Yapısı ve Görevleri
Memelilerde
Birçok memelide burun burun kıllarına da evsahipliği yapar ki bu kıllar havadaki küçük zerreleri tutarak bu zerrelerin akciğerlere ulaşmasını önler. Burnun içinde ve arkasında olfaktör mukoza ve sinüsler bulunur. Burun boşluğunun ardından, hava yutaktan geçer ve buradan da solunum sisteminin geri kalan kısımlarına doğru ilerler. Cetacea takımında (balinalar ve yunuslar), burun yerine burun delikleri vardır ve bunlar başın üst kısmında bulunur.Havayı Solunuma Hazırlaması
Burun aynı zamanda solunum için alınan havayı, solunumun normal bir şekilde ve tehlikesizce yapılabilmesi için, belli filtre eder, ısıtır ve nemlendirir. Alınan havanın filtre edilmesi yani süzülmesi, burun kılları ve mukus yüzey sayesinde gerçekleşir. Solunum havası kılcal damarlarlar yardımıyla ısıtılır. Havanın nemlendirilmesi ise mukus bezlerin salgıları sayesinde olur.Koku
Birçok memelide, burun ana koklama (koku alma) organıdır. Hayvanlar burunlarını çektiklerinde hava burun boyunca ilerler ve burun boşluğun konkalarından geçer. Bu müdahale sonucu oluşan türbilans havayı yavaşlatır ve olfaktör epitele doğru yöneltir. Olfaktör epitel yüzeyinde, hava ile taşınan koku molekülleri olfaktör reseptör nöronlarıyla temasa geçer ve bunlar beyinde molekülün özelliklerini elektrik sinyallerine dönüştürürler.Tat Duyusuyla İlişkisi
Tat duyusunun daha iyi bir şekilde algılanabilemesi için koku önemlidir. Nitekim koku fonksiyonlarında sorun olduğu zamanlar tat duyusunun algısında da yetersizlik görülür. Yine ``güzel koku``lar tat duygusunu olumlu yönde etkilerler, nitekim bu nedenle yiyeceklerin tatlarının yanı sıra kokularına da büyük önem verilir.İlgili Sağlık Riskleri
İnsan burnu ve çevresine gelen kan akışının özel doğası nedeniyle, retrograd enfeksiyonların burun bölgesinden beyne yayılması mümkündür. Bu nedenle, ağzın köşelerinden burun köprüsüne uzanan ve burun ile maksillayı (üst çene kemiği) da kapsayan üçgeni doktorlar yüzün tehlike üçgeni olarak anmışlardır.Estetik Açıdan Burun
İnsanlarda genellikle burunun dış görünümü kişinin genel estetiği açısından önemli görülmüştür. Farklı coğrafi bölgelerde ve nüfuslarda farklı burun tipleri gözlemlenir ki bu da söz konusu bölgelerde yaşayan veya söz konusu nüfuslardan olan insanların farklı ``burun estetiği`` kavramları geliştirmelerine neden olur. Böylece farklı coğrafi bölge ve kültürlerde ``burun estetiği`` kavramı farklı kurallara ve öğelere sahiptir. Ayrıca burun yapısındaki çeşitli şekil bozukluklarının bireyleri ruhsal yönde kötü etkilediği ve çeşitli psikolojik sorunlara yol açtığı bilinmektedir. Bu tür bireylerde estetik cerrahi ile burun şeklinde iyileştirmeler yapmak, bir tedavidir. Fakat bugün burun estetiği, kişinin ruhsal yapısını da etkileyen bariz şekil bozukluklarından çok, farklı ``burun estetiği`` görüşleri sebebiyle, burunlarında bariz şekil bozukluğu olmayan kişilere de, istekleri doğrultusunda, sıklıkla uygulanmaktadır. Bu tür estetik kaygısı tabanlı ameliyatlara karar vermeden önce, olası problemler iyice araştırılmalıdır.Bağlantılı
Kaynakça
- Physical Manual: Univ. of Tennessee at Martin (İngilizce Vikipedi Burun maddesi kaynakçasından)
Linkler
}
