Türkçe Bilgi: Arap edebiyatı

İslamlığın doğmasından ve yayılmağa başlamasından sonra çeşitli ülkelere yayılan ve bu ülkelerdeki medeniyete etki ederek İslam medeniyetinin, doğmasına sebep olan Arap medeniyeti, bu ülkelerin bütün sanat kollarına olduğu gibi, edebiyatlarına da büyük etki yapmıştır. Hele Arap medeniyetinin ilk eseri olan Kuran'ın bütün Müslüman ülkelerinde okunmağa başlaması, buralarda Arapçanın konuşulur bir dil haline gelmesi, bu edebiyatın etkisinin bu ülkeler için geniş olmasını sağlamıştır. Bu bakımdan Arap medeniyeti, bu ülkeler için nasıl büyük bir önem taşırsa, Arap edebiyatı da. bu ülkeler edebiyatları için büyük önem taşır.

Arap edebiyatı başlıca şu bölümlere ayrılabilir :

I - İslamlıktan önceki edebiyatı : Bu devir, Arap edebiyatı sözlü bir gelenek halinde devam ede gelmiş olan edebiyattır, İslamlıktan önce Bedeviler arasında yazının kullanılmaması, bu devir edebiyatı hakkında kesin bilgi edinilmesine engel olmuştur. Bu devirden kalan eserler sözlü gelenek halinde zamanımıza kadar gelen ve yazarı belli olmayan ve öbür milletler edebiyatlarında olduğu gibi Halk edebiyatı özelliği tanıyan edebiyattır. Şiirin konusu, her ulusta olduğu gibi, hemen hemen yalnızca aşktır.

II - Muhammet'ten Emeviler devrine kadar (VII. - VIII. yüzyıllar) : Arabistan yarımadasında İslamlığın kurulması ve yayılmağa başlaması ile, Arapların fikir ve hayatlarında çok derinlerin fikir ve hayatlarında çok derin devrimler meydana gelmiştir, ilk halifeler ve Emeviler devrindeki büyük siyasi yayılma Arap şiirinin fazla gelişmesini önlemiştir. Fakat bu sebeplere rağmen bu devrin en büyük şairi sayılan Cerir, hıristiyan olan El-Ahtal, Ferezdak, bu devirde ün salmış büyük şairlerdendir.

Bu devrin Arap nesri alanındaki en büyük eseri şüphesiz ki Kur'an'dır. Bu devirde nesir alanında bir hayli ilerlemeler olmuş, özellikle hutbelerin okunmağa başlaması ile Arabistan'da hatiplik sanatı gelişmiştir.

III - Abbasiler devri (VIII. XIII. yüzyallar) : Geniş bir alana yayılan İslam Devleti, Abbasiler devrinde Arap'ların etkisinden kurtularak Iran etkisi altında kalmağa başlamıştır. Böylece Arap şiirine, İran zevki etki etmeğe başlamıştır. Bu devirde, bütün Arap edebiyatımın en büyük şairleri yetişmiştir. Arapların en büyük şairi sayılan Ebu Nuvas, Ebu-Tammam, Buhturi, İslam dünyasında çok büyük ün kazanan ve eskilerin yolunda giden Mütenebbi, bu büyük şairler arasında yer almaktadır.

Bu devirde nesir, önceki devirlerde kurulmuş esaslar içinde gelişmiştir. Bu devirde hatiplik, en olgun sanatçıları yetiştirmiştir. Yüksek tabakaya cevap veren bu edebiyat türleri arasında, bu devirde her iki tabakaya da cevap veren "Binbirgece Masalları" yavaş yavaş meydana gelmeğe başlamıştır.

IV -XIII. - XVII. yüzyıllar : Abbasilerin yıkılmasından sonra Arap şairleri ve öbür sanatçılar, sarayların himayesinden çıkmışlar ve birçok küçük hükümetlerin saraylarına dağılmışlardır. İslam devletlerinin başına Türk hükümdarlarının geçmeğe başlaması ile de Arapça sadece medreselerde öğretilen aşağı yukarı ölü bir dil halime gelmeğe başlamıştır. Böylece Arap şiirinin eski kıymeti azalmağa başlamıştır. Bu devirde yetişen yüzlerce şair arasında en ünlüsü, Peygamberi övmek için yazdığı Bürde kasidesiyle ünlü olan Busiri'dir.

V - Avrupa etkisinde Arap edebiyatı (XIX. - XX. yüzyıllar) : İlerlemiş olan Batı medeniyeti karşısında geri bir durumda kalmış olan Arap alemi ileri bir toplum olmak için, Batılaşmadan başka çare görememiş, bunun sonucu olarak da Arap edebiyatında etkileri duyulmağa başlamıştır. Bu devir Arap edebiyatı bizdeki Tanzimat edebiyatı özeliğini taşır. Meydana getirilen eserler, birer sanat eseri olmaktan çok, Fransız edebiyatının kötü birer taklidinden İbrettir. Fakat buna karşılık sanatçıları eserlerinde çoklukla yenilik fikirlerini aşılamak amacı gütmüşlerdir, bu toplum için sanat meydana getirmeğe çalışmışlardır.

Bu devirde şair, yapmacıktan kurtulmağa başlamış, roman ve hikaye türlerinde Avrupa'daki eserler taklit edilmeğe başlamış, yeni bir gazete dili kurulmuştur. Fakat bu devir ,henüz bir deneme ve arama devridir. Bu devirde yetişen şairlerden başlıcaları Ahmet Şevki ile Muhammed Hafız İbrahim'dir.

Roman türünde en ünlü sanatçı Taba Hüseyin'dir.

Arap Edebiyatı

Yunan edebiyatı

Türk Halk edebiyatı

Divan Edebiyatı

Fars Edebiyatı

Türk edebiyatı

Tasavvuf edebiyatı

Divan (edebiyat)

Doğu Dilleri ve Edebiyatları