Doğu Kanada İnuitçesi (kendilerince ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ Inuktitut ; İngilizce Inuktitut, Eastern Canadian Inuktitut , East Inuktitun), Kanada'da Doğu Kanada İnuitleri tarafından konuşulan İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili. Kuzeybatı Topraklarında 11 resmi dilden biri Nunavut'ta 4 resmi dilden biri Eskimo dilleri içindeki yeri * Eskimo - Aleut dilleri ** Aleut dilleri ** Eskimo dilleri *** Yupik dilleri ****Sirenik Yupikçesi ****Öz Yupik dilleri *****Sibirya Yupikçesi *****Naukan Yupikçesi *****Alaska Yupikçesi (Yupikçe & Çupikçe) *****Supikçe *** İnuit dilleri **** İnyupikçe **** Batı Kanada İnuitçesi **** Doğu Kanada İnuitçesi **** Grönland İnuitçesi Diyalekt ve kabileleri 3 ana lehçe grubu oluşturur: Kivalliq-Aivilik, Qikiqtaaluk , Nunavik-Labrador. *Kivalliq-Aivilik İnuitçesi ** Kivalliq İnuitçesi (kendilerince ᑭᕙᓪᓕᕐᒥᐅᑦ Kivallirmiut, Kivallirmiutut, Kivallirmiutun, Inuktitun; İngilizce Kivalliq, Keewatin dialect, Caribou dialect, Caribou Inuit (sensu stricto)). (Nunavut)'da ᖃᒪᓂᑦᑐᐊᖅ (Qamanittuaq/Baker Lake) ile ᑎᑭᕋᕐᔭᖅ (Tikirarjuaq/Whale Cove) şehirlerinde konuşulur. *** Qaernermiut şivesi (İngilizce Qairnirmiut subdialect). Konuşan kabileler: Qaernermiut, (?) Harvaqtormiut *** Hauneqtormiut ya da Kangiqliniqmiut (İngilizce Hauniqturmiut subdialect) *** Padlermiut (İngilizce Paallirmiut subdialect) *** Ahiarmiut (İngilizce Ahiarmiut subdialect) ** Aivilik İnuitçesi (kendilerince Aivilingmiutut, Inuktitut; İngilizce Aivilik dialect, Walrus Inuit). ᓴᒡᓕᖅ (Sagliq/Southampton Island), ᐃᒡᓗᓪᓕᒑᕐᔪᒃ (Igluligaarjuk/Chesterfield Inlet) ve ᑲᖏᖅᖠᓂᖅ (Qangiqłiniq/Rankin Inlet) şehirlerinde konuşulur. *** Southampton şivesi (İngilizce Southampton subdialect) *** Rankin şivesi (İngilizce Rankin subdialect). Konuşan kabileler: Aivilingmiut, (?) Amitormiut *Qikiqtaaluk İnuitçesi ** Kuzey Qikiqtaaluk İnuitçesi (kendilerince Qikiqtaaluk uannangani, Inuktitut; İngilizce North Baffin dialect, North Qikiqtaaluk dialect). (Nunavut)'da ᐃᒡᓗᓕᒃ (Iglulik/Igloolik), ᓴᓂᕋᔭᖅ (Sanirajaq/Hall Beach), ᒥᑦᑎᒪᑕᓕᒃ (Mittimatalik/Pond Inlet), ᑲᖏᖅᑐᒑᐱᒃ (Kangiqtugaapik/Clyde River), ᐃᒃᐱᐊᕐᔪᒃ (Ikpiarjuk/Arctic Bay), ᓇᓂᓯᕕᒃ (Nanisivik), ᖃᐅᓱᑦᑐᖅ (Qausuittuq/Resolute) ve ᐊᐅᔪᐃᑦᑐᖅ (Aujuittuq/Grise Fiord) şehirlerinde konuşulur. *** Tununirmiut şivesi (İngilizce Tununirmiut subdialect). Konuşan kabileler: Nedlungmiut, Tununirusirmiut, Tununermiut, Mittimatalingmiut (halk) Mittimatalingmiutut (dil), Aggomiut, (?) Pilingmiut *** Iglulirmiut (İngilizce Iglulingmiut subdialect) ** Güney Qikiqtaaluk İnuitçesi (kendilerince Qikiqtaaluk nigiani, Inuttitut; İngilizce South Baffin dialect (sensu lato), South Qikiqtaaluk dialect). (Nunavut)'da ᑲᖏᖅᑐᒑᐱᒃ (Kangiqtugaapik/Clyde River), ᕿᑭᖅᑕᕐᔾᔪᐊᖅ (Qikiqtarjuaq/Broughton Island), ᐸᖕᓂᖅᑐᐅᖅ (Pangniqtuuq/Pangnirtung), ᐃᖃᓗᐃᑦ (Iqaluit/Frobisher Bay), ᑭᖕᒥᕈᒃ (Kingmiruk/Lake Harbour) ve ᑭᙵᐃᑦ (Kinngait/Cape Dorset) şehirlerinde konuşulur. *** Güneydoğu şivesi (İngilizce Southeast Baffin subdialect, East Baffin dialect). Konuşan kabileler: Akudnirmiut, Padlimiut, Qinguamiut, Saumingmiut, Kingnaitmiut, Qinguamiut, Okomiut, Talirpingmiut *** Güneybatı şivesi (İngilizce Southwest Baffin subdialect, South Baffin dialect (sensu stricto)). Konuşan kabileler: Kingarmiut ya da Sikosuilarmiut (İngilizce Cape Dorset dialect), Akuliarmiut, Nugumiut, Qaumauangmiut *Nunavik-Nunatsiavut İnuitçesi ** Nunavik İnuitçesi (kendilerince Inuttitut, Nunavimmiutitut, Nunavimiut; İngilizce Nunavik dialect, Arctic Quebec Inuit). ᑰᑦᔪᐊᕌᐱᒃ (Kuujjuaraapik/Great Whale River), ᐅᒥᐅᔭᖅ (Umiujaq), ᐃᓄᑦᔪᐊᖅ (Inujjuaq/Inukjuak), ᐳᕕᕐᓂᑐᖅ (Puvirnituq), ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ (Sanikiluaq), ᒣᓚᓯᒃᑯᑦ (Mailasikkut/Chisasibi), ᐊᑯᓕᕕᒃ (Akulivik), ᐃᕗᔨᕕᒃ (Ivujivik), ᓴᓪᓗᐃᑦ (Salluit), ᑲᖏᖅᓱᔪᐊᖅ (Kangiqsujuaq), ᖁᐊᖅᑕᖅ (Quaqtaq), ᑲᖏᕐᓱᒃ (Kangirsuk), ᐊᐅᐸᓗᒃ (Aupaluk), ᑕᓯᐅᔭᖅ (Tasiujaq), ᑰᑦᔪᐊᖅ (Kuujjuaq/Fort Chimo), ᑲᖏᖅᓱᐊᓗᑦᔪᐊᖅ (Kangiqsualujjuaq), ᑕᕐᐸᖓᔪᖅ (Tarpangajuq) ve ᑭᓪᓕᓂᖅ (Killiniq/Port Burwell) şehirlerinde konuşulur. *** Tahagmiut ya da Tarramiut (halk) , Tarramiutut ya da Taqramiutut (dil). Konuşan kabileler: Nuvugmiut, Ungavamiut, Tahagmiut *** Siqinirmiut. konuşan kabileler: Koksoakmiut, Kangiqsualujjuamiut, Kidlinungmiut *** Itivimiut *** Qikirtamiut (İngilizce Belcher Islands Inuit) ** Nunatsiavut İnuitçesi ya da Labrador İnuitçesi (kendilerince Inuttut, Inuttitut, Nunatsiavummiutut, Labradorimiutut; İngilizce Labrador Inuttut, Labrador Inuttitut). Naini (Nain), Hopedale, Maquvik (Makkovik), Ukkusitsalik (Davis Inlet), Vaali (Goose Bay–Happy Valley), Nutak (Nutak), Hebron†, Tikirarsuarusik (Rigolet) şehirlerinde konuşulur. *** Kuzey Nunatsiavut İnuitçesi (İngilizce Northern Labrador subdialect, Labrador Inuttut (sensu stricto)). Konuşan kabileler: Kongithlushuamiut, Chuckbuckmiut, Nunenumiut, Avitumniut *** Rigolet İnuitçesi (İngilizce Rigolet subdialect, Rigolet Inuttut). konuşan kabileler: Aivitumiut, (?) Netcetumiut, (?) Puthlavamiut Linguist List 3 child dialect groups ve 6 child dialects olarak alt bölümlere ayırır. Kivalliq İnuitçesi kısmen Doğu Kanada İnuitçesi (ike-che → Chesterfield Inlet; Igluliagaarjuk) kısmen de Batı Kanada İnuitçesi (ikt-car → Caribou; Caribou Eskimo; Keewatin; Kivalliq) içine dahil edilir: *child dialect groups **ike-arq → Arctic Quebec **ike-nba → North Baffin **ike-sba → South Baffin *child dialects **ike-rep → Repulse Bay; Naujat; Southampton **ike-rig → Rigolet; Tikiraqsuarusik **ike-cor → Coral Harbour; Sagliq **ike-lab → Labrador; Labrador Eskimo; Inuktitut (Quebec-Labrador) **ike-che → Chesterfield Inlet; Igluliagaarjuk **ike-aiv → Aivilik; Kangiqłniq; Aivillirmiut Alfabe İnuit hece yazısı: Bazı gramer özellikleri Doğu Kanada İnuitçesi, Eskimo - Aleut dillerinin tipik görünümünü sergiler: * Kelimelerde üç sayı vardır: tekil, ikil, çoğul * Kelimeler yalın halde çoğu zaman nominatif eki alırlar : daha çok -q ya da -k, daha az olarak da -n * Kelimeler (ya da cümleler) 4 bölümden oluşur: **kök (İng. stem) **yapım eki (İng. postbase) **çekim eki (İng. ending) **bağlaç (İng. enclitic) * Tamlama (isim ya da sıfat) bulunmaz Örnekler *...ujunga ...ᐅᔪᖓ Adım... *aagga ᐋᒡᒐ Hayır *aatsuu ᐋᑦᓲ Bilmiyorum *qanuippit? ᖃᓄᐃᑉᐱᑦ? Nasılsın (İyi misin) ? *qanuinngittunga ᖃᓄᐃᙱᑦᑐᖓ İyiyim *nakurmiik ᓇᑯᕐᒦᒃ Teşekkür ederim *nakurmiimmarialuk ᓇᑯᕐᒦᒻᒪᕆᐊᓗᒃ Çok teşekkür ederim *aput ᐊᐳᑦ kar *anaana ᐊᓈᓇ anne *ataata ᐊᑖᑕ baba *qallunaatitut ᖃᓪᓗᓈᑎᑐᑦ İngilizce *uivititut ᐅᐃᕕᑎᑐᑦ Fransızca Dipnotlar * Alana Johns (2007), Ergativity in Inuktitut: Varying Views Dış bağlantılar * Inuktitut Living Dictionary * Tusaalanga Inuktitut (Learning Inuktitut Online) Kaynaklar
Vikipedi
