Türkçe Bilgi: Chieh-she-shuai

Chieh-she-shuai hakkındadır. Oyun ve roman karakteri için Kür Şad maddesine bakınız. 'A-shih-na Chieh-she-erh veya Ashina Jiesheer (Çince: Geleneksel: 阿史那結社爾 / Basit.: 阿史那结社尔, Pinyin: āshǐnà jiēshèěr, Wade-Giles: ashihna chieh-she-erh, Orta Çağ Çincesi: (Guangyun): ʔɑ-ʃĭə˥-nɑ˩ kiet-ʑĭa˥-nʑĭe˥) ya da A-shih-na Chieh-she-shuai veya Ashina Jiesheshuai', Geleneksel: 阿史那結社率 / Basit.: 阿史那结社率 , Pinyin: āshǐnà jiēshèshuai, Wade-Giles: ashihna chieh-she-shuai, Orta Çağ Çincesi: (Guangyun): ʔɑ-ʃĭə˥-nɑ˩ kiet-ʑĭa˥-ʃĭuĕt, d. ? - ö. 639), Doğu Göktürk Kağanlığında Aşina (Aşina, Aşena, Asena, Asina) ailesinin mensuplarından ve Çin Tang Hanedanında Chunglangchiang (Zhonglangjang, 中郎將, "Korgeneral")lığa kadar yükseltilen Fan-chiang (蕃將 / 蕃将, fānjiāng, "Yabancı general")lardandır. Şipi Kağan'ın oğullarından olup "Tuli Kağan" (突利可汗, Tölis qaγan, küçük kağan) tarihinde Yin Dağları (Çogay) civarında meydana gelen Yinshan Muharebesi (陰山之戰 / , yīnshān zhī zhàn)'nde yenilen Illig Kağan'ın esir düşüp Doğu Göktürk Kağanlığı'nın yıkılmasından önce, 21 Arallık 629 tarihinde ağabeyi (aynı zamanda Tai Tsung'un kan kardeşi) Tölis Kağan'ın Tang Hanedanı'na sığınmasıyla birlikte geldi ve zamanla yükseldi. Ancak Chieh-she-shuai düzenbaz olduğu için Tölis Kağan tarafından dışlandı. Chieh-she-shuai ağabeyine karşı kin besledi ve Tölis Kağan'a iftira atıp Tang Hanedanı'na karşı isyan etmeyi planlamakta olduğunu Tai Tsung'a ihbar etti. Ondan sonra imparator Tai Tsung, Chieh-she-shuai'yi önemsemez oldu ve rütbesi uzun süre yükselmedi. (阿史那賀邏鶻 / 阿史那贺逻鹘, āshǐnà hèluógǔ) getirildi. tarihinde Tai Tsung yaz sarayı olan Chiu-ch'eng Sarayı (九成宮 / 九成宫, jiǔchéng gōng)'na geldi. tarihinde Ho-lo-ku'yu korumaya alıp gece sarayın dışında gizledi. Ancak o gün şiddetli rüzgar yüzünden Li Chih'in gelişi gecikince Chieh-she-shuai şafak vaktinin gelmesinden endişe ettiği için saraya saldırdı. Chieh-she-shuai ve adamları dört katlı perdeleri aştıktan sonra rastgele ok atarak onlarca muhafızı öldürdüler. Che-ch'ung Sun Wu-k'ai. İsyan sonrası Chieh-she-shuai'nin isyanından sonra Göktürklerin Sarı Irmak'ın güneyinde bulunmalarının iyi omadığını dile getirenler çoğaldı. Tai Tsung da Göktürk siyasetini değiştirmeye karar verdi. 13 Ağustos 639 tarihinde Tai Tsung, "Sarayı Muhafız Birliği Sağ Wu-wei Büyük General", Hua Eyaleti Askeri Müsteşarı ve Huai-hua Vilayet Kralı "Kür Şad" Sabahattin Ali Yüksek Muallim Mektebi'nden arkadaşı olan Hüseyin Nihal Atsız'dan bir piyes için tarihi ve kahramanca bir konu istedi ve Atsız "Kür Şad" adıyla bu zatı anlattı. Sabahattin Ali anlatılanları kullanarak "Kür Şad" adında aciz bir aşık karakter tasarladı ve bu karakterin yer aldığı Esirler adlı oyununu, 1 Haziran - 1 Eylül 1936 tarihleri arasında Varlık dergisinde yayımladı. 1939 yılında Hüseyin Nihal Atsız Kopuz dergisine verdiği yazısında
"Kür Şad"
'dan bahsedip üniversite meydanında tek parçalı sade bir taşla kırk bir kılıçtan ibaret bir abidenin dikilmesini önerdi. Daha sonra 1946 yılında kaleme aldığı Bozkurtların Ölümü romanındaki "Kür Şad" karakteri bu kişiden esinlenerek yaratılmıştır. (Ancak roman karakteri
"Kür Şad"
'ın babası "Çuluk Kağan"'dır.) Atsız, 1947 yılında Kür Şad dergisini yayımlamaya başladı ve derginin ilk sayısı için "En Büyük Türk Kahramanı Kür Şad" adlı yazıyı bizzat yazıp "Yarınki Türkeli" nde Kür Şad için ulu bir anıt düşündüğünü açıkladı.
Not

Kaynaklar
Vikipedi

Chieh-She-Shuai

"Kür Şad"

"Kür Şad"

Not

Kaynaklar

Kür Şad

Li Shimin

19 Mayıs

Bozkurtların Ölümü

Göktürk Kağanlığı

Bumin Kağan

Pinyin

Wade-Giles

Chieh-She-Shuai

Chieh-She-Shuai Hakkında Detaylı Bilgi

"Kür Şad"

"Kür Şad"

Not

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Kür Şad

Li Shimin

19 Mayıs

Bozkurtların Ölümü

Göktürk Kağanlığı

Bumin Kağan

Pinyin

Wade-Giles