başkırdistan
Osmanlıca başkırdistan kelimesinin Türkçe karşılığı.Rusya'da halkı Türk olan bir bölge.
Başkırdistan
Kısaca: BAŞKIRDİSTAN Rusya'ya bağlı muhtar cumhuriyet. Güney Ural dağlarından, Bugulma Belebey Yaylasının engebeli tepelerine kadar uzanan Cumhuriyetin yüzölçümü, 143.600 km2dir. Asya ile Avrupa'nın birleştiği noktada yer alır. Başkırtlar. Altınordu Devletinin tabiiyetindeyken 13. ve 15. yüz yıllar arasında Volga ile Ural Dağları arasına yerleştirildiler. Altınordu devletine tabi olarak bir kadı tarafından idare edildiler. Bu devletin yıkılmasından sonra “Yıyın” a ...devamı ☟
Başkırtlar. Altınordu Devletinin tabiiyetindeyken 13. ve 15. yüz yıllar arasında Volga ile Ural Dağları arasına yerleştirildiler. Altınordu devletine tabi olarak bir kadı tarafından idare edildiler. Bu devletin yıkılmasından sonra “Yıyın” adını verdikleri kurultay tarafından seçilen bir başbuğ tarafından idare edildiler. Kazan Hanı İbrahim Hanın Ruslara karşı tertiplediği seferlere katıldılar. 1552’de toprakları Rus işgaline uğrayınca bölgeyi terk ettiler. 1661’de Seyyid Batır idaresinde Macaristan’a kadar uzanan akınlar yaptılar. Başkurt topraklarında Ruslar tarafından kurulan Ufa şehrini 1672’de basıp çok sayıda Rus’u ortadan kaldırdılar. Bunun üzerine Ruslar, Başkurt topraklarında demirciliği yasaklayarak silah imalini önlemeye çalıştılar. Yasağa uymayanları ölümle cezalandırdılar. On sekizinci yüzyılda liderleri Gaib Sultan’ın öldürülmesi üzerine isyan ettilerse de, Çar Büyük Petro tarafından itaate alındılar (1728). 1735’teki isyanları 1737’de kanlı bir şekilde bastırıldı. 1755’ten sonra Başkurdistan’a yoğun bir şekilde Rus iskanı gerçekleştirildi. 1872’den sonra Başkurtlar, tamamen Rus kontrolüne alındılar.
On dokuzuncu yüzyıla kadar çobanlıkla geçinen ve göçebe bir hayat yaşıyan Başkurtlar, bu asırda Rusların baskısı ile yerleşik hayata geçerek ziraatle uğraşmaya başladılar. Müslüman bir topluluk olan Başkurtlar, 19 Şubat 1919’da Kızılordu ile yaptıkları barış antlaşmasıyla Başkurt Muhtar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetini (Başkurdistan) kurdular. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğinin dağılmasından sonra, Rusya Fedarasyonu içersinde Başkurt Özerk Cumhuriyeti olarak halen varlıklarını devam ettirmektedirler (1992).
Başkırdistan toprakları doğusunda yer alan Güney Urallardan batıya ve güneye doğru gidildikçe yükseklik azalır. Ormanlarla kaplı dağlar yerini, tek tük yeşilliklerle kaplı bozkıra ve Belaya Irmağının geçtiği ovalara bırakır. Başlıca akarsuyu olan Belaya, Güney Urallardan doğar. Sibirya'dan gelen soğuk hava dalgaları bölgenin nemli kara iklimini çok etkiler. Yaz ile kış arasında sıcaklık farkı çoktur. Kışın sıcaklık -45°C ye düştüğü olduğu gibi, yazın da 36°C'ye kadar çıkar. Yağışlar bozkır bölgelerinde 400-500 mm, dağlarda ise 400-600 mm arasında değişir.
Başkırdistan, 53 küçük bölgeye ayrılmıştır. Son sayımlara göre nüfusu 4.000.000 civarındadır. Başkırtlar nüfusun ancak % 21.7 sini meydana getirir. Ülkede eğitim gelişmiştir. Okuma yazma oranı yüksektir. Eğitim Rus ve Başkır dillerinde yapılır. Dokuz üniversite vardır.
Başkırdistan'da ekonomi tarım ve sanayiye dayalıdır. Zengin maden yatakları, hızla büyüyen sanayi dalları için gerekli olan ham madde sağlanır. Güneyde Kuyargas'ta kömür, Baymak'ta bakır, Novoya Priştina'da boksit çıkartılır. Ufa ve kuzeybatıdaki Neftekamsk yakınlarında, batıdaki Belebey ve Belaya Irmağının orta kesimlerindeki İşimbay'da bulunan yataklardan petrol ve doğal gaz elde edilir. Rafineriler ve petro-kimya fabrikaları ana ekonomiyi meydana getirir.
Belaya Vadisinde tarım önemli yer tutar. Başlıca tarım ürünleri çavdar, yulaf, darı, keten, şekerpancarı ve ayçiçeğidir. Ufa ve Sterlitamakta sebzecilik gelişmiştir. Urallarda hayvancılık ön plana geçer. Sığır, koyun ve keçi beslenir. At yetiştiriciliği çok ünlüdür.
Başkırdistan'da ulaşım gelişmiştir. Başkent Ufa'da bir hava alanı vardır. Diğer bölgelere kara ve demiryolu ile bağlanan ülkeden, Uralları aşan önemli demiryolu hatlarından biri geçer.
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi
Rusya'da halkı Türk olan bir bölge.
Bu konuda henüz görüş yok.
başkırdistan Resimleri
