Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Ayak Divanı

Kısaca: Osmanlı Devleti'nde acil ve öenmli durumlarda, padişahında katıldığı divan, toplantılarına verilen isim. Padişah hariç, divanda bulunanlarin hepsinin ayakta durarak karar almalari sebebiyle bu tür toplantilara ayak divani denilmistir. Bu divanda üzerinde durulan is derhal bir karara baglanirdi. Eger bu divanin padisahin bulun madigi bir yerde, mesela seferde toplanmasi gerekirse; o zaman sadrazam ve serdar-i ekrem dîvana baskanlik yapardi. Saray daki ayak dîvanlarinda padisahin oturmasina ...devamı ☟

Osmanlı Devleti'nde acil ve öenmli durumlarda, padişahında katıldığı divan, toplantılarına verilen isim. Padişah hariç, divanda bulunanlarin hepsinin ayakta durarak karar almalari sebebiyle bu tür toplantilara ayak divani denilmistir.

Bu divanda üzerinde durulan is derhal bir karara baglanirdi. Eger bu divanin padisahin bulun madigi bir yerde, mesela seferde toplanmasi gerekirse; o zaman sadrazam ve serdar-i ekrem divana baskanlik yapardi. Saray daki ayak divanlarinda padisahin oturmasina mahsus taht, sarayin babüsseade denilen kapisinin önünde, mermer sütunlara dayali revak veya eyvanin altinda bulunurdu. Padisahlarin yapmak mecbüriyetinde kaldiklari ayak divani; ya mühim gördükleri ve süphe ettikleri bir yolsuzlugun halledilmesi münasebetiyle veya askerin isyani, yahud da halkin bir sikayeti üzerine yapilirdi. Sad razamlarin yaptiklari ayak divani ise ekseriyetle savas zamaninda ordugahda olurdu. Ordu erkani ve ocak zabitlerinin katildiklari divanda serbest müzakere yapilarak mes'ele sür'atle karara baglanirdi. Bunlardan baska, pa disahlarin herhangi bir isin tah kikine gittikleri yerlerde de ayak divanlari kurduklari olurdu.

Ayak divanlarinin kurulmasina sebeb teskil eden pek çok tarihi hadiseler vuku bulmustur. Mesela Kanuni Sultan Süleyman Han'in Istanbul'daki nüfus artisin dan dolayi su ihtiyacinin karsilan masi husüsunda bir rum mimar ile görüsmesi bunlardandir.

Bir baska misalde söyledir:Tüccarlar ve hacilarla dolu bir Osmanli gemisine Malta sövalye leri tarafindan el konmasi sebe biyle derhal bir ayak divani toplanmistir. Bu divanda Malta mes'elesi görüsülmüs, vezirler ile devlet erkaninin hazir bulundugu bu divanda sefere karar verilmistir.

Bu ayak divanlari padisahin arzüsu ve acele karar alinmasi sebebiyle yapilan divanlardir. Bir de padisahin yapmak mecbüriyetinde kaldiklari ayak divanlari vardir. Bu tip ayak divanlari da vuku bulmustur. Mesela 1602 (H.1011) senesinde, kapikulu süvarileri Anadolu isyanlari sebebiyle üçüncü Mehmed Han'i ayak diva nina davet etmislerdi. Bunun üzerine Padisah, Akagalar kapisi denilen harem-i hümayun kapisina çikip, istekleri dinlemisti.

Dördüncü Murad Han zama ninda kapikulu askerlerinin isyanlari sebebiyle iki defa ayak divani kurulmustur.

1651 (H.1061) de, noksan kestirilen ayari düsük bir para mes'elesi sebebiyle esnaf ayaklandi ve padisah ayak divanina davet edildi. Babüsseade'ye kadar gelen esnaf ve halk, kurulan ayak divaninda dertlerini dördüncü Mehmed Han'a söylediler. Müfti Kara Çelebizade de esnafin sika yetinin mahiyetini padisaha izah etti. Bunun üzerine Padisah; "Böyle zulme rizam yoktur" diyerek hatt-i hümayun verip mes'elenin halli için söz verdi.

1658 (H.1069) senesinde dördüncü Mehmed Han zamaninda, Anadolu'daki vezirlerin Köprülü Mehmed Pasa'ya karsi muhale fetleri üzerine sadrazam Erdel isleriyle mesgul iken, acele Padisahin yanina Edirne'ye davet edildi. Otag-i hümayunda bizzat Padisahin huzürunda vezirler, seyhülislam, kazaskerler, yeni çeri agasi, bölük agalari ve diger bütün ocak agalarinin davet edilmesiyle bir ayak divani kuruldu. Bu, Osmanli devletinde son ayak divani oldu.

Ayak Divanı

1 . Olağanüstü durumlarda o anda bulunulan yerde padişahın katılmasıyla bir konuyu görüşmek ve karara bağlamak için yapılan toplantı, ayakta toplanan meclis.
2 . mecaziAyakta yapılan sohbet:
"Yarım saat bir ayak divanı yapılır. Havadan, sudan konuşulur."- M. Ş. Esendal.

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Divan Edebiyatı
3 yıl önce

Klasik Türk edebiyatı, divan edebiyatı, yüksek zümre edebiyatı, havas edebiyatı, saray edebiyatı, enderun edebiyatı, klasik edebiyat, eski edebiyat veya...

Divan edebiyatı, Edebiyat
Çavuşbaşı
3 yıl önce

etme görevinde idi. Divan çalışmalarında elinde gümüş bir değnek ile ayakta dururdu. Divan üyelerini karşılamak ve uğurlamak, Divan'ın çalışmalarının aksatılmadan...
Zurnazen Mustafa Paşa
3 yıl önce

Alay Köşkü önünde bir ayak divanı istediler ve Zurnazen Mustafa Paşa'yı sadrazam olarak kabul edemeyeceklerini açıkladılar. Bu ayak divanında verilen söze...

Zurnazen Mustafa Paşa, 1656, 5 Mart, Avcı Mehmet, Bayram Paşa, Boynuyaralı Mehmed Paşa, Boşnak Derviş Mehmed Paşa, Bıyıklı Koca Derviş Mehmed Paşa, Cerrah Mehmed Paşa, Civankapıcıbaşı Sultanzade Semiz Mehmed Paşa, Cığalazade Yusuf Sinan Paşa
Kami
3 yıl önce

yazılmış mesnevileriyle ünlüdür. Bağdat ve Mısır kadılıklarında bulundu. Bir divanı, Tuhfetü’l Vüzera adlı adlı önemli bir mesnevisi ve bazı dini risaleleri...
Ali Ayağ
6 yıl önce

Ali Ayağ (d. 1950, İstanbul, Türkiye), Türk siyasetçidir. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü'nü bitirdi. İşletmecilik...

Ali Ayağ, Edirne, Edirnespor, Kırkpınar, Politikacı, Taslak, Pertevniyal Vakfı
Bayburtlu Zihni
3 yıl önce

getiren koşma biçimindeki ağıtıyla büyük ün kazandı. "Vardım ki yurdundan ayağ göçürmüş / Yavru gitmiş ıssız kalmış otağı" dizeleriyle başlayan bu koşma...

Bayburtlu Zihni, 1795, 1828, 1834, 1859, 1876, Bayburt, Erzurum, Mısır, Rus, Trabzon
Fatin Rüştü Zorlu
3 yıl önce

Millî Birlik Komitesi tarafından atanan yargıçlardan oluşan "Yüksek Adalet Divanı" tarafından idama mahkûm edildi. Galatasaray Lisesi’ni, Paris Politik Bilimler...

Adnan Menderes, Demokrat Parti
Topal Recep Paşa
3 yıl önce

sadrazam görevinden istifa etti. Ayaklanmacılar IV. Murat'tan yeni bir ayak divanı istediler. Bu ayakdivanına IV. Murad çıkarken Topal Recep Paşa'nın ona...

Topal Recep Paşa, 10 Aralık, 1632, 18 Mayıs, Bayram Paşa, Boynuyaralı Mehmed Paşa, Boşnak Derviş Mehmed Paşa, Bıyıklı Koca Derviş Mehmed Paşa, Cerrah Mehmed Paşa, Civankapıcıbaşı Sultanzade Semiz Mehmed Paşa, Cığalazade Yusuf Sinan Paşa