Atatürk'ün ölümünün ardından bu çalışmalara 12 yıl ara verildikten sonra konu,1950 yılında tekrar gündeme getirildi. 1951 yılında oluşturulan bir komisyon Doğu Üniversitesi'nin Erzurum'da kurulmasını önerdi. 1954 yılında çıkarılan 6373 Sayılı Kanunla bu üniversitenin adının Atatürk Üniversitesi olması kararlaştırıldı. Aynı yıl Amerika Birleşik Devletleri A.I.D. teşkilatı aracılığı sonucu Nebraska Üniversitesi ile işbirliği anlaşması imzalanarak hazırlık çalışmaları hızlandırıldı ve 6990 Sayılı Atatürk Üniversitesi Kanunu'nun 07.06.1957 tarihinde yürürlüğe girmesi ile kuruluş çalışmaları tamamlanmış oldu.
Üniversite 17 Kasım 1958 tarihinde bir ortaokul binasında Ziraat ve Fen - Edebiyat Fakülteleri ile öğretime başladı.İki fakültede 135 öğrenci ile öğretime başlayan Atatürk Üniversitesi bugün 38 bin 477 öğrencisi, 2439 Öğretim Elemanı, 16 Fakülte, 20 Yüksekokul, 6 Enstitü, 15 Araştırma Merkezi, 100 binin üzerinde mezunu ve "Üniversite kuran Üniversite" unvanına sahip konumu ile bilim ve kültür hayatımızın parlak bir meşalesidir. Bu meşaleyi yakmak için büyük coşku, heyecan ve gayret gösteren Cumhurbaşkanlarımız Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK ve Celal BAYAR' ı, Başbakan Adnan MENDERES' i, Milli Eğitim Bakanları Tevfik İLERİ, Prof. Rıfkı Salim BURÇAK, Celal YARDIMCI ve Atatürk Üniversitesinin yerleşkesi için sembolik fiyatlarla arazilerini veren veya bağışta bulunan kişilerden bazılarıdır.