Türkçe Bilgi: Ekrem Hakkı Ayverdi

Ekrem Hakkı Ayverdi Türk mimar-mühendisi ve mimarlık tarihi araştırmacısı. 1899 senesinde İstanbul’da doğdu. 1915 senesinde Vefa Lisesinden mezun olup, Mühendis Mekteb-i alisine girdi. 1920 senesinde burayı bitirdikten sonra İstanbul Belediyesi Fen işlerinde vazife aldı. Bir buçuk yıl kadar çalıştıktan sonra ayrılıp serbest meslek hayatına atıldı.

Serbest mühendislik ve müteahhitlik yaptığı İstanbul ve Trakya’daki birçok tarihi yapıyı restore etti. Onun gerçekleştirdiği restorasyonlardan bir kısmı şunlardır: İstanbul’da Zeynep Hanım Konağı, Darülfünun (İstanbul Üniversitesi) Kütüphanesi, Harbiye Nezareti ve aynı binanın İstanbul Üniversitesi olarak düzenlenmesi, Topkapı Sarayındaki bazı kısımlar, Bali Paşa, Sultan Selim, Mesih Paşa, Laleli, Ayasofya, Davud Paşa camileri, Gazanfer Ağa, Kuyucu Murad Paşa ve Hasan Paşa medreseleri, Beykoz İshak Ağa Çeşmesi, Edirne’de Selimiye Camii, Üç Şerefeli Cami, Eski Cami, Yıldırım, Muradiye ve Süleyman Paşa camileri ile Çelebi Bedesteni, Havsa’da Sokullu, Çorlu’da Süleymaniye camileri.

Ekrem Hakkı Ayverdi, 1950 senesinden sonra iş hayatını bırakarak kendini ilmi araştırmalara verdi. Türk mimarlık tarihi alanında araştırmalar yaptı. Türk sanatı, Özellikle Osmanlı devri Türk mimarisi hakkında incelemelerde bulundu.

Önceleri sadece Türk sanatının Fatih Sultan Mehmed Han devri eserlerini inceledi. 1953 yılında neşrettiği İstanbul’un fethinin 500. yıl dönümünde Fatih Devri Mimarisi adlı eserinde bir devri topluca ortaya koyarak sanat alemine tanıttı. Osmanlı mimarlık tarihinin ilk devresi ile Çelebi Mehmed ve Sultan İkinci Murad Han devirleri mimari abidelerini toplayan eserini iki büyük cilt halinde hazırladı.

Bir taraftan bu ilmi araştırmaları yapan Ekrem Hakkı Ayverdi, diğer taraftan Mühendisler Birliği, Turing Kulüp, Kubbealtı Cemiyeti ve İstanbul Fetih Cemiyetinin çalışmalarına katıldı. İstanbul Fetih Cemiyeti ile bu cemiyete bağlı Yahya Kemal Enstitüsü ve İstanbul Enstitüsünün otuz yıl müddetle başkanlığını yaptı. 1979 yılında kendisine İstanbul Üniversitesi Senatosu tarafından “Fahri Edebiyat Doktoru” payesi, Aydınlar Ocağı tarafından “Üstün Hizmet Armağanı” verildi.

Ekrem Hakkı Ayverdi’nin bir başka hizmeti ise bugün milli sınırlarımız dışında kalan topraklardaki mimari eserlerin tesbiti ve neşredilmesidir. Bunun için 1975 ve 1976 senelerinde iki defa seyahata çıktı. Uzun arşiv çalışmaları sonunda Avrupa’daki Osmanlı Mimari Eserleri külliyatını hazırladı. Bunlar; Romanya, Macaristan, Yugoslavya, Arnavutluk, Yunanistan ve Bulgaristan’ı içine alacak şekilde dört büyük cilt halinde neşredilmiştir.

Ekrem Hakkı Ayverdi’nin sekiz büyük ciltten meydana gelen külliyatı, Osmanlı mimarisinin başlangıcından Fatih Sultan Mehmed Han devri sonuna kadar 250 senelik bir devresini ele aldığı gibi, devir ve tarih gözetmeden, Avrupa’daki bütün Türk eserlerini ihtiva etmektedir.

1978 senesinde bütün mal varlığını, kitaplarını, içindeki eşya, hat, tezhip, cilt, yazı aletleri ve işleme kolleksiyonlarıyla birlikte evini, kendi kurmuş olduğu Kubbealtı Kültür ve Sanat Vakfına bağışladı. 24 Nisan 1984 tarihinde İstanbul’da öldü. Merkez Efendi Kabristanına defnedildi.

Eserleri: 1) OnSekizinci yüzyılda Lale, 2) Fatih Devri Mimarisi, 3) Fatih Devri Hattatları, 4) Yugoslavya’da Türk abideleri ve Vakıfları, 5) On Dokuzuncu yüzyılda İstanbul Haritası, 6) İstanbul Mimari Çağının Menşei Osmanlı Mimarisinin İlk Devri, 7) İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri, 8) Osmanlı Mimarisinde Çelebi ve İkinci Sultan Murad Devri, 9) Osmanlı Mimarisinde Fatih Devri, 10) İlk 250 senenin Osmanlı Mimarisi, 11) Avrupa’da Osmanlı Mimari Eserleri: Romanya-Macaristan (I), Yugoslavya (II, III), Bulgaristan-Yunanistan-Arnavutluk (IV). Bu serinin ilk üç cildi bir heyetle beraber hazırlanmıştır.

Ekrem Hakkı Ayverdi’nin çeşitli dergi ve ansiklopedilerde yetmiş beş kadar makalesi yayınlandı. Bunların bir kısmı, ölümünden sonra Makaleler adıyla bir kitap halinde neşredildi.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Ekrem Hakkı Ayverdi

İlhan Ayverdi

Sâmiha Ayverdi

İstanbul Fetih Cemiyeti

Zeynep Hanım Konağı

Bursa Kent Müzesi

1899

Osmanlı mimarisi

Ken'an Rifâî