Amerikan Merkezi Haberalma Teşkilatı (İngilizce: Central Intelligence Agency veya CIA). 1947`de ABD başkanlarından Truman tarafından kurulmuştur. Amerikan devletinin birimleri için gereken ABD dışı ülkelerle ilgili istihbarat bilgilerini toplayan kurumdur. Merkezi Virjinya eyaletinde Langley`de bulunmaktadır.
CIA yasasına göre, kurum, organizasyonunu, görevleri, maaşları, personel sayısını saklı tutmak hakkına sahiptir. Soğuk Savaş yıllarında ve sonrasında CIA pek çok gizli operasyonda rol alarak siyasi rejimleri zayıflatmaya ve hükümetleri devirmeye çalışmıştır.
1947`de Kongre, Milli Güvenlik Konseyi ile (``National Security Council``, NSC) bu konseyin yönetimi altında çalışmak üzere (CIA) kuruldu. CIA, NSC`ye milli güvenliği ilgilendiren konularda bilgi toplayıp verecek, elde edilen bilgileri değerlendirdikten sonra, hükümetle ilgili yerlere ulaştırılmasını sağlayacaktı. CIA; NSC`nin vereceği emirler doğrultusunda, güvenlikle ilgili istihbarat işlerini yerine getiriyordu.
Değişik kesimlerden seçilen CIA yöneticileri arasında, ABD`ye başkanlık yapan George Bush da bulunmaktaydı.
Organizasyon yapısı
CIA dört müdürlük halinde çalışmaktadır: ; Haberalma Müdürlüğü: Her türlü haber alma aracı ile bilgi toplama, casusluk faaliyetlerini yürütür. Gizli olarak yapılan istihbaratı değerlendirir. Havadan çekilen (uydu, uçak vs.) resimleri, radyo, telefon, televizyon, telgraf, telsiz gibi ulaştırma araçları ile toplanan bilgileri değerlendirir. Bu değerlendirmeler, raporlar halinde, ilgili makamlara gönderilir.Karşı haberalma daire başkanlığı ile koordineli olarak çalışır.Harekat Müdürlüğünün ihtiyacı olan kapsamlı bilgileri ve verileri operasyon aşaması da dahil temin eder. ; Harekat Müdürlüğü: Gizli operasyonları yürütür.Aktif olarak rol almaz arka planda planlamaları yapar. ; Bilim ve Teknoloji Müdürlüğü: Teşkilat elemanlarını, son teknolojik gelişmelerde eğitmek, kullanmasını öğretmek. Kullanılan araçları geliştirmek, yapılan operasyonlara bilimsel ve teknik destek sağlamak, bu kısmın vazifesidir. ; Yönetim Müdürlüğü: Teşkilat personelinin, toplanan bilgilerin, tesislerin güvenliğini sağlar.
CIA`nın şimdiye kadar başka devletlerde birçok operasyon yaptığı meydana çıkarıldı. Bütün bu işleri yapabilmek için, CIA`ya geniş bir maddi imkan tahsis edilmektedir. Kadrolarında devamlı memur şeklinde on altı bin kişi (tahmini) çalışmaktadır. Ayrıca gayri resmi olarak yüz binlerce kişiyi menfaat temin ederek kullanmaktadır. fact
CIA`nın faaliyetleri çeşitli dedikodulara sebep olduğundan son yıllarda ABD Kongresinde durumu incelenmiş, Pike Raporu hazırlanmış, kamuoyuna açıklamalar yapılmıştır.
Bazı devlet başkanlarını, devlet ileri gelenlerini suikast düzenleyerek öldürtmek, ülkeler içinde bazı etnik grupları teşvik ve tahrik ederek karışıklıklar çıkarmak, hükümetleri devirmek gibi işleri CIA`nın yaptığı ortaya çıkarılmıştır. Bunlardan bazılarının da ABD başkanlarının emriyle gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. fact
CIA, ABD içinde olduğu gibi, bütün dünyada ve özellikle Orta Doğu`da faaliyet gösterir.
CIA, 30 Eylül 2007 tarihinde İran parlementosunun aldığı bir kararla terörist örgüt ilan edildi.ing Iran: CIA, U.S. Army a€˜terrorist organizations`, MSNBC URL son erişim tarihi: 30 Eylül 2007
İlgili Sayfalar
önemli bir olay olarak da bu konu literatürdeki yerini almıştır.Harici Bağlantılar
Dipnotlar
Soğuk Savaş
itnerwiki -->