Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Farabi

Kısaca: Farabi ( / ; batı dünyasında bilinen adıyla Alpharabius (adıyla ilgili kayda geçmiş diğer versiyonlar için aşağıya bakınız) (d. 872 Fārāb ([http://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Farabi_BEA.pdf PDF version]) – 14 Aralık 950 ile 12 Ocak 951 arası Şam), 8. ve 13. yüzyıllar arasındaki İslam'ın Altın Çağı'nda yaşamış ünlü filozof (en) ve bilim adamı. Aynı zamanda gökbilimci (en), mantıkçı ve müzisyendir (en). ...devamı ☟

farabi
Farabi

Farabi (Arapça: أبو نصر محمد الفاراب Abū Nasr Muhammad al-Fārāb, Farsça: محمد فارابی Mohammad-e Fārābī; d. 870 Farab - ö. 950 Şam), Fars asıllı İslam felsefecisi (Maveraünnehir).

Felsefenin Müslümanlar arasında tanınmasında ve benimsenmesinde büyük görevler yapmış olan Türk filozoflarının ve siyasetbilimcilerinden Farabi'nin (874-950), fizik konusunda dikkatleri çeken en önemli çalışması, Boşluk Üzerine adını verdiği makalesidir. Farabi'nin bu yapıtı incelendiğinde, diğer Aristotelesçiler gibi, boşluğu kabul etmediği anlaşılmaktadır.

Farabi'ye göre, eğer bir tas, içi su dolu olan bir kaba, ağzı aşağıya gelecek biçimde batırılacak olursa, tasın içine hiç su girmediği görülür; çünkü hava bir cisimdir ve kabın tamamını doldurduğundan suyun içeri girmesini engellemektedir. Buna karşılık eğer, bir şişe ağzından bir miktar hava emildikten sonra suya batırılacak olursa, suyun şişenin içinde yükseldiği görülür. Öyleyse doğada boşluk yoktur.

Ancak, Farabi'ye göre ikinci deneyde, suyun şişe içerisinde yukarıya doğru yükselmesini Aristoteles fiziği ile açıklamak olanaklı değildir. Çünkü Aristoteles suyun hareketinin doğal yerine doğru, yani aşağıya doğru olması gerektiğini söylemiştir. Boşluk da olanaksız olduğuna göre, bu olgu nasıl açıklanacaktır? Bu durumda Aristoteles fiziğinin yetersizliğine dikkat çeken Farabi, hem boşluğun varlığını kabul etmeyen ve hem de bu olguyu açıklayabilen yeni bir varsayım oluşturmaya çalışmıştır. Bunun için iki ilke kabul eder:

1. Hava esnektir ve bulunduğu mekanın tamamını doldurur; yani bir kapta bulunan havanın yarısını tahliye edersek, geriye kalan hava yine kabın her tarafını dolduracaktır. Bunun için kapta hiç bir zaman boşluk oluşmaz.

2. Hava ve su arasında bir komşuluk ilişkisi vardır ve nerede hava biterse orada su başlar.

Farabi, işte bu iki ilkenin ışığı altında, suyun şişenin içinde yükselmesinin, boşluğu doldurmak istemesi nedeniyle değil, kap içindeki havanın doğal hacmine dönmesi sırasında, hava ile su arasındaki komşuluk ilişkisi yüzünden, suyu da beraberinde götürmesi nedeniyle oluştuğunu bildirmektedir.

Yapmış olduğu bu açıklama ile Farabi, Aristoteles fiziğini eleştirerek düzeltmeye çalışmıştır. Ancak açıklama yetersizdir; çünkü havanın neden doğal hacmine döndüğü konusunda suskun kalmıştır. Bununla birlikte, Farabi'nin bu açıklaması, sonradan Batı'da Roger Bacon tarafından doğadaki bütün nesneler birbirinin devamıdır ve doğa boşluktan sakınır biçimine dönüştürülerek genelleştirilecektir.

Farabi hayatı

Asıl adı:Muhammed bin Tahran bin Uzlug olan ve Batı kaynaklarında "Alpharabius" adıyla anılan Farabi, Farab (Otrar kenti)'da doğduğu için Farabi (Farablı) diye anılır. İlk öğrenimini Farab’da, medrese öğrenimini Rey ve Bağdat’ta gördükten sonra, Harran’da felsefe araştırmaları yaptığı yıllarda tanıştığı Yuhanna bin Haylan’la birlikte Aristoteles’in yapıtlarını okuyarak gezimciler okulunun ilkelerini öğrendi. Halep’te Hemedani hükümdarı Seyfüddevle’nin konuğu oldu.

Farabi, Maveraunnehir'de Farab vilayetinin Vesic köyünde yaklaşık olarak H.257 jM.870 yılında dünyaya gelmiştir. Babasının bir ordu kumandanı olduğu söylenir. Farabi'nin ilkin Merv'de okutulan felsefi ilimIerden faydalanmış olması akla uygundur. Fakat asıl felsefe tahsilini Bağdad'da yaptı. Bağdad'da kendisinden daha yaşlı olan Ebıl Bişrb. Metta b. Yılnus'tan mantık dersi aldı. Bişr, öğrencilerine Aristo mantığını okutuy~rdu. Farabi, onlar arasında temayüz etmekte gecikmedi. Daha sonra Harran'a gitti. Orada Yuhanna b. Haylan ile tanıştı. Bir hıristiyan bilgini olan Yuhanna'dan mantık ve felsefe tahsil etti. Yeniden Bağdad'a dönerek Yunan filozoflarının ve özellikle Aristo'nun kitaplarını inceledi. Bir çok dillere vukufu vardı. Halife Muktedir devrinde. (tahta geçişi H.295 jM.907) bu kitapları açıklamağa ve etrafına ışık tutmağa başladı. Bir çok eserler yazdı. Daha sonra Şam'a gitti. Bir. ara. Mısır'a da seyahat etti. Yeniden Şam'adöndü. Halep ve Şam dolaylarının sultanı Seyf ad-Devle, Farabi'ye çok hürmet gösterdi. Hatta onu sarayında himaye etti. Farabi, H.339 jM.950 yılında 80 yaşında iken Şamda hayata gözlerini yumdu. Felsefe, mantık, psikoloji, musiki, matematik ve tıpda derin bir bilgin olan Farabi'nin ölümü Seyf ad-Devle'yi çok üzdü. Bu Sultanın, Türk filozofunun cenaze namazinı bizzat kıldırdığı. söylenir.

Tıp alanında çalışmalar yapan Farabi, bu konuda çeşitli ilaçlarla ilgili eser yazdı. Farabi, gerek insan fizyolojisi ve anatomisi, gerek nöroloj ve biyoloji, gerekse psikoloji gibi konularda çeşitli çalışmalar yapmış ve eserler kaleme almıştır.

Hayatı

870-950 yılları arasında yaşamış olan İslam düşünürü. Sistemi Aristoteles mantığına dayanan akılcı bir metafizikten oluşan, Aristoteles'in sistemini Plotinos'un görüşleri yardımıyla, İslam inancı ile uzlaştırmaya çalisan Farabi, Tanrı'nın varoluşunu kanıtlarken, Aristoteles'in akılyürütme çizgisini takip etmiştir. Ona göre, bu dünyadaki nesneler hareket etmekte, değişmektedirler. Dünyadaki nesneler hareketlerini bir ilk Hareket Ettiriciden almak durumundadırlar. Bu ilk Hareket Ettirici ise, Tanrı'dır. Farabi, varlık anlayışında, mümkün ya da olumsal varlıklar adını verdiği nesneler ile Tanrı arasındaki farklılık ve ayrılığı, mümkün varlıkların Tanrı'dan, ilk varlıktan sudur ettiklerini söyleyerek açıklamaya ve temellendirmeye çalışır.

Farabi'ye göre, ilk varlık, Tanrı, varlık taşkını yoluyla evrendeki bütün varlık düzenini 'doğal bir zorunlulukla' meydana getirir. Evren Tanrı'nın değerine hiçbir şey katmaz. Yetkin bir varlık olan Tanrı'nın hiçbir şeye ihtiyacı yoktur. Tanrı'yla evren arasındaki ilişkiyi, evrenin Tanrı'dan sudur, türüm yoluyla ve zorunlulukla çiktigini söyleyerek açıklayan Farabi'ye göre, evren aynı zamanda Tanrı'nın sonsuz cömertliğinin bir sonucudur. Tanrı, Farabi'nin sisteminde herşeydir. Tanrı seven, sevilen ve sevgidir. O bilen, bilinen ve bilgidir. Tanrı herşey olduğuna ve hiçbir şeye ihtiyaç duymadığına göre, Farabi bu noktada, mümkün varlıkların varoluşları için, Tanrı'nın yalnızca kendisini konu alan bilme faaliyetine başvurur. Buna göre, yaratıklar, Tanrı'ya en yakın 'akıllar' halinde Tanrı'dan çikip varlığa gelirler. Onun sudur, türüm anlayışına göre, Tanrı'nın kendi tözünü bilmesinden birinci akıl doğar; bu aklın Tanrı'yı bilmesinden ise, ikinci akıl türer. Böylelikle, ortaya sırasıyla 10 akıl çikar; onuncu akıl, etkin akıldır (aklı faal). Birinci aklın varlığı, Tanrı dolayısıyla zorunlu, ama kendi özünde mümkündür; ilk akıl, kendini bu niteliğiyle bildiği için, onun maddesinden birinci gök katı, formundan da (suretinden de) o gök katının ruhu sudur eder. Böylelikle on akıldan her birinin karşilığı olarak bir gök katı türer. Madde de Tanrı'dan sudur etmiştir. Belirsizlik demek olan madde, Tanrı'ya en uzak olan varlıktır.

Etkin Akıl insan ruhunun da nedenidir. İnsan anlayışında, Farabi insanın ruh ve bedenden meydana geldiğini söyler. Bedenin yetkinliği ruhtan, ruhun yetkinliği ise akıldan kaynaklanmaktadır. Ruhun başlıca görevleri eylem, anlama ve algılamadır. Ona göre, bitkisel, hayvani ve insani olmak üzere, üç tür ruh vardır. Bitkisel ruhun görevi, bireyin yetişme ve gelişmesi ile soyun sürdürülmesi, hayvansal ruhu görevi iyinin alınıp kötüden uzak durulması, insani ruhun görevi ise güzelin ve yararlının seçilmesidir. Farabi ahlak anlayışında, insanın akıl yoluyla iyi ve kötüyü ayırt edebileceğini savunur. İnsan için amaç mutluluk, en büyük erdem de bilgeliktir. Farabi'ye göre, en yüksek iyi olan mutluluk, etkin akıl ile birleşmek yoluyla gerçekleşir. Zira, insan kendisini anlamak için evreni anlamak, evreni anlamak için de evrenin amacını kavramak durumundadır. Evrenin esas ve en yüksek amacını anlamak, insan için gerçek mutluluktur.

İnsanın kendisini ve evrenin amacını anlamaya kalkışması ise, bilim ve felsefe yapmakla ilgili bir şeydir. İnsan aklının en yüksek düzeyde yetkinleşmesi, insan aklını Etkin Akıl'a yaklaştırır. Etkin akıl insan aklının yönelebileceği en yüksek hedeftir. Etkin akıl'a ulaşmak, bu dünyada Gerçek, Doğru, İyi ve Güzeli ortaya çikaran felsefe, bilim ve sanatla uğraşmak yoluyla olur. Böylelikle, insan ruhunu temizler, saflaştırır. İşte, bu, insan için ölümsüzlükle eşanlamlıdır. Bu yol Tanrı'ya yöneliş, Tanrı'ya varış yoludur. Bu ise, insan tadabileceği en yüksek mutluluktur. Farabi'ye göre, etkin akıl'a yönelmek durumunda olan şanslı insanlar filozoflar, bilim adamları, peygamber ya da gerçek yönetici ve sanatçılardır. Demek ki, doğrulara ulaşan filozof ve bilim adamı, iyilikler meydana getiren gerçek yönetici, güzellikler yaratan sanatçı, ona göre, birbirlerinden çok farklı olmayan insanlardır.

Filozof ve bilim adamı gerçeği ve doğruyu, bilimsel yöntemle tanır. Yani, o etkin akıl'a kendi yolundan giderek varır. Peygamber ve gerçek yönetici gerçeği ve doğruyu, vahiy yoluyla bilir. Yani, o da etkin akıl'a kendi yolundan giderek ulaşir. Farabi'nin bu düşüncesine göre, bilim, din ve felsefe, birbirlerini ortadan kaldırmak yerine, birbirlerini tamamlayan disiplinlerdir. Onlar yalnızca aynı gerçeğe ve doğruya, etkin akıl'a ulaşmanın farklı yollarıdırlar.

farabi

Osmanlıca farabi kelimesinin Türkçe karşılığı.
(Mi: 870-950) Aristo felsefesinin İslâm âleminde yayılmasına yol açmış bir filozoftur. Aristo'dan sonra gelen mânasına, kendisine Muallim-i Sâni nâmı verilmiştir. Eserlerinin İbn-i Sina üzerinde büyük te'siri vardır. "Kanun" denilen bir çalgı âletinin mucididir. Asıl adı Ebu Nâsır Muhammed'dir.

farabi

(t.h.i.) Erkek ismi - 870-950 yıllan arasında yaşamış ve Aristo felsefesinin İslam aleminde yayılmasına yol açmış Türk filozofudur. Kendisine muallim-i sani (Aristo'dan sonra 2. üstad) unvanı verilmiştir. Eserlerinin İbn-i Sina üzerinde büyük tesiri vardır. Kan

İlgili konular

17. yüzyıl felsefesi 18. yüzyıl felsefesi 19. yüzyıl felsefesi 20. yüzyıl felsefesi analitik felsefe antik çağ felsefesi aristoteles aydınlanma çağı batı felsefesi bağdat

misafir - 9 yıl önce
Farab-i ismi eski Türkçe de -i takısı "oralı" yani"o" memleketten yani oralı analamına gelir Farabi ise Orta asyada bulunan "FARAB" şehrindendir hala böyle bir şehir vardır. Esas ismi Muhammed'dir.

misafir - 9 yıl önce
devleti canlı bir organizma gibi düşünerek siyaset ile biyoloji bilimini uzlaştırmış her bir nazariyesinde canl ı varlık olma halinin farklı boyutlarını ele alan organik-siyasi bakış açısı geliştirmiştir.

VNMG Insert - 1 ay önce
Through our convenient online shop you can order products. And tungsten carbide Inserts when we say "best", then carbide Insert we mean a carbide inserts that is just as good as the original!We cemented carbide wear pads are one of the carbide drilling Inserts Tungsten Carbide Inserts biggest carbide tungsten insert sharpener inserts CNC Carbide Inserts Probus Soafuia manufacturers and offerors in tnmg inserts China. A lot of styles with superior quality tpmx inserts at an affordable price are in hot CNC Turning Inserts sale here.

Machining Inserts - 1 ay önce
The clever Cutting Inserts thing to do is to order Carbide Drilling Inserts your special Inserts products right CNC Carbide Inserts here through this website. And you will be tungsten insert sharpener combining top-notch Cemented Carbide Inserts quality with a very accessible price.As a fashion fan for a trendy milling Insert Cutting Inserts and stylish product, one carbide Insert quotation SNMG Insert of the product is a rare choice. Take action and add one more jewelry to your valuable collection!

Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Fârâbî
7 yıl önce

gökbilimci, mantıkçı ve müzisyendir. Yorumları ve incelemeleri sayesinde Farabi Orta Çağ İslam aydınları arasında Muallim-i Sânî ya da Hace-i Sâni (İkinci...

Farabi, 17. yüzyıl felsefesi, 18. yüzyıl felsefesi, 19. yüzyıl felsefesi, 20. yüzyıl felsefesi, Analitik felsefe, Antik Çağ felsefesi, Aristoteles, Aydınlanma Çağı, Batı felsefesi, Bağdat
Douglas Morton Dunlop
7 yıl önce

(1956) "Al-Farabi's Introductory Risalah on Logic" The Islamic quarterly pp. 234–235 al-Farabi, Abu Nasr Mohammad Ibn al-Farakh. (1956) "Al-Farabi's Eisagoge"...
Ut
3 yıl önce

Farabi’nin icat ettiği söylenir,[kaynak belirtilmeli] ancak Farabi’den çok önce minyatür ve kabartmalarda ud ve benzeri çalgılar bulunur. Farabi’nin mucit...

Ut, Alüminyum, Arapça, Ceviz, Erik, Faruk Türünz, Sarısabır, Zeytin, İbrahim Coşkun, Alto -İzmir , Turkey, Hilmi Taşatan-Karamürsel , Turkey
Tambur
3 yıl önce

kullanılan belki de tek çalgıdır. Sazı icra edenlere "tamburi" ismi verilir. Farabi, "horasan tamburu"ndan bahsetmektedir. Evliya Çelebi XVII. yüzyılda İstanbul'da...

Tambur, Mesut Cemil, Necdet Yaşar, Refik Fersan, Tamburi Cemil Bey, Türk, Dimitri Kantemir, Türk Müziği
Ensar Öğüt
7 yıl önce

Çıldır, Ardahan, Türkiye), Ardahan 24.Dönem Milletvekilidir. Kazakistan El-Farabi Devlet Üniversitesi Uluslararası Ekonomi Bölümü'nü bitirdi. Serbest İş Adamı...

Ensar í–ğüt, 1946, 1 Ocak, 22, 23, Arapça, Ardahan, Cumhuriyet Halk Partisi, Iğdır, Kars, Kazakistan
Özdemir Turan
7 yıl önce

sihirbaz Farabi'yi görür. Ailesinden gizlice defalarca Şehzadebaşı'na giderek gerçek adı Selim Öktülmüş olan Selanikli sihirbaz Farabi'yle tanışmanın...
Ontolojik kanıt
3 yıl önce

çelişir, dolayısıyla tanrı var olmak zorundadır. Bu argüman ilk olarak Farabi tarafından kullanılmıştır. Daha sonra Descartes da tanrının varlığının ispatı...

Ontolojik kanıt, Anselmus, Felsefe Portalı, Realizm, Tanrı, Teleoloji, Teoloji, Tümeller Tartışması, Kosmoljik
Mazhar Afacan
7 yıl önce

Trabzon'da çeşitli iş örgütlerinde başkanlık yaptı. 22 Ağustos 2006'da Farabi Tıp Fakültesi'nde öldü. Eski Trabzonspor başkanları, zamanın belediye başkanı...