Türkçe Bilgi: Ebu Ubeyde bin Cerrah

Ebu Ubeyde bin Cerrah büyük komutan ve sağ iken Cennet’le müjdelenen on sahabiden biri. Ümmetin Emini lakabıyla övülen bu yüce sahabinin asıl ismi, amir bin Abdullah bin Cerrah bin Ka’b bin Dabbe bin Hars bin Fihr’dir. 639 (H.18) senesinde elli sekiz yaşında Kudüs ile Remle arasında taundan vefat etti.

Hazret-i Ebu Bekr’in vasıtasıyla imana gelenlerin onuncusudur. imana geldiğinde otuz bir yaşındaydı. O günden vefatına kadar malıyla, mevkiiyle ve canıyla İslamiyeti yaymak için çalıştı. Sevgili peygamberimizin yanında bütün gazalarda bulundu.

Mekke’deyken kafirlerin eza ve cefalarının çoğalması üzerine, Peygamber efendimizin izniyle önce Habeşistan’a, sonra Medine’ye hicret etti. Peygamber efendimiz onu hazret-i Sa’d bin Muaz ile kardeş yaptı.

Bedr Gazasında düşman saflarında babası da bulunuyordu. Muharebe bütün şiddetiyle devam ederken, Ebu Ubeyde babasıyla karşılaştı ve onu öldürdü.

Ebu Ubeyde bin Cerrah, Uhud Gazasında Resul-i ekrem tarafından ön safta çarpışanların komutanı tayin edildi. Uhud, Hendek ve Hayber gazalarında görülmemiş şekilde cenk etti. Mekke’nin fethinde de peygamber efendimizin yanlarında bulundu.

Resulullah efendimiz, sahil tarafına bir sefer düzenleyip, Ebu Ubeyde bin Cerrah’ı emir (komutan) tayin etti. Bu sefere üç yüz Eshab-ı kiram katıldı.

630 (H.9) senesinde Peygamberimizin huzuruna Necran’dan bir Hıristiyan heyeti geldi. Uzun konuşmalardan sonra, Resulullah’ın peygamber olduğunu kabul ettiler. “Ya Muhammed! Senden razıyız, ne istersen sana verelim. Eshabından emin bir kimseyi bizimle beraber gönder, vergilerimizi ona verelim.” dediklerinde, Peygamberimiz; “Gayet emin bir kimseyi sizinle gönderirim.” buyurdu. Eshab-ı kiram, emin olarak kimin şerefleneceğini merak ediyordu. Resulullah; “Kalk ya Eba Ubeyde! Ümmetimin emini budur.” buyurarak, onlarla beraber gönderdi. Ebu Ubeyde bu müjdeye kavuşunca sevincinden ağladı.

Sevgili Peygamberimiz, Bahreyn ile sulh yaptıklarında da, Ebu Ubeyde’yi cizye almak için vazifelendirdi.

Peygamber efendimizin vefatından sonra halife seçimiyle ilgili olarak Ensar (Medineli Müslümanlar) ile Muhacirler (Mekke’den hicret edenler) arasında çıkmak üzere olan anlaşmazlığın önlenmesinde önemli rol oynadı.

Hazret-i Ebu Bekr halife olunca, Ebu Ubeyde bin Cerrah’ı kumandan tayin ederek; “Humus, Şam, Ürdün ve Filistin’in fethi ve oradaki insanların da İslamiyetle şereflenmeleri için gönderdi. Ebu Ubeyde bin Cerrah, Bizanslıların Suriye’yi kurtarmak için büyük bir ordu topladığını öğrenince, Şam, Ürdün ve Filistin’e giden kuvvetleri toplayıp, düşmanı Yermük’te karşıladı. Halife Ebu Bekr radıyallahü anh, Halid bin Velid’i onun yanına gönderdi. Düşman ordusu iki yüz kırk bin, İslam ordusu ise kırk bin civarındaydı. Başkumandan olan Halid bin Velid, orduyu biner kişilik alaylara bölüp, her birine alay kumandanı tayin etti. Ebu Ubeyde’yi merkeze, diğer komutanları sağ ve sol kanatlara yerleştirdi. Bizans ordusuna saldırıya geçildi. Uzun ve çetin savaşların neticesinde koca Rum ordusu perişan oldu.

Hazret-i Ebu Bekr vefat edince yerine geçen hazret-i Ömer, Ebu Ubeyde bin Cerrah’ı başkumandan tayin ederek, fetihlere devam etmesini emretti. Ebu Ubeyde ordusuyla Humus’a hareket etti. Sulh ile Humus’u ele geçirdi. Rum kayseri Herakliüs’ün büyük ordularını perişan etti. Onları cizyeye bağladı. Herkese adaletle hükmetti.

Ebu Ubeyde bin Cerrah, ordusunu toplayarak Antakya’ya hareket etti. Maarra, Lazkiye, Antaritus, Banyas ve Selamiye’yi fethetti. Kınnesrin’e, Halid bin Velid’i gönderdi. Kendisi Haleb’i fethettikten sonra Antakya önlerine geldi. Şehri muhasara edip, kısa sürede ele geçirdi. Halifeye durumu bildiren bir rapor gönderdi. Halife fethedilen yerlere İslam kuvvetlerinin yerleştirilmesini emretti. Bu emri yerine getiren Ebu Ubeyde; “Kurs, Menbic, Delul ve Riabe’yi fethederek Fırat Nehrine kadar ilerledi. Fethettiği yerlere memurlar tayin ederek Kudüs’e geldi. İslam orduları tarafından Kudüs muhasara edildi. Kudüslüler sulh yapmak istediklerini, yalnız bu sulhta, hazret-i Ömer’in de bulunmasını, yoksa sulh yapmayacaklarını Ebu Ubeyde’ye bildirdiler. Durum halifeye bildirilince, hazret-i Ömer yerine hazret-i Ali’yi vekil tayin ederek Kudüs’e geldi. Kudüslülerle sulh yapıldı.

Rum Kayseri Herakliüs, kaybettiği toprakları geri almak için harekete geçti. Büyük bir ordu hazırladı. Ebu Ubeyde, bu durumu vaktinde haber alıp, halifeye bildirdi ve nasıl hareket etmesi gerektiğini sordu. Hazret-i Ömer, İran’da harb eden hazret-i Sa’d’a Ebu Ubeyde’ye yardımda bulunmasını emredince, dört bin mücahitle yardıma koştu. Başkumandan Ebu Ubeyde, Şam’ın Cezire ile irtibatını keserek Bizans ordusu üzerine yürüyüp perişan etti.

639 senesinde Şam’da veba salgını baş gösterdi ve pekçok Müslüman öldü. Ebu Ubeyde de bu salgına yakalandı. Öleceğini anlayınca oradakilere bir vasiyetinin olduğunu bildirdi. Vasiyetinde; “Namazınızı kılınız. Orucunuzu tutunuz. Zekatınızı veriniz. Haccınızı yapınız. Birbirinize iyilikte bulununuz. alimlere ve büyüklerinize itaat ediniz. Dünyaya aldanmayınız. İnsanların en akıllısı, Allahü tealanın emirlerini yerine getirenlerdir. Hepinize Allahü tealanın selamı ve rahmetini, lütuf ve bereketini niyaz ederim. Haydi ya Muaz, cemaate namaz kıldır.” diyerek Muaz bin Cebel’i vekil tayin ettikten sonra, Kelime-i şehadet getirerek Rabbine kavuştu.

Ebu Ubeyde bin Cerrah, bütün hayatını İslama hizmetle geçirmiş, insanların ebedi saadete kavuşmaları için çırpınmıştı. Hayatı; cihad-ı fi sebilillah ile serhat boylarında geçtiği için, sadece on dört hadis-i şerif rivayet etmiştir.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Ebu Ubeyde Bin Cerrah

638

Aşere-i Mübeşşere

Habib-i Neccar Camii

Talha bin ubeydullah

Halid bin velid

Mekke'nin Fethi

Emevî Camii