aşiret
Türkçe aşiret kelimesinin İngilizce karşılığı.n. tribe, clan
Aşiretleri meydana getiren öğeler
- Mal: Kelime olarak ev veya aile anlamına gelir. Aşiretin en küçük birimidir. Baba, oğul, torun, torunoğlu, torunun torunu ve bunların doğan tüm çocukların birleşmesinden meydana gelir. Buradaki her bir babaya aşiretler göbek derler. Yani beş göbek bir mal sayılır.
- Malbat: Her biri beş göbek olan birden fazla malın birleşmesinden meydana gelen topluluğa malbat adı verilir. Bir malın malbat düzeyine yükselmesi için ortalama 100 yıl gerekir. Zira her bir göbek aşiretlerin hesabı ile 20 yıla tekabül eder.
- Baw-Baf: Her biri en az iki veya daha fazla malbatın birleşmesinden meydana gelen topluluğa baw (ata) denir. Bir atanın oluşumu 10 göbeğin geçmesiyle orantılıdır. Dolayısıyla bir baf-baw'ın meydana geliş süresi 200 yıl kadardır.
- Kabile: Her biri en az iki veya daha fazla malbattan oluşmuş birden fazla baw'ın oluşturduğu topluluğa verilen isimdir. Bir kabilenin normal göbek sayısı 30 olmalıdır. Kabile oluşumu göbek sayısı itibari ile 300 yıla tekabül eder.
- Aşiret: Bu şekilde oluşmuş en az iki veya daha fazla kabileden meydana gelen topluluğa denir.
Aşiret biçimiler
Tamamı akraba bağları üzerine kurulmuş aşiretler
Bu tür aşiretin sayısı çok azdır. Bunlar hem nesil bakımından hem de tespit bakımından uzun yıllar gerektiren bir süreç sonucu oluşurlar. Yukarıda izah edildiği gibi bir aşiretin tamamen akraba olabilmesi için en az 500 yıl gereklidir. Bunca yıllı aşarak tamamiyle akraba olarak örgütlendiklerini iddia eden bir aşiret varsa aşiret nesepçileri ondan şecere (şecere: tüm malbatın, malın, bawın, kabilenin kimden peydahlandıklarını, neslen kimden devam ettikleri gösteren soy kütüğüdür) talebinde bulunurlar. Tamamı akraba olan aşiretlerin genelde 4 ana birleşim noktası vardır. Bunlar;- Aynı dil
- Aynı din
- Aynı ırk
- Nesep şeceresi
Tamamı akraba olamayan aşiretler
Genellikle aşiretlerin çoğu bu kategoride yer alır ancak aşiretlere mensup kabileler kendi içlerinde mutlaka akrabadırlar. Zaten yukarıda izahına çalışılan kabileler akraba olan bawlardan oluşur. Fakat birbirine akraba olduğu ispat edilemeyen birkaç kabile ve hiç akrabalığı olmayan bir çok kabile bir araya gelerek aşiret oluşturabilirler. Bunlar genelde ırk birliği ve din birliği olmayan aşiretlerdir.
Aşirette aranacak şartları
Bu şartları taşımayan aşiretler ya mal, malbat, baw yada kabile olabilirler, aşiret olamazlar.- Aşiret olarak kabul edilen bir toplulukta topluluğa ait şeyh, molla, servan, şifan, abid, gevende, şıhan, arif olarak bilinen en az bir aile bulunmalıdır.
- Aşirete ait tarih boyunca yaz ve kış konakladığı ve her aşiretçe kabul edilmiş sonradan kaybetmiş olsalar bile zozan denilen ve o aşiretin adına izaf edilmiş bir yaylağın, obanın olaması lazımdır.
- Aşireti temsil eden bir reisin bulunması lazımdır.
Aşiretlerde ünvanlar
- Reis: aşiretin genel temsilcisidir.
- Malmezzin: kabileyi temsil eden sahıs.
- Mezzin: baw başkanı.
- Peşi: malbat öncüsü
- Agit: kahraman
- Melle (Molla): aşiret din temsilcisi
- Şeyh: aşiret genel terbiyecisi
- Arif: danışman töre uzmanı
- Utfa: imdat çağrısı düzenleme yetkisi olan kadın
- Şihhar: tarihi edebilirlik uzmanı
- Çarkhaci: savaşlarda öncü ve bayraktar
- Şivan: aşiret çobanları
- Abid: kahvecilik ve posta hizmetçisi
- Hirobvan: savaş mehtercisi
- Şinci: ölüm vakalarında yas törenleri sorumlusu
- Gevende: evlenme ve sünnet düğünlerinde, bayramlarda davul ve zurnacılar
- Servan: aşiret atları bakıcısı
Kaynakça
- http://www.badilliasireti.com/asiret.asp Badilli aşireti