Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Fiil Çekim Ekleri

Kısaca: Türkçe'de fiiller, her zaman çekimli biçimler hâlinde bulunurlar. Tek başına kullanılmayan fakat anlamı olan fiiller, kullanım alanına ...devamı ☟

Türkçe'de fiiller, her zaman çekimli biçimler halinde bulunurlar. Tek başına kullanılmayan fakat anlamı olan fiiller, kullanım alanına kişi ekleri, biçim ve zaman ekleriyle çıkarlar. Fiil çekim ekleri iki başlık altında incelenir. Bunlar; Kişi ekleri ve Biçim-Zaman ekleridir.

Kişi ekleri

Kişi ekleri, fiil çekiminde biçim ve zaman eklerinden sonra gelerek fiillerdeki hareketi, zamana (veya biçime) göre bir kişiye bağlayan eklerdir.

Biçim ve Zaman ekleri (Kip ekleri)

Biçim ve zaman ekleri, fiil kökü veya gövdesinin bildirdiği eylemi biçime ve zamana bağlayan eklerdir. Bunlara kip ekleri de denir. Fiilin zaman ve anlam özelliğine göre biçimlenmesi, kullanım alanına çıkması, kişilere bağlanması bu eklerle gerçekleşir. Bütün fiil çekimlerinde biçim ifadesi olduğu halde zaman ifadesi sadece eylemin yapıldığı zamanı haber veren bildirme kiplerinde vardır. Demek ki zaman ekleri, eylemin hangi zaman diliminde geçtiğini bildirmekte; biçim ekleri de eylemin yapılış şeklini göstermektedir.

Bildirme kipleri

Yapılan veya yapılacak eylemin hangi zaman dilimi içinde gerçekleştiğini veya gerçekleşeceğini bir zaman kavramıyla (görülen geçmiş zaman, öğrenilen geçmiş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman, geniş zaman) bildiren fiil şekilleridir.

Tasarlama kipleri

Zaman anlamı taşımayan; tasarlamanın şart, istek, gereklilik ve emir biçiminde yapıldığını bildiren kiplerdir. Ek fiiller ya da ek eylemler, Türkçe'de isimlerin ve isim soylu kelimelerin sonuna gelerek yüklem olarak kullanılmalarını sağlayan, ayrıca basit fiillerden birleşik zamanlı fiil yapan çekim ekleri. Türkçe'deki ek fiiller şunlardır: i-di, i-miş, i-se, -im, -sin, -dir, -iz, -siniz, -dirler. İsim ve isim soylu kelimelerde Ek fiiller isimlerin ve sıfat, zarf zamir gibi isim soylu sözcüklere eklenerek yüklem görevi görmelerini sağlarlar.

Görülen geçmiş zaman

:"Köşkün bekçisi, şimdiye kadar gördüğüm en uzun adam'dı'." (adam isim)

Öğrenilen geçmiş zaman

:"Bahçeniz çok güzel'miş'." (güzel sıfat)

Şart çekimi

:"Durumu kötüy'se' evde kalsın." (kötü sıfat) * NOT: Kural harici olarak, şart çekiminde eki alan sözcük cümlenin yüklemi değildir.

Geniş zaman çekimi

* -im, sin, -dir, -iz, -siniz, -dirler ekleri kullanılarak yapılır. :"Günlerdir hastay'ım'." (hasta sıfatHasta sözcüğü aynı zamanda isim olarak da kullanılmaktadır) :"Ankara, Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti'dir'." (başkent isim) * "-dir" ek fiili gizli halde bulunmakla beraber çoğu zaman özellikle konuşma dilinde düşer ve yüklem olan sözcüğe eklenmez. Gizli -dir eki yazılı metinlerde belirtilmek istendiğinde yükleme parantez içinde, (dir) şeklinde eklenir. :"Bugün hava çok güzel('dir')" * "-dir" eki ayrıca “bildirme eki” olarak adlandırılır ve kesinlik yada ihtimal anlamı katacak şekilde kullanılır. *- "Evde olmadığına göre, arkadaşına gitmiş'tir'." (ihtimal) *- "Yangın alarmı, acil durumlar haricinde kullanılmamalı'dır'." (kesinlik)

Olumsuz

*İsimlerde ve isim soylularda cümlenin olumsuzu "değil" edatı ile yapılır. *- "Koşmama rağmen yorgun 'değil'im." *- "İstanbul, Türkiye'nin başkenti 'değil'(dir)" Basit zamanlı fiilerde Ek fiiler, basit zamanlı fiillere eklenip, bileşik zamanlı filer oluştururlar. *- "Ben de sizi soruyor'du'm." (Sor: fiil kökü, yor: şimdiki zaman eki, du: ek fiilin görülen geçmiş zaman çekimi) *- "Kitap için bir yayınevi ile anlaşacak'mış'." (Anlaş: fiil kökü, acak: gelecek zaman eki, mış: ek fiilin öğrenilen geçmiş zaman çekimi)

İlgili konular

çekim eki i̇sim çekim ekleri türkçe'de ekler

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Ek fiil
3 yıl önce

örneğindeki -im şahıs eki sıklıkla iyelik ekleri ile karıştırılır. İyelik ekleri bir varlığın kime ait olduğunu belirtirler. Ek-fiil ise eylemin zamanı ile...

Fiil çekim ekleri, Türkçe, Çekim ekleri
çekim eki
3 yıl önce

Çekim ekleri, gerek isim soylu gerekse fiil soylu kelimelerin sonuna eklenerek cümle içinde diğer kelimelerle anlam bağlantısı kurmalarını sağlayan ekler...

Fiil çekim ekleri, İsim çekim ekleri, Türkçe, Edebiyat, Türkçede ekler
Fiil
3 yıl önce

(fiil soylu yüklem) Fiil çekimi, fiil kök ve gövdelerine çekim eklerinin getirilmesidir. Fiil çekiminde en az üç unsur bulunur: Fiil kökü veya gövdesi Şekil...

Türkçe'de fiil, Birleşik Zamanlı Fiiller, Taslak şablonları, Taslak madde
Yapım eki
3 yıl önce

Yapım eki, isim ya da fiil kök veya gövdelerine eklenerek onlardan yeni isimler ya da fiiller türeten ektir. Ayrıca yapım ekleri tema dışına çıkmadan yeni...
Zarf-fiil
3 yıl önce

ödevini bitir. Yorgunluktan yığılıncaya dek koştum. Bazı zarf-fiil eklerinden önce kip ekleri gelir: Çocuk uçarcasına koşuyordu. ("uçar" geniş zaman kipi)...
Şahıs eki
3 yıl önce

ederler. İsim cümlelerinde de, fiil cümlelerinde kullanılan şahıs ekleri kullanılır: Bugün çok hastayım(dır). (1. tekil şahıs eki) Bu çorak araziyi yeşertenler...
Öğrenilen geçmiş zaman
3 yıl önce

sonra "-müş" eki kullanılırdı.) İsim cümlelerinde "değil" koşacı ile oluşturulur: Hava sandığımız kadar da soğuk değilmiş. Şart Fiil çekim ekleri Turkeciler...
Türkçede ekler
7 yıl önce

ilişkileri kurmak veya yeni sözcükler türetmek amacıyla kullanılır. Çekim ekleri, kelimenin anlamını değiştirmez, yeni bir kelime yaratmaz, cümledeki...