¾ ü yani 13.275 hektarı sulanabilir duruma geçmiş. Böylece yetiştirilen ürün deseninde değişiklikler ortaya çıkmış, dekara verim ortalaması yükselmiştir.
İlçemizde yetiştirilen ürünlerin bir çoğu iç pazarlarda tüketilmektedir.sanayi ürünü olarak yetiştirilen pancar Burdur Şeker Fabrikasına, anason, çörekotu ve rezene işlenmek üzere sanayi bölgelerine gönderilmektedir.
Sebze olarak yetiştirilen yaklaşık 7500 dekar alandan üretilen 25.000 ton havuç başta İzmir olmak üzere Adana,Mersin ve Bursa gibi büyük tüketim merkezlerine gönderilmektedir
İlçemiz ve köylerinde hayvancılıkta gelişmiş durumda olup, 6500 adet büyük baş, 20775 adet küçükbaş, 433 adet tek tırnaklı ve 24.000 adet kanatlı mevcuttur. Büyükbaş hayvanların %95’ i kültür ırkı olup, süt verimi ortalaması günlük ortalama 20 litredir. Elde edilen sütler Kooperatifler aracılığı ile toplanmakta ve toplama merkezleri tarafından büyük tüketim merkezlerine gönderilmektedir.
SANAYİ VE TİCARET :İlçemizde tarımsal alanda hizmet yapan kayda değer bir sektör yoktur.Yusufça Kasabasında havuç yıkama ve paketleme tesisi mevcut olup, İlçemizde kurulu bulunan Tarımsal Kalkınma Kooperatifi tarafından süt işlemek üzere bir mandıra tesis edilmiş olup, henüz işletmeye açılmamıştır.
Diğer Gelir Kaynakları :İlçemiz Merkez ve Köylerinde Tarım ve Hayvancılık sektörü dışında kayda değer
gelir kaynağı yoktur.
İstihdam ve İşsizlik Durumu :İlçemiz Merkez ve Köylerinde tarım işi dışında çalışma alanı olarak bir sektör olmadığından tarımsal faaliyetler sona erdikten sonra çoğunluk boşta kalmakta, tarım arazisinin yetersiz olduğu bazı köylerimizden az sayıda kişi orman işlerinde çalışmakta, bir kısmı da pamuk çapası ve toplanması mevsiminde Denizli ve Aydın illerine çalışmaya gitmektedir.
SOSYAL DURUM :
2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı Kesin Olmayan Sonuçları :
Merkez nüfusu : 12.461
Köyler
1-Çamköy Köyü 918
2-Elmalıyurt Köyü 798
3-Evciler Köyü 372
4-Hisarardı Köyü 427
5-İbecik Köyü 1061
6-Karapınar Köyü 80
7-Kargalı Köyü 217
8-Sorkun Köyü 108
9-Uylupınar Köyü 546
10-Yamadı Köyü 291
11-Yeşildere Köyü 1244
12-Asmalı Köyü 458
Yusufça Kasabası : 2432
GENEL TOPLAM : 21.412
Göç Durumu ve Nüfusa Etkisi :İlçemiz orman-içi köylerinde, işsizlik nedeniyle yoğun olarak Denizli ve Antalya İllerine hızlı bir göç yaşanmakta ve nüfus oranı düşmektedir.
EĞİTİM DURUMU : İlçemiz halkının %98’ i okur-yazardır.%2’ lik kısmı da yeni açılan kurslarda okur-yazar hale getirilmektedir.