Arkhe
Kısaca: Arkhe (Yunancada "başlangıç," "ilk"), Batı felsefesinin ve Sokrates öncesi Eski Yunan felsefesinin en önemli kavramlarından biri. Felsefenin ana disiplini sayılan metafiziğin ve genellikle bilimin, özellikle de fizik biliminin gelişmesinde önemli rolü olmuştur. ...devamı ☟
Bilinen tarih içinde sözcüğü felsefi anlamda ilk kullanan, Batılı anlamda ilk filozof sayılan Thales'tir(*). "Her şeyin arkhe'si su'dur" düşüncesini dile getirmesiyle felsefenin kurucusu sayılan Thales, sözcüğü, her şeyin "ana madde"si, "dayandığı ilk", "çıktığı kaynak" gibi anlamlarda kullanıp, doğayı ve doğadaki gelişmeleri kendi içlerinde bulunan, doğaötesi açıklamalar gerektirmeyen bir kaynağa geri götürme çabasıyla, aynı zamanda bilimsel düşüncenin de öncüsü sayılır. Felsefe geleneği içinde, Thales'in bu düşünceye, yüksek dağlarda bulduğu deniz canlısı fosillerinden yola çıkarak, vardığı söylenir.
Geleneği sürdüren Thales'in öğrencisi ve izleyicisi Anaksimandros, varlığın arkhe' sini nitelemek için "su" gibi belirgin bir madde yerine, soyut bir kavram kullanır: apeiron. "Sınırsız", "sonsuz", "belirsiz" gibi anlamlara gelen bu kavram, Anaksimandros'un kullandığı tümceler içinde şöyle aktarılmıştır: "Varolan şeylerin arkhe'si apeiron'dur. Ama doğumları nereden gelmişse, ölümleri de zorunlu olarak oraya gider."
Bu düşünceyle bir yandan, bir düzen barındıran dünyanın (kosmos) süreçlerden oluştuğu ve bunların düzenli bir biçimde yinelenerek sürüp gittiği gibi bilimsel bakışın temel bir varsayımı ortaya konmakta, bir yandan da düşünce tarihine metafizik düşüncenin temel bir bakış biçimi, olup bitenlerin temelinde hangi olumlu ya da olumsuz niteliklerin bulunduğunu ve dünyanın bir bütün olarak nasıl bir değer taşıdığını görme çabasını içeren bakış biçimi katılmaktadır. Öte yandan arkhe'nin yalnızca bir "ilk" kaynak değil, aynı zamanda değişimlerin temelinde yatan bir "ilke" olduğu düşüncesi de ilk kez belirmektedir.
İlgili konular
anaksimandros apeiron bilim deniz eski yunan felsefe filozof fizik metafizik sokratesBu konuda henüz görüş yok.
Milet Okulu
3 yıl önceMetafizikte; her şeyi, evrenin ve yaşamın ondan oluştuğu her şeyin ilk nedenine (arkhe) bağlı olarak tanımlamış olsalar da bunun ne olduğu hakkında fikirleri farklıydı...
Efes Okulu
3 yıl önceokulun başlıca ismi Heraklit'dir. Heraklit de Milet okulu filozofları gibi arkhe sorunuyla ilgilenmiş ve onlar gibi madde temelli açıklamalara yönelmiştir...
Efes Okulu, Alcmaeon, Anaksagoras, Anaksimandros, Archytas, Arkhe, Atomculuk, Demokritos, Diyalektik, Diyojen, EfesAnaksimandros
3 yıl öncediğer iki filozof gibi onun da temel sorunu, ilkenin (arkhe) özü sorunudur. Anaksimandros arkhe kavramıyla duyusal verili olanı aşarak hedefi belli olan...
Anaksimandros, Anadolu, Ansiklopedi, Apeiron, Aristo, Ay, Balık, Deniz, Din, Evren, FelsefeDoğa Felsefesi
3 yıl öncetemeleinde olduğunu ve ondan kaynaklandığını düşündükleri temel kaynak (arkhe) düşüncesinden kaynaklanmıştır. Doğa felsefesinin bu anlamda temel prensibi...
İyonya Okulu
3 yıl önceonun arkhesinin apeiron olduğunu çıkarsayabiliriz. Miletli Anaksimenes (Yun. Ἀναξιμένης), diğerleri gibi Milet Okulunun bir parçasıdır. O, arkhenin hava...
Arkhelaos
3 yıl önceYalnızca aklın değil, ona eşlik eden materyalistik bir öğe olan havanın da arkhe olması onun öğretisini daha güvenli bir alana taşıyor. Aynı zamanda Kilikyalı...
Anaksimenes (Lampsakoslu)
6 yıl önceLampsakoslu Anaksimenes Milet Okulu'nun üçüncü ve sonuncu düşünürü. Arkhe olarak hava, buğu ya da sis anlamına gelen aer'i öne sürmüştür. Aer, Anaksimenes'e...
Anaksimenes (Lampsakoslu), Arkhe, Filozof, Milet, TaslakEmpedokles
3 yıl öncedüşünürlerinden biri olan Empedokles, kendinden önceki doğa düşünürlerinin temel öğe (arkhe) olarak belirlediği, su, ateş ve havaya, toprak öğesini de ekleyerek hepsini...
Empedokles, Ansiklopedi, Felsefe Portalı, Sicilya, ,