Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Eski Uygur Türkçesi

Kısaca: Eski Uygur Türkçesi, Türk dilinin eski dönemlerinde konuşulmuş ve yazılmış olan Türk dilinin tarihî dönemlerinden biridir. Eski Türkçe adlı dil döneminin Göktürkçeden sonraki ikinci kısmını oluşturmuştur. ...devamı ☟

Eski Uygur Türkçesi, Türk dilinin eski dönemlerinde konuşulmuş ve yazılmış olan Türk dilinin tarihi dönemlerinden biridir. Eski Türkçe adlı dil döneminin Göktürkçeden sonraki ikinci kısmını oluşturmuştur. Tarih Dönem Eski Uygur Türkçesi dönemi, Göktürk dönemi sonrasına tekabül eder ve bu dönemde, Türkler birçok kültür dairesiyle temas halinde olmuşlardır. Bu durumlar da dilin yapısında kendisini göstermiştir. Dil özellikleri == Uygurlardan kalan eserler dört gruba ayrılarak incelenebilir: # Manici çevreye ait metinler. # Burkancı (Budist) çevreye ait metinler. # Hristiyan çevreye ait metinler. # Müslüman çevreye ait metinler. Eski Türkçenin gramerini yazmış olan Annemarie von Gabain, Uygur metinlerini y ve n ağzı olmak üzere iki ana ağız grubuna ayırır. Köktürkçedeki ń sesini n’ye çeviren metinler n ağzını, y’ye çeviren metinler y ağzını oluştururlar. Eski Uygur Türkçesi dönemi, yazı dili olarak Göktürkçeye dayanan, onun devamı olan bir dönemdir. Başka bir deyişle Göktürkçe ile Uygurca aynı yazı dilinin iki koludur. Eski Uygur Türkçesinde görülen az sayıdaki ses ve biçim farklılıklarından bir kısmı ağız farkından, bir kısmı da zaman farkından kaynaklanmaktadır. Göktürkçe ve Uygurca arasındaki asıl önemli fark, söz varlığında ortaya çıkar. Göktürkçenin söz varlığında Türkçe kökenli kelimeler hakimdir; Çince veya Soğdakçadan girmiş olan alıntı kelimeler çok azdır. Göktürk metinlerinde bozkır yaşayışı, savaşçılık ve devlet düzeniyle ilgili kelimeler ağırlıktadır. Uygur metinlerinde ise Maniheizm ve Burkancılıkla ilgili kelimeler hakimdir. Bunlar da Sanskritçe, Çince ve Soğdakçadan alınmıştır. Çok defa da kavramlara Türkçe karşılıklar bulunmuştur. Temel söz varlığı ise her iki dönem metinlerinde aynıdır. !! - |- | Orijinal: :Kasınçıgımın öyü kadgurar men; :Kadgurdukça :Kaşı körtlem, :Kavışıgsayur men. :Öz amrakımın öyür men, :Öyü evirür men ödü…çün :Öz amrakımın :Öpügseyür men. :Barayın tiser :Baç amrakım; :Baru yime umaz men :Bagırsakım. :Kireyin tiser :Kiçigkiyem; :Kirü yime umaz men :Kin yıpar yıdlıgım :Yaruk teŋriler :Yarlıkazunın. :Yavaşım birle :Yakışıpan adrılmalım :Küçlüg priştiler :Küç birzünin. :Közi karam birle :Külüşüpen külüşügin oluralım. || Türkiye Türkçesi: :Yavuklumu düşünüp dertlenirim; :Dertlendikçe :Kaşı güzelim, :Kavuşmak isterim. :Öz sevgilimi düşünürüm, :Düşünüp dururum… :Öz sevgilimi :Öpmek isterim. :Gideyim desem :Güzel sevgilim; :Gidemem ki :Sadık yarim. :Gireyim desem :Küçücüğüm; :Giremem ki :Misk amber kokulum. :Işıklı tanrılar :Buyursun. :Yavaş huylum ile :Birleşip ayrılmayalım. :Güçlü melekler :Güç versin. :Gözü karam ile :Gülüşüp oturalım. |} == Ayrıca bakınız == * Irk Bitig * Uygur Kağanlığı * Uygurlar * Maniheizm * Budizm

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Eski Uygur alfabesi
3 yıl önce

Eski Uygur alfabesi, Eski Uygur Türkçesi döneminin yazımı için kullanılmış olan alfabedir. Uygur topluluğunun ticarete, şehir hayatına ve yerleşik düzene...
Uygurca
3 yıl önce

Yeni Uygur Türkçesi olarak da kullanılır. Eski Uygur Türkçesi Türki dillerin Sibirya koluna aitken, Karluk grubuna dahil edilen modern Uygurca Çağatayca'dan...

Uygur Türkçesi, Azerbaycanca, Dil, Dil aileleri, Doğu Türkistan, Gagavuzca, Hakasça, ISO 639, Karakalpakça, Kazakistan, Kırgızca
Karahanlı Türkçesi
3 yıl önce

Karahanlı Türkçesi, Hakaniye Türkçesi,Karahanlıca veya Hakaniye lehçesi Türk dilinin tarihinde konuşulmuş ve yazılmış olan tarihî dönemlerinden biridir...
Eski Türkçe (anlam ayrımı)
7 yıl önce

için Eski Türkçe maddesine bakınız. Osmanlıca Karahanlıca Kıpçakça Çağatayca Eski Türkçe 5. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar olan Türkçe Eski Uygur Türkçesi 8...

Eski Türkçe (anlam ayrımı), Afşarca, Altay dili, Argu grubu, Ayni dili, Azerice, Baraba dili, Batı Yugurca, Başkurtça, Dolganca, Eski Türkçe
Uygurca (anlam ayrımı)
7 yıl önce

dönemini belirtebilir: Uygurca, XX. yüzyılda yeniden yazı dili olarak kullanılan Türk yazı dili. Eski Uygur Türkçesi, Eski Türkçe döneminin bir devresi....
Eski Anadolu Türkçesi
3 yıl önce

Eski Anadolu Türkçesi, 13. yüzyılın başlarından 15. yüzyılın sonlarına kadar Anadolu ve Rumeli'de kullanılan Oğuz Türkçesi temelindeki ölü dildir. Batı...
Göktürkçe
3 yıl önce

metinleri ele geçirilebilen en eski dönemine verilen isimdir. Eski Türkçe adlı dönemin ilk kısmını oluşturur. Devamında Eski Uygur dönemi yaşanmıştır. Göktürkçe...

Göktürkçe, Danimarka, Dil, Göktürkler, Hitit, Likya, Moğolistan, Orhon Yazıtları, Runik yazı, Taslak, Tukyular
Soyot Tuka Türkçesi
7 yıl önce

Soyot Tuka Türkçesi veya Soyot Türkçesi (ayrıca Soyot-Tuğka, Soyıt-Dukha, Soyıt-Tuha da denilir) (Rusça:Сойо́тско-цата́нский язык (ya da сойо́тский) —...