Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Dilek Kipi

Kısaca: Dilek kipleri veya tasarlama kipleriProf Dr. Muharrem Ergin. ''Üniversiteler için Türk Dili''. sf 296. Bayrak Yayınevi. İstanbul. 2009.; Türkçede fiillerin gereklilik, istek, dilek, şart veya emir bildiren hallerinden her biri. Optatif olarak da bilinir. Bu kiplerde "zaman" ifadesi yoktur. Türkçede dört dilek kipi vardır: ...devamı ☟

Dilek kipleri veya tasarlama kipleri; Türkçede fiillerin gereklilik, istek, dilek, şart veya emir bildiren hallerinden her biri. Optatif olarak da bilinir. Bu kiplerde "zaman" ifadesi yoktur. İkinci tekil şahıs (sen) için eksiz şekilde (fiil kökü veya gövdesi halinde) kullanılır: Dilek-şart eki başka bir kip ekinin "ardından" kullanıldığında ek-fiil olarak adlandırılır ve bu ek-fiille oluşturulan bileşik zamanlı kiplere "ek-fiilin şartı" denir: * Geç yatarsak uykumuzu alamayız. (geniş zamanın şartı) * Kırmızı ışıkta geçersen kazaya neden olabilirsin. (geniş zamanın şartı) * Ağabeyin uyandıysa çöpü dışarıya çıkarsın. (bilinen geçmiş zamanın şartı) * Üzümler olgunlaşmışsa toplayalım. (öğrenilen geçmiş zamanın şartı) * Burak da gelecekse biraz daha bekleyebiliriz. (gelecek zamanın şartı) * Bu kadar çabuk yoruluyorsan bir doktora görünmelisin. (şimdiki zamanın şartı) Ek-fiilin şartını oluşturan -se eki isim soylu sözcüklerle de kullanılır. Bu kullanım dilek-şart kipi ile karıştırılmamalıdır. Dilek-şart kipi -tüm kipler gibi- sadece fiillerle oluşturulur: * Hava soğuk'sa''' dışarı çıkmayalım. (ek-fiil. Soğuk sözcüğü isim soyludur.) * Çok pahalıysa'' almayalım. (ek-fiil. Pahalı sözcüğü isim soyludur.) * Havalar ısın'sa'' da pikniğe gidebilsek. (dilek-şart kipi. "Isınmak" fiili ile oluşturulmuştur.)

"İse" bağlacı

Dilek-şart kipi, "ise" bağlacı ile karıştırılmamalıdır. Dilek-şart kipi fiillerden sonra gelir. İse bağlacıysa isim soylu sözcüklerden sonra gelir ve "de" bağlacına benzer şekilde ve genellikle "diğerlerinden farklı olarak" anlamında kullanılır: * Çalışkan arkadaşlarımızın kimileri öğretmen, kimileri doktor, kimileri ise mühendis ol­dular. (bağlaç) * Babam ela, annemse mavi gözlü. (bağlaç) * Pencereyi açık unutmasam içeriye yağmur girmezdi. (dilek-şart kipi) * Açsam rüzgara yelkenimi / Dolaşsa'm ben de deniz deniz -Orhan Veli (dilek-şart kipi) Yukarıdaki örneklerde görüleceği üzere dilek-şart kipi eki olan -se fiilden ayrı "yazılamaz". İse bağlacını ise ayrı bir kelime halinde yazmak mümkündür. Ayrıca bakınız * Haber kipi

Kaynaklar

Vikipedi

dilek kipi

Dileme kavramı veren ve -se eki ile kurulan kip:
"Gelsem, gelsen, gelse, gelsek, gelseniz, gelseler."- .

dilek kipi

Türkçe dilek kipi kelimelerinin İngilizce karşılığı.
adj. optative, desiderative

dilek kipi

dileme kavramı veren kip.

dilek kipi

Türkçe dilek kipi kelimelerinin Fransızca karşılığı.
subjonctif [le]

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Dilek kipi
3 yıl önce

Bu kiplerde "zaman" ifadesi yoktur. Türkçede dört dilek kipi vardır: Dilek-şart kipi Emir kipi Gereklilik kipi İstek kipi Fiil çekiminde, dilek kip eklerinden...
Kip
3 yıl önce

Kip, dilbilgisinde bir fiilin kök veya gövdesinin zaman, yargı veya niyete göre girdiği geçici kalıp. Kip, bir fiilin haber veya dilek kipi eklerinden...
Haber kipi
3 yıl önce

kipi veya bildirme kipi, Türkçede fiillerin zaman eklerinden birini taşıyan, yani zaman anlamı taşıyan hallerinden her biri. Türkçede beş haber kipi vardır:...
Grekçe
3 yıl önce

bu harfler görünmez. Dilek - şart kipi yalnızca geniş zaman, aorist ve geçmiş zaman'da olsa da, geçmiş zamanda dilek - şart kipi oldukça nadir kullanılmaktadır...

Yunanca, 1976, 1982, ABD, Alfa (alfabe), Almanca, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Ankara, Antalya, Apulia
Birleşik zamanlı fiil
6 yıl önce

sil-ecek-ti Gereklilik kipi hikâyesi: sil-meli-y-di İstek kipinin hikâyesi: sil-e-y-di Dilek-şart kipinin hikâyesi: sil-se-y-di Not: Emir kipinin hikâye birleşik...
Fiil cümlesi
3 yıl önce

haber ve dilek kipleri kullanılır: Akaryakıt fiyatları yükselmiş. (Öğrenilen geçmiş zaman kipi) Çocukları markete yollayacağım. (Gelecek zaman kipi) Gözlüğüm...
çekim eki
2 yıl önce

gereklilik, dilek-şart ve istek kipi ekleridir (Emir kipinin eki yoktur.): Yarın erken kalkmalıyım. (gereklilik) Keşke sen de bizimle gelsen. (dilek-şart) Sofrayı...

Fiil çekim ekleri, İsim çekim ekleri, Türkçe, Edebiyat, Türkçede ekler
Emir cümlesi
6 yıl önce

Emir kipi Türkçedeki dilek kiplerinden biridir. Fiilin yapılmasını emretmek amacıyla kullanılır. Birinci şahıslar (ben ve biz) için emir kipi çekimi...