Türkçe Bilgi: arpacık

Alm. Gerstenkom, Fr. Orgelet, İng. Sty. Göz kapağının, bilhassa gençlik yıllarında vuku bulan ağrılı bir iltihabı. Arpacık, iç ve dış arpacık olarak ikiye ayrılır:

Dış arpacık: Kirpik yağ bezlerinin (moll bezleri) cerahatlı iltihabı. Göz kapağı ve kulak önünde bulunan lenf (akkan) düğümleri şişer. Arpacığın biri iyileştikten sonra, arkasından bir ikincisinin meydana gelmesine ve bunu diğerlerinin takib etmesine sık olarak rastlanmaktadır.

İç arpacık: Göz kapağı kıkırdağı içindeki yağ bezlerinin iltihaplanmasıdır. Bu bezler meibom bezleridir. Göz kapağının iç kısmı görülmedikçe iç arpacık iltihabını görmek mümkün değildir. Hastalık ekseriya sekel (araz) bırakmadan iyileşir. Bazı hallerde ise göz kapağı absesi teşekkül edebilir. Bu olayın meydana gelmesi halinde ağrı ve gerginlik hissi dayanılmaz hal alabilir. Ekseri çabuk iyileşir. Fakat çok çabuk da bir ikincisi teşekkül eder. Bilhassa müzmin göz kapağı iltihaplarında sık sık arpacık olur.

Tedavisi: Arpacık çıktığında ve göz kapakları çapaklandığında tedavi etmek için, bir cezve suda yarım çay kaşığı asid borik kaynatılır. Sıcak asid borikli suya pamuk batırılır. Sırt üstü yatan hastanın gözü üstüne konur. Soğuncaya kadar 2-3 dakika bu pamuk göz üstünde durur. Koyarken pamuğun dayanabilecek kadar sıcak olması lazımdır. Antibiyotikli göz merhemleri de arpacığa iyi gelir.

Sık karşılaşılan bir sorundur. Nadiren cerrahi girişimler gerektirmekle birlikte, genellikle antibiyotik uygulamasıyla ve diğer basit yöntemlerle iyileştirilebilmektedir.

Arpacık, etkilediği gözkapağı bezlerine göre ikiye ayrılır. Gözkapağının dışında, kirpiklere bağlı yağ bezleri vardır. Bunlar, gözün yüzeyini koruyan yağı (sebum) salgılarlar. Bazen salgı bezi kanalı tıkanır ve içerde kalan bakteriler "dış" arpacığa neden olurlar. Gözkapağının içinde ise, "meibom bezleri" denen bir dizi bez daha vardır. Bunlar da yağ bezleridir, ancak kirpiklerle bağlantılı değillerdir, gözkapağının arka yüzüne açılırlar. Burada oluşan bir tıkanıklık ve enfeksiyon da "iç" arpacığa neden olur.

Arpacık daha çok, derileri kuru ve egzamaya eğilimlilerde görülür. Kepek ve pullanma, bu koşullarda ortaya çıkar ve arpacık bunların etkisiyle oluşur. Diğer enfeksiyonlarda olduğu gibi, genel olarak beden sağlığının bozuk olması ve direnç düşüklüğü de arpacığın sık görülmesine neden olur.

Arpacık ortaya çıkmadan birkaç gün önce gözde kaşınma ve batma hissi başlar. Arpacık, bir iki günde ortaya çıkar. Küçük, ağrılı bir nokta biçiminde başlar; sonra şişerek belirgin kırmızı bir püstül (içi irin dolu kabarcık) halini alır. Dış arpacık, kolayca tanınır. Ama iç arpacığın görülmesi için gözkapağını dışa doğru çevirmek gerekir.

Şişen meibom bezi, gözkapağını gerdiğinden iç arpacık, dış arpacıktan daha ağrılıdır. Arpacıkla birlikte gözkapağındaki ağrı ve batma hissi artar. Işık ağrıyı artırır (fotofobi) ve göz sürekli sulanır. Fotofobi, göz sulanması ve sürekli burnunu çekme, çocukta, kızamık gibi daha ciddi bir hastalığı akla getirebilir.

Yeterince erken anlaşılırsa, antibiyotikli merhem ya da damlalar, arpacık oluşumunu önleyebilir. Ancak, çoğunlukla tanıdan önce püstül (ağızlaşma) oluşur ve antibiyotikler etkisiz kalır. Tek tedavi, oluşan iltihabın boşalmasını sağlamaktır. Sıcak kompres, kan akımını arttırıp gözkapağını yumuşatarak ağrıyı azaltır ve enfeksiyonun iyileşmesini kolaylaştırır. Basit bir sıcak kompres, tahta bir kaşığın çevresine pamuklu bir kumaş ya da pamuk sarıp sıcak suyun altına tutularak yapılabilir. Su dayanılabilir sıcaklıkta olmalı ve kaşık her seferinde kapalı göz üstünde en az 10 dakika tutulmalıdır.

Dış arpacığın yerleştiği kıl kökü, kolayca farkedilir. Kirpik, bir cımbızla alınırsa, arpacık kendiliğinden boşalır, ağrı ve şişlik azalır. İç arpacığın tedavisi daha zordur. Enfekte olan meibom bezi, dışarı açılmaya çalışır ama kalın gözkapağını delemez. Sonunda akyuvarlar, enfeksiyonun üstesinden gelir ve belirtiler ortadan kalkar ancak geride mikropsuz bir iltihap kisti kalır.

Meibom kisti, gözkapağının altında, ağrısız, küçük bir kitle halinde hissedilir ve ancak cerrahi girişimle çıkarılabilir. Lokal anestezi altında gözkapağı dışa çevrilerek kist alınır, çevresi temizlenir. Gözü ovuşturmak, enfeksiyonu bulaştıracağı için zararlıdır.

Kepeğin önlenmesi de önemlidir, çünkü arpacıkta rolü olduğu düşünülmektedir. Neden blefarit, yani gözkapağı iltihabı ise, uzun süreli antibiyotik tedavisi ve hafif kortizonlu damlalar etkili olabilir. Birçok vakada neden bilinememektedir.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Arpacık

Arpacık

Gez ve arpacık

Arpacık (hastalık)

Arpacık, Yusufeli

Arpacık, Espiye

Arpacık, Ulus

Yusuf Ziya Arpacık

Soğan

Arpacık

Arpacık Hakkında Detaylı Bilgi

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Arpacık

Gez ve arpacık

Arpacık (hastalık)

Arpacık, Yusufeli

Arpacık, Espiye

Arpacık, Ulus

Yusuf Ziya Arpacık

Soğan