Türkçe Bilgi: elma

(Malus communis); Alm. Apfel (m), Fr. Pomme (f), İng. Apple. Familyası: Gülgiller (Rosaceae). Türkiye’de yetiştiği yerler: Bütün Anadolu’da.

Çok eskiden beri yetiştirilen mutedil iklim meyvesi. Kültür elma ağacı, orta irilikte veya iri olur. Taç yüksekliği 8-10 m, genişliği 8-12 m’yi bulur. Dallar yanlara açılır. Ağaç yayvan bir hal alır. Kökler taçta olduğu gibi, genel olarak derinliğine olmaktan ziyade genişliğine yayılır. Kazık kök bulunmaz. Dallar odun ve meyve dalları olmak üzere başlıca iki gruba ayrılır. Odun dallarında boğum araları uzun, meyve dallarında ise genel olarak odun dallarına göre kısadır. Meyve dalcıkları ucunda çiçek tomurcukları teşekkül eder. Yapraklar kalın dokulu, üst yüzeyleri yeşil veya koyu yeşil, alt yüzleri çeşidine göre az veya çok tüylü, kenarları dişli, sapı uzun, orta veya kısadır. Çiçekler 2-13 çiçekli bir hüzmedir. Çiçek sayısı çeşide göre değişir. Çiçeklenme havanın gidişine göre 4-15 gün sürer.

Elma çeşitleri umumiyetle kendine kısırdır. Kendine kısırlık, bir çeşidin kendi çiçek tozu ile döllenmemesi demektir. Bu kısırlık çeşitlere göre, tam veya kısmidir. Kendi kendine döllenmeyle meyve verenlerde de yabancı döllenmeyle daha iyi ürün alınabilmektedir. Bu sebeple elma bahçelerini kurarken, döllenmeyi temin edecek iyi bir çeşit karışımının yapılmasına dikkat edilmelidir.

Bütün dünyada yetiştirilen elma çeşitlerinin sayısı 6500’dür. Bunun 460’ı Türkiye’de yetişmektedir. Elma çeşitleri arasında dünya pazarlarında rağbet gören ve memleket şartlarına iyi uydukları için standartlarımızın arasına alınan yerli ve yabancı orijinli elma çeşitleri arasında, Amasya elması, Starking elması, Golden elması, Graverstein elması, Tonathan elması, Rombuti elması sayılabilir.

Elmanın vatanı Ön Asya’dır. Mutedil özellikle soğuk mutedil ikliminin bir ağacıdır. Bu sebeple dünya üzerinde en yukarı kuzey enlemde İsveç’te dahi ekonomik bir şekilde yetişmektedir. Buna karşılık elma 35 enlem derecesinin altında, alçak yerlerde yetişmeyip, ancak yüksek yerlerde yetişir. Memleketimizde, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu’nun sıcak ve kurak yerlerinde 800 m’den daha yukarılarda yetişebilmektedir. Elma ağacı kış soğuğuna iyi dayanır. Kış dinlenme peryodunda 35,40°C’ye, yaşlı sürgünler -20°C’ye dayanır. -2, -3°C’de çiçekler ve 1 cm çapındaki meyveler zarar görür ve dökülür. Olgun meyveler -2, -3,5°C’de donar.

Elma ağacı için en iyi topraklar, içerisinde normal derecede kireci ve yeteri kadar humusu bulunan tınlı, tınlı-kumlu veya kumlu-tınlı geçirgen topraklardır. Kökler derine gitmediğinden fazla nemli ve ağır killi topraklarda armut kadar zarar görmez. Taban suyunun 1 m’den yukarda olması istenir. Elma için en elverişli toprak reaksiyonu pH 6-8 arasıdır.

Elma bahçelerini, fidanlıklarda yetiştirilmiş aşılı fidanlarla kurmak en iyisidir. Kültür çeşitleri, çeşitli anaçlar üzerine aşılanmak suretiyle üretilir. Elma fidanı yetiştirmede en çok kullanılan aşı durgun göz aşısıdır. Bu aşı memleketimizde Temmuz 15’den Ağustos sonlarına kadar yapılmaktadır.

Elma, yetiştirmekte olduğumuz meyve türleri arasında iyi gelir sağlayanlardan biridir. Üretimi oldukça iyi düzenlenmiş bulunan yerlerde dönümden ortalama 300-600 kg meyve elde edilebilmekte, bakım şartlarının iyi olduğu durumlarda bu miktar 1000 kg’a kadar yükselmektedir. Bu miktar bazı ülkelerde üç tonun üzerindedir. Elma tüketimimiz kişi başına 20 kg civarında olup, dünyada en fazla elma tüketen ülkeler arasında yer almaktayız.

Kullanıldığı yerler: Elma vitamince zengin meyvelerdendir. Vitaminlerden A ve C vitaminleri oldukça fazla miktarlarda bulunur. B vitamini pek azdır.

Elma yiyenlerde akli bozuklukların ve teneffüs yolları rahatsızlıklarının azaldığı ve diş çürümesi nisbetinin % 30’dan daha az olduğu tıbbi kaynaklarda belirtilmektedir. Elmanın % 83,85’i su, 0,40 protein, 8,35 invert şekeri, 1,60 sakkaroz, 0,07 tanen, 1,32 ham lif 0,41 kül, ayrıca çok az miktarda mangan, bakır, flor, magnezyum, kalsiyum, potasyum vs. maddeleri ve 100 gramında 59 kalori mevcuttur.

Sonbahar başından ilkbahar başlarına değin elma adı verilen, bedene çok yararlı ve lezzetli taze meyvelerini severek yediğimiz Elma ağaçları, Gülgiller'dendir. Dünyada en çok tüketilen meyve türü olan elmanın 25 türü ve 6.000 kadar çeşidi vardır. Anayurdu, ülkemizi de içermek üzere Asya olan elma, Türkiye'de iklimi uygun olan pek çok yörede üretilmektedir.

Boyu 7-8 m'ye kadar çıkan elma ağaçlarının, türe göre, koyu griden çok pembe renge kadar değişen silindirik muntazam gövdesi vardır. Dalları, odun ve meyve dalı ile obur dallar olmak üzere üç gruba ayrılır. Elma ağacının yaprakları geniş, kenarları dişli olur. Üst yüzü koyu yeşil renkli ve belirgin damarlı, alt yüzü gri tüylüdür.

İlkbaharda açan açık pembe renkli çiçekleri yabani gülünkileri andırır. Bu çiçekler yaz boyunca olgunlaşıp eylülden başlayarak elmanın meyvesini verir. Meyve küresel, silindirik ve basık biçimlidir. Kabuğu türlerine göre kalın ya da ince ve farklı renklerdedir. Meyve türlerinin ayırt edilmesini sağlayan en belirgin özellik, kabuğun rengidir. Elmanın çekirdek evinde 5-10 adet yumuşak çekirdek bulunur. Eti tatlı, ekşi ya da mayhoş tatlı ve sulu olup tazeyken yenildiği gibi reçeli, kompostosu, marmeladı, meyve suyu, tatlıları, alkollü ya da alkolsüz içkileri yapılarak da tüketilir.

BESİN DEĞERLERİ

Dilimlere bölünmüş 100 gr. taze elmanın içerdiği besin değerleri şöyle sıralanır: 58 kalori; 0,2 gr. protein; 14.5 gr. karbonhidrat: 0 kolesterol; 0,6 gr. yağ; 1.8 gr. lif: 10 mgr. fosfor; 7 mgr. kalsiyum; 0,3 mgr. demir; l mgr. sodyum; 110 mgr. potasyum: 8 mgr. magnezyum; 90 IU A vitamini; 0,03 mgr. B1 vitamini; 0,02 mgr. B2 vitamini; 0,1 mgr. B3 vitamini; 0,3 mgr. B6 vitamini; 0,5 mcgr. folik asit; 10 mgr. C vitamini ve 0,7 mgr. E vitamini...

Ama, türlere göre büyük değişkenlik gösteren elmanın besin değerlerinin bu listedekilerden az ya da çok farklı olması doğaldır. Sözgelişi, yeşil ya da sarı renkli elmalarda C vitamini oranı, kırmızı elmadakinden fazladır.

SAĞLIĞIMIZA YARARLARI

Yukarıda sayılan önemli besin değerlerinin yanı sıra;

o Elma, kandaki kötü kolesterol düzeyini düşürür: Yapılan araştırmalar, günde 2-3 elma yiyen kişilerde, elma lifinde bulunan pektin adlı maddenin bu etkiyi yaptığını göstermekte, ama söz konusu etki yalnızca pektin adlı maddeyi yapay olarak almakla değil, elmayı bütün olarak yemekle sağlanmaktadır.

o Elmanın içerdiği lifler ve meyve asitleri, hafif kabızlığı geçirmektedir.

o İçerdiği sıvı jel halindeki pektin adlı madde ile elma asitlerinin antivirüs özellikleri diyareye de iyi gelmektedir.

o Elma, içerdiği maddelerle yüksek tansiyonu düşürür ve kan şekeri düzeyini kontrol altında tutar.

o Araştırmalarda, elma tüketmenin hayvanlarda kansere yakalanma rizikosunu azalttığı saptanmıştır: Aynı etki insanlar üzerinde de araştırılmaktadır.

o Elma, aşırı iştahı normal düzeye indiren bir özelliğe de sahiptir.

o Elma, romatizma ve gut hastalığına da iyi gelir.

o Elma, bedenin hastalıklara karşı direncini de artırmaktadır.

Bütün bu etkilerden yararlanmak için günde 2-3 elmanın, üzerinde tarım koruma ilacı artıkları kalmış olabileceği düşünülerek çok çok iyi yıkamak koşuluyla kabuğunun soyulmadan yenilmesi yeterli olacaktır.

AĞACININ ÜRETİLMESİ

Elma ağacı, tohumuyla (çekirdekleriyle) yetiştirilebilirse de, bu işlem iyi sonuç vermez. Bunun yerine elma çeliklerinin daldırılmasıyla elde edilen fidanların ya da başka türden seçkin anaçların istenilen elma türüne aşılanmasıyla çoğaltılır. Bizim için doğrusu, inanılır profesyonel kişilerin ürettiği, türü belli ve sağlıklı fidanları alıp bahçemize dikmektir.

AĞACININ YETİŞTİRİLMESİ

İklim isteği: Elma ağacı, ılıman ve soğuk ılıman bölgelerin bitkisidir. Kışın -40 dereceye, bir yaşındaki sürgünleri ise -20 derecelere kadar dayanır. Ama ağaç ilkbaharda çiçeklerini açınca, -2 ila -3 derece soğuklardan zarar görür. Elmanın yetiştiği yerde havanın neminin %60-80 arasında değişmesi gerekir. Nem düşerse haziranda meyvenin yerlere dökülmesi artar. Elma, yapraklarını döken ağaçlardan olduğu için kışın belli dinlenme ve soğuklama dönemleri yaşar.

Toprak isteği: Elma ağaçları çok değişik fiziksel ve kimyasal özellikler taşıyan topraklarda yetişebilir. Asitli topraklara olduğu kadar kireçli topraklara da dayanabilir. Ancak taban suyu 1,5 m'den yukarıda olmamalıdır. Aksi takdirde ağacın yüzlek kökleri çürür. Tuz oranı yoğun toprağa elma ağacı dikilmez. Elma ağacı için en uygun topraklar, içinde uygun oranda kireç ve yeteri kadar humus bulunan topraklardır. Böyle topraklara fidanlar, 8-10 m. aralıkla dikilir.

Sulama: Elma ağaçlarının su isteği fazladır. Nispi neme de yeterince doymaları gerekir. Nemli yerlerde iyi sonuç veren elma ağaçlarına, yaprakları solmaya başlayınca su verilmeli, yaprakların iyice solması beklenmemelidir. Ağaçlara aşırı oranda su verilirse meyvenin dayanma süresi kısalır. Ağaç çiçekteyken sulanırsa çiçek döker. Ağaçlar, haziran-eylül ayları arasında 30 günde bir olmak üzere 4 kez sulanır.

Gübreleme: Elma ağaçları ürün verdikçe topraktan besin kaldırdıkları için toprağı fa-kirleşir. Bu nedenle ağaçların gelişmesi geriler ve ürün verimi azalır. Elma ağacına 3-4 yılda bir yanmış çiftlik gübresi verilir. Ayrıca ağaçlara her yıl azot, fosfor ve potaslı fenni kompoze gübreler de verilmelidir.

Budama: Elma ağaçlarının muntazam biçimde gelişmesini, bol ve iyi nitelikli ürün vermesini sağlamak üzere dikim, şekil, ürün ve gençleştirme budamaları olarak dört ayrı budama işlemi uygulanır. Bu işlemler, elma ağacını iyi tanıyan bilinçli kişiler tarafından yapılır.

Meyve seyreltme: Elma ağaçlarından iyi nitelikli ürün almak için meyve seyreltme işleminin yapılması da gerekir. Bunun için haziran ayında ağaçlardaki doğal meyve dökülmesi beklenir. Yere dökülen meyveler görüldükten sonra, ağacın besleyebileceğinden fazla meyve kalırsa bunlardan zayıf görünüşlü olanlar elle, makasla, değnekle ya da büyük bahçelerde kimyasal ilaçlar kullanılarak seyreltilirler.

Hasat (Derim): Elma bitkisinde hasat zamanın belirlenmesi çok önemlidir: Zamanında hasat edilen elma, o çeşidin tüm özelliklerini tam olarak taşır. Olgunlaştıktan sonra geç hasat edilen elmalar kepeklesin Erken hasat edilenler ise, meyve kabuğu yeterince sıkı dokulu olmadığından dolayı buruşur, elma tam ağırlığına erişmediğinden ürün kaybına yol açar.

Elmada tam olgunluk, kabuk rengi ile meyvenin koparılmasında sapın gösterdiği dirençle anlaşılır: Yeşil elmalarda, meyvenin rengi yeşilimtırak sarı olmalıdır. Kırmızı elmalarda, kızarma en mükemmel halini almalıdır. Elmalar, elle koparılarak hasat edilir. Avuç içine alınıp hafifçe bükülerek yukarı doğru itilen elma dalından kolayca ayrılıyorsa tam hasat zamanı gelmiş demektir.

Olgunlaşmamış elma kopmaz, sap ya da dalcıklar kırılır. Elma ağaçlarında hasat iki ya da üç kez meyve toplamayla yapılır. Birinci toplamada, ağacın dışındaki meyveler derilir. Sonra, içteki ve yukarı dallardaki meyveler hasat edilir. Böylece küçük kalmış meyvelerin irileşmelerine olanak tanındığı gibi dökülmeleri de önlenmiş olur.

Zararlı ve hastalıklarıyla mücadele: Elma ağaçlarına dadanan pek çok zararlı ve hastalık vardır. Bunlarla uzmanlara danışılarak ve tarım koruma ilaçları kullanılarak zamanında, düzenli ve eksiksiz mücadele sürdürülmelidir.

Elma

Elma Haritası

elma

elma

elma

elma

elma

elma

İlgili konular

misafir - 9 yıl önce

elma Resimleri

Elma

Kızıl Elma

Fikri Elma

Elma şarabı

Yasak elma

Kristal Elma

Elma Dağı

Elma suyu

Elma

Elma Haritası

Elma Hakkında Detaylı Bilgi

Elma Sözlük Anlamları

elma

elma

elma

elma

elma

elma

İlgili konular

Görüşler ve Yorumlar

misafir - 9 yıl önce

elma Resimleri

Okuma Önerileri

Elma

Kızıl Elma

Fikri Elma

Elma şarabı

Yasak elma

Kristal Elma

Elma Dağı

Elma suyu