Beydavi
Kısaca: Büyük tefsir alimi ve müfessirlerin baş tacı. İsmi Abdullah bin Ömer; künyesi Ebü'l-Hayr, lakabı Nasırüddin'dir. Şiraz'ın köylerinden Beyda'da doğduğu için Beydavi, Şiraz'da kadılık yaptığı için Kadı Beydavi diye meşhur olmuştur. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. 1286 (H. 685) senesinde Tebriz'de vefat etti. ...devamı ☟
Zamanın alimlerinden akli ve nakli ilimleri tahsil etti. Bilhassa Muhammed bin Muhammed Kettani'nin derslerine devam etti. Tefsir, hadis, fıkıh, usul, kelam, mantık, nahiv, belagat, tarih ve zamanın fen ilimlerinde de mütehassıs, söz sahibi oldu. Ehl-i sünnet vel-cemaat itikadının her tarafa yayılması için çok çalıştı. İlimdeki yüksekliği sebebiyle zamanındaki devlet adamlarının dikkatini çekip, onların ihsan ve iltifatlarına kavuştu. Şiraz'a kadı, bir müddet sonra da kadılkudat, yani temyiz mahkemesi reisi olarak tayin edildi. Son zamanlarında hocası Muhammed bin Muhammed Kettani'nin işaretiyle kadılığı bırakıp, onun sohbetlerine devam etti. Bu arada meşhur Beydavi Tefsiri'ni yazdı. 1286 (H. 685) senesinde Tebriz'de vefat edince, hocasının kabri yanına defnedildi.
İlim ve fazilette yüksek bir zat olan Kadı Beydavi, İslamiyetin yasak ettiği şeylerden çok, şüphelilerden ve mübahları aşırı kullanmaktan sakınırdı. İlmini ve takvasını İslam alimleri çok medh etmişlerdir. Eserlerinde Yunan felsefecilerinin ve bid'at sahiplerinin (doğru yoldan ayrılanların) görüşlerini bildirip kuvvetli delillerle çürütmüştür.
Eserleri:
1) Envar-üt-Tenzil ve Esrar-üt-Te'vil: Beydavi Tefsiri diye meşhur olan bu eseri, Ehl-i sünnet tefsirleri içerisinde en kıymetlisidir. Bu tefsirini akıcı ve beliğ bir üslupla yazmıştır. Kadı Beydavi bu eserinde bid'at sahiplerinin ve felsefecilerin görüşlerini kuvvetli delillerle çürütmüştür. Kadı Beydavi'nin bu tefsirine İslam alimleri tarafından yüzlerce şerh (açıklama) ve haşiye yazılmış olup, bunların en kıymetlisi, Şeyhzade Haşiyesi'dir. Dört büyük cilt halinde İhlas Vakfı tarafından yayınlanmıştır. 2) Nizam-üt-Tevarih: Farsça olup Adem aleyhisselamdan 1275 tarihine kadar olan bir cihan tarihidir. 3) İzah, 4) Minhac, 5) Şerh-i Minhac, 6)Şerh-i Muhtasar-ı İbn-il-Hacib, 7)Şerh-ül-Müntehab, 8) Tavali: Kelam ilmine dairdir. 9) Şerh-ül-Metali: Mantık ilmiyle ilgilidir. 10) El-Gayet-ül-Kusva: Fıkıh ilmine dairdir. 11) Şerh-ül-Kafiye: Nahiv ilmiyle ilgilidir. 12) Lübb-ül-Elbab fi İlm-il-İ'rab: Kafiyenin muhtasarı (özeti)dır. 13) Şerh-ul-Mesabih: Hadis ilmine dairdir. 14) Tehzib-ül-Ahlak, 15) İmtihan-ül-Ezkiya.
Bu konuda henüz görüş yok.