İnternet üzerindeki bilgilere ulaşmak için sorguladığımız web üzerindeki tarama mekanizmaları iki çeşidi vardır.
1. "Subject Catalogues" (Konu Katalogları) 2. "Web Search Engines" (Arama Motorları)
Yüzlerce farklı �Arama motoru ve Konu Rehberi� (Kataloğu) servisi vardır. Web üzerinden �bilgiye ulaşma ve onu alma yollarını üç gruba ayırmak mümkündür.
Konu rehberlerine göre bilgilerin sınıflandırıldığı ve sorgulamanın bir takım konu başlıklarında yararlanılarak yapıldığı sistemlerdir. Konu katalogları ile bilgi sınıflamasına genellikle alfabetik, kronolojik, içerik (bilimsel, sosyal, politik, oyun vb gibi global içerikler katalog olarak seçilir), bölgesel, vb gibi kriterler göz önüne alınır ve bilgiler olabileceğince esnek bir yapı içinde kataloglara bölünür. Bu tip arama sistemleri, konu başlıklarından alt başlıklara, oradan da aradığımız bilgilere ulaşmamızı saplar. Aynı zamanda bunların çoğu, kataloglar içinde verilen bir anahtar kelimeye ya da diğer bazı kriterlere göre sorgulama yapmak da mümkündür. Bu sistemlerin oluşturulması, konulara göre gruplara gerektirdiği için bir hayli insan gücü gerektirebilir.
İkinci gruba giren arama sistemleri, birçok domaindeki? Bilgi kaynaklarını (web sayfalar) otomatik olarak tararlar ve bir takım indeksler oluştururlar. Bu indeksler üzerinden sorgulama ise, seçilen bazı anahtar kelimeler ve bazı yardımcı unsurlardan yararlanılarak yapılır. Bu tip sistemlere �Search Engines� (Arama motorları) denir. Yani www üzerinde yapılan tarama mekanizmaları diğer bir ifade ile arama motorları veya arama araçları olarak adlandırılırlar. Aramak istediğiniz konu ile ilgili verilen anahtar kelimenin veya kelimelerin (keywords) geçtiği konu başlıkları taranır. Anahtar kelime, ya tüm beşgelere ya da bir veri tabanı ve indeksleme sistemi kullanılarak aranır. Anahtar kelimenin geçtiği siteler ve kayıtlar kullanıcıya listelenir. Arama motorlarının iki işlevi vardır:
- veri toplamak, - sorgulama mekanizmaları sunarak, bu veriler üzerinde arama yapılmasını sağlamak.
Veri toplama işi, Spider, Harvest, Pursuit vb gibi otomatik robot sistemler ile, çeşitli Web veya ftp siteleri arasında gezinerek ve buralardaki kaynakları tarayarak olur.
Sorgulama mekanizmaları kısmında ise doğrudan aradığı bir bilgiye ulaşmak isteyen kişinin, toplanan veriler üzerinde sorgulama yapabilmesini sağlayan kullanıcı arayüzleri ve üzerinde hızlı sorgulama yapılabilecek veritabanı (database) sistemleri vardır. Burada, kullanıcı, seçtiği bazı anahtar kelimelere uyan bilgileri kolayca tarar ve Web arayüzü içinde aradığı bilgilerin bulunduğu site adresleri arasında gezinerek (navigate) aradığı bilgiye ulaşmaya çalışır. Arama Robotları, günümüzde en çok kullanılan arama sistemleridir. Temel işlevi bir
Arama Motoru olan sistemlerin çoğu, ilk grupta gördüğümüz konu kataloğu sınıflamasıseçeneğini de kullanıcılarına sunarlar.
Bu tip sistemlere girildiğinde, karşımıza ilk önce anahtar kelimeleri yazabileceğimiz bir alan çıkar. Buraya ilgili kelimeleri girip, sorgulama biliriz. Sorgulama alanına girilen anahtar kelimeler (AND, OR, NOR, NEAR) gibi mantıksal işlemlere, parantezler kullarak gruplama işlemlerine vb tabi tutulabilirler. Bazı sistemlerde sorgulama, Web ya da Usenet�e yönlendirilebilir. Genel olarak, bir sorgulama sistemini kullanmadan önce, kullanımla ilgili detaylarda biraz kafa yormakta yayar vardır.
Üçüncü bir grup, pek çok Arama Motoru servisini aynı sayfada size sunan servisler olarak (All in One) karşımıza çıkarlar. Bunlardan bazıları, sorguları birden çok sorgulama servisinde işletip, sonucu birleştirerek size verebilmektedir. Bazıları ise aradığınız konuya en uygun arama motorlarını, gelen sonuçları değerlendirerek size listelemektedirler. 1.2.Katalog Servisleri
İlk gruba giren servislerden en yaygın kullanılanları aşağıda listelenmiş ve kısa tanımları verilmiştir. Bu grupta, özellikle Yahoo ve Web Virtual Lib (bir ölçüde de Excite) ilk başlangıç noktası olarak çok idealdirler. Search com, konu katalogları ile birlikte, değişik arama motorlarına erişilebilmesini sağlaması bakımından, her zaman hatırlanması gereken bir servistir.
bulabileceğiniz bir yer. Bunların yanında, en popüler ve en yeni Web siteleri vb. şeklinde konu başlıkları var. (http:www.gnn.com/wic/newrescat.toc.html)
Bunların dışında Point ve Eınet Galaxy siteleri de denenebilir.
http://www.pointcom.com http://andromeda.einet.net/galaxy.html
Arama Motorları
Diğer Önemli Servisler:
HotBot - http://www.hotbot.com Magellan - http://www.mckinley.com Open Text - http://www.index.opentext.net LawCrawlwe - http://www.lawcrawler.com Mamma - http://www.mamma.com
Arama motorları hakkında daha ayrıntılı bilgileri aşağıdaki adreslerden bulabilirsiniz:
http://www.best.com~mentorms/euroka.html Euroka!İnternet Search Engines http://www.indiana.edu/~librcsd/search UnderstandingWeb Search Tools http://www.webplaces.com Web Places İnternet Search Guide
Ayrıca, Yahoo kategorilerinden, Computers and İnternet seçilerek, buradan İnternet başlığı altında bu konuda çok zengin kaynaklara ulaşabilirsiniz. Buranın URL adresi:
http://www.yahoo.com/Computers_and_Internet/Internet/World_Wide_Web/Searching_the_Web/
İnternet Search Engines sitesi de pek çok sorgulama sistemi ile ilgili bilgiler bulabileceğiniz başka bir kaynak:
http:www.demon.co.uk/pml/netsearch/worldwide.html
Birden Fazla Arama Motoruna Tek Adresten Erişmek Yukarıda açıklandığı gibi bu tür imkanı sağlayan araçlara meta search denmektedir. Bu tür arama motorları kendisinde yüklü arama motorlarının hepsinin indekslerini tarayarak sonuçları topluca ekrana getirmektedir.
Üçüncü gruba giren bu servisler arasında Savvy Search, AllInOne, Search Com ve Netscape Net Search, kullanım kolaylığı ve esnek sorgu sistemleri ile ön plana çıkmaktadır. Meta Search servisi de kullanabileceğimiz başka bir başlangıç noktası. Bu servislerden bazılarını listelemek gerekirse:
Bu konuda kullanabileceğiniz Web Ferret adlı bir programı ücretsiz olarak http://wwironix.com adresinden çekebilirsiniz. Bu program sıkıştırılmış (.zip) bir halde olup (��Windows Altında Dosya Sıkıştırma�� başlıklı EK-A�da açıklanan açma yöntemleri ile) açarak kullanabilirsiniz. Hızlı olmasını yan sıra View>Options menüsünden istemediğiniz arama motorlarını iptal edebiliyor ve aramayı istediğiniz yerde Stop düğmesi ile keserek o ana kadar bulduğu adresleri listeleyebiliyorsunuz. Bu programın aynı adlı bir çok alt programı da vardır.
Her bir arama motorunun sizin anahtar kelimeniz için getirdiği liste farklı olabilir. Bu bakımdan teker teker her bir arama motoruna girip kelimenizi veya kelimelerinizi aratabilir veya birden fazla siteyi araştırarak sonuçları getiren sitelere girmek zorunda kalabilirsiniz. Aklımıza�en iyi arama motoru hangisidir?� sorusu gelebilir. Bu sorunun cevabı kullandığınız terimlere ve ihtiyaç duyduğunuz bilginin cinsine göre değişir. Örneğin sadece bilgi taraması yapıyorsanız Yahoo ile başlayabilir ya da Webcrawler adres kataloğu servisini kullanabilirsiniz. Haber grupları ağırlıklı araştırma yapmak için Infoseek veya Excite denenebilir. Titiz bir araştırma yapmak için yine Excite arama motorunun Power Search özelliği kullanılabilir. Zengin resim ve ses arşivi için Lycos birebir. Popüler bir takım bilgileri ve en yeni Web sayfalarını arıyorsanız Magellan size yeterli olabilir. Özel bir veritabanına gerek duyuyorsanız Internet Sleuth denemeye değer. Arama motorlarının bir çoğunda diğer arama motorlarına linkler olduğu da unutulmamalıdır.
Bazı aram motorları (tarama araçları) bütün dünyadaki internet kaynaklarını tararken bazıları da ulusal çapta yani ülke bazında tarama yaparlar. Ülkemizde bir çok üniversite sitelerden Türkiye�de ve dünyada aradığınız adreslere daha hızlı ve kolay ulaşabilirsiniz. Örneğin www.mkutup.gov.tr adresine (Milli Kütüphane) veya www.bilkent.edu.tr adresine bağlanarak buradan Türkiye�deki Web servisleri, Gopher ve Ftp gibi servislere ve en çok kullanılan arama motorlarına erişmek mümkündür.
Yardımcı arama araçları
Yukarıda her bir arama motorunun aynı kelimeler için farklı sonuçlar verdiğini yazmıştık. Bu bakımdan aradığınız kelime veya kelimeleri bir anda birden fazla arama motoruna gönderen ve sonuçları ekrana getiren meta araçları (metasearch) geliştirilmiştir.Başka bir yardımcı arama aracı ise arama asistanları�dır. Bu araç yardımıyla aranan bilgiler belli kriterlere göre süzgeçten geçirilir.
Aramanızı kolaylaştıran diğer bir imkan da Offline Browser� dır. Offline Browser ile internette en çok ilgilendiğiniz ve devalı takip ettiğiniz bir Web sitesinin değişiklerini kontrol ederek değişen bir bilgi bulduğunuzda bilgisayarınıza aktarma yapabilirsiniz. Ücretsiz olarak elde edebileceğiniz işte iki adres.
http://www.freeloader.com http://www.pointcast.com