Amerika Birleşik Devletleri'nin Yönetimi

Birleşik Devletler'in federal yönetimi, Amerika Birleşik Devletleri'ni oluşturan 50 eyaletin ait olduğu anayasal cumhuriyetin milli yönetimidir. Federal hükumet (veya yönetim), üç organdan oluşur: yasama, yürütme ve yargı. Bu dallar ve onların güçleri ABD Anayasası içinde belirtilmiştir; güçler hakkında daha çok ayrıntı, Kongre tarafından yürürlüğe geçirilen kanunlarda belirtilir. Birleşik Devletlerin yönetim merkezi Washington, D.C.'de yer alır, bu coğrafi bölge hiçbir eyalete ait değildir. Bu yüzden ABD federal hükumeti için "Washington" tabiri yaygın olarak kullanılır. Bu metinde hükumet sözcüğü "bakanlar kurulu" anlamında değil, bir ülkeyi yöneten kuruluşlar anlamında, ve "yönetim" sözcüğü ile eş anlamlı kullanılmıştır. Tarih Birleşik Devletler hükumetinin ana hatları anayasasında özetlenmiştir. Hükumetin 1789'da kurulması ile ABD, dünyanın ilk modern milli anayasal cumhuriyetlerinden biri olmuştur. ABD Anayasası'nda belirtildiği üzere, Birleşik Devletler hükumeti federalizm esası üzerine kurulmuştur, siyasi güç, federal hükumet ile eyalet hükumetleri arasında bölüşülmüştür. Amerikan federalizminin ayrıntıları (federal hükumetin hangi güçlere sahip olması gerektiği ve bu güçlerin nasıl uygulanması gerektiği de dahil olmak üzere), Anayasa'nın kabulünden beri tartışılagelmiştir. Bazıları kapsamlı bir federal gücü savunurken, başkalarınin görüşüne göre, kişiler, eyaletler ve diğer tanımlanmış varlıklara kıyasla, merkezi hükumet daha sınırlı bir role sahip olmalıdır. ABD İç Savaşı'ndan beri, federal hükumetin gücü genelde artmıştır. Ancak, yasama organının daha baskın olduğu belli dönemler de olmuştur (örneğin, İç Savaşı takip eden on yıllarda). Keza, yasama, yürütme erki veya anayasa ilkelerinin hakimlerce yorumlanması yoluyla, eyalet hakları savunucularının federal gücü sınırlamayı başardığı dönemler de olmuştur. ABD Anayasası'ndaki kuramsal esaslardan biri, Amerikan hükumetinin üç organının (yürütme, yasama ve yargı) güçleri ve sorumlulukları arasında "kontrol ve dengeler" (İngilizce tabiriyle "checks and balances") olmasıdır. Örneğin, Kongre (yasama organı), yasa yapma gücüne sahip olmasına karşın, yürütme (Başkan) herhangi bir yasayı veto edebilir, onun bu eylemi de Kongre tarafından geçersiz kılınabilir. Başkan ülkenin en yüksek yargı otoritesine (Anayasa Mahkemesi) hakimleri atar, ama atanan bu hakimlerin Kongre tarafından onaylanması gerekir. Anayasa Mahkemesi de, Kongre tarafından geçirilen herhangi bir yasayı "anayasaya aykırı" bulup geçersiz kılabilir. Bu ve diğer örnekler aşağıdaki metinde incelenmektedir. Yasama organı ABD Kongresi, federal hükumetin yasama organıdır. Kongre çift meclislidir, ABD

Temsilciler Meclisi

Senato

'sundan oluşur.

Kongre'nin güçleri

Anayasa, Kongre'ye çeşitli güçler vermiştir. I. Maddenin 8. Bölümünde sıralandığı üzere, bunlar, vergi koyma ve toplama; para basma ve değerini düzenleme; kalpazanlık için ceza belirleme, posta hizmetleri ve yollar sağlamak, patent vermek yoluyla bilimin gelişmesini teşvik etmek, Anayasa Mahkemesi'nden altında yer alan mahkemeleri kurmak, korsanlık ve ağır suçlara karşı savaşmak; savaş ilan etmek; ordular kurmak ve onu idame ettirmek; donanma kurmak ve onu idame ettirmek; kara ve deniz güçlerinin düzenlenmesi için kurallar yapmak, milis güçlerini finanse etmek, onları silahlandırmak ve onların disiplinini sağlamak; Columbia Bölgesi (District of Columbia) için özel yasa yapmak, ve kendisine ait bu güçleri uygulayabilmek için gerekli kanunları yapmaktır. Birleşik Devletler'in kurulduğundan beri geçen iki yüzyılı aşkın süre zarfında federal hükumet organlarının güçlerinin sınırları hakkında pekçok ihtilaf çıkmıştır. Bu ihtilaflar çoğu zaman davaların konusu olmuş ve en nihayetinde ABD Anayasa Mahkemesi'nde çözümlenmiştir.

Kongre'nin bileşimi

Temsilciler Meclisi

(İng. House of Representatives) halen 435 temsilciden oluşur, bunların her biri bir kongre bölgesini (congressional district) temsil eder. Her eyaletin Meclis'te sahip olduğu temsilci sayısı, o eyaletin ABD Nüfus Sayımı ile belirlenmiş olan nüfusuna dayalıdır. 435 temsilcinin hepsi ikişer yıl görev yapar. Her eyaletin Meclis'te en az bir temsilcisi olmalıdır. Temsilci seçilebilmek için bir kişinin en az 25 yaşında olması ve en az yedi yıldır ABD vatandaşı olması gerekmektedir. Bir temsilcinin kaç kere seçilebileceğine dair bir sınırlama yoktur. 435 oy veren temsilciye ek olarak altı tane oy vermeyen temsilci vardır, bunlar beş delege ve bir mukim görevlidir (resident commissioner). Beş delege, Columbia Bölgesi, Guam, Virgin Adaları, Amerikan Samoa ve Kuzey Mariana Adaları Komonvelti'nden (Commonwealth of the Northern Mariana Islands) gelir, resident commissioner ise Porto Riko'dan.

Senato

Temsilciler Meclisi

'nden farklı olarak,

Senato

'da her eyaletten iki senatör bulunur, eyaletin nüfusundan bağımsız olarak. Halen 100 senatör vardır (50 eyaletten ikişer tane), her biri altı yıl için görev yapar. Senatörlerin yaklaşık üçte biri her iki yılda bir yeniden seçime tabi olur.

Farklı güçler

Meclis ve

Senato

nun herbirinin kendine has güçleri vardır. Örneğin, Başkan tarafından yapılan çoğu atama (kabine yetkilileri ve bakanları, federal hakimler, ABD askeri subayları ve yabancı ülkelere sefirler)

Senato

tarafından onaylanır (Anayasa'da ifade edildiği şekliyle "tavsiye eder ve rıza verir"). Gelir elde etmeyi amaçlayan tüm yasalar Temsildciler Meclisi'nden kaynaklanmalıdır. Herhangi bir yasanın geçmesi için her iki meclis tarafından onaylanması gerekir, ama onun kanunlaşması için ayrıca Başkan tarafında imzalanması gerekir. Eğer Başkan kanunu veto ederse, Kongre'nin her iki meclisi kanunu üçte iki çoğunluk ile yeniden geçirebilirler, bu durumda Başkanın imzası olmadan yasa kanunlaşır.

Kongre'nin güçleri

Anayasa'da sayılanlarla sınırlıdır; tüm diğer güçler eyaletler ve halka aittir. Anayasa'da ayrıca bir "Gerekli ve Uygun Şart" ("Necessary and Proper Clause") vardır, bu madde Kongre'ye "belirtilen güçlerin uygulanması için gerekli ve uygun olan her kanunu yapma" yetkisi verir.

Temsilciler Meclisi

Senato

üyeleri geldikleri eyaletlerde oy çokluğu seçim sistemi ile seçilirler, bunun istisnası Louisiana ve Washington eyaletleridir, bunlarda iki aşamalı seçim sistemi vardır.

Federal yetkililerin görevden alınması

Kongre'nin Başkan, federal hakim ve diğer federal yetkilileri görevden alma gücü vardır.

Temsilciler Meclisi

Senato

'nun bu süreçte farklı rolleri vardır.

Temsilciler Meclisi

önce yetkiliyi suçlamak (İngilizce "impeach") için oylama yapar. Sonra,

Senato

'da bir yargılama yapılıp yetkilinin görevinden alınmasının gereği kararlaştırılır.

Kongre prosedürleri

ABD Anayasa'sını 1. Maddesi'nin 2. Bölümünün 2. paragrafı, Kongre'nin her iki meclisine de "toplanma kurallarını belirleme" yetkisini verir. Bu hüküm sayesinde kongre komiteleri oluşmuştur, bunlar yasa metinlerini hazırlar ve milli meselelerle ilgili meclis tahkikatları yürütürler. 108. Kongre'de (2003-2009) Meclis'te 19 ve

Senato

'da 17 daimi komite bulunmaktaydı, bunlara ilaveten, her iki meclisten üyeleri olan dört daimi komite daha vardı, bunlar Kongre Kütüphanesi, para basımı, vergilendirme ve ekonomiyi denetliyordu. Ayrıca her meclis belli probelmleri incelemek için özel, veya seçme, komiteler atayabilir. Günümüzde kongenin iş yükünün büyük bir kısmı alt komiteler tarafından yürütülmektedir, bu alt komitlerin sayısı 150'den fazladır.

Kongre'nin Güçleri

Kongre gözetimi

nin amacı, ziyan ve sahteciliği engellemek, kamu özgürlükleri ve kişisel hakları korumak, yürütme nin kanunlara riayetini sağlamak, kanun yapmak ve kamuyu eğitmek için bilgi toplamak, ve yürütmenin performansının değerlendirmektir. Kabine bakanlıkları, idari daireler, denetim komisyonları ve başkanlık üzerinde etki sahibidir. Kongrenin gözetimi çeşitli biçimlerde olabilir: * Komite tahkikatları ve oturumları. * Başkan ile resmi görüşme ve onun sunduğu raporlar. * Başkanlık atamaları ve antalşmalar için

Senato

öneri ve onayları. *

Temsilciler Meclisi

suçlamaları (impeachment) ve onu izleyen

Senato

yargılaması. * Başkan'ın görevinin yapamaz hale gelmesi veya Başkan Yardımcısı makamının boşalması halinde, Anayasa'nın 25. ek maddesi'ne göre Meclis ve

Senato

toplantıları. * Yasamacıla ve yürütme yetkilileri arasındaki gayrı resmi buluşmalar Yürütme organı Federal hükumetin yürütme gücü ABD Başkanı tarafından taşınır. ama o, bu gücünü genelde Kabine üyeleri ve diğer yetkililere aktarır. ABD Başkanı ve Başkan Yardımcısı iki kişilik bir aday takımı (running mate) olarak, Seçmenler Kurulu tarafından seçilir. Seçmenler Kurulu'nda her eyalete (Columbia Bölgesi de dahil olmak üzere), Kongre'nin her iki meclisindeki temsil gücüyle orantılı olarak belli sayıda sandalye tahsis edilmiştir. Başkan, en fazla iki adet dört yıllık görev süresi ile sınırlıdır (bunlar peşpeşe olmak zorunda değildir), veya, eğer seçim değil de görev devralma yoluyla Başkan olduysa, Başkan olarak görev başında iki yıldan uzun bulunduysa bunu takiben ancak bir dört yıllık süre için daha seçilebilir.

Kabine, idari bölümler ve daireleri

Dışişleri Bakanlığı

Dışişleri Bakanı (aslında bu makamın İngilizce Secretary of State olan adının Türkçe'ye tam sözlük çevirisi Devlet Sekreteri'dir), ABD

Dışişleri Bakanlığı

'nın (Department of State) İdari Yönetim Amiri (Chief Executive Officer)'dir. Bu bakanlık tüm federal yürütme bakanlıklarının en önde gelenidir. Dışişleri Bakanı ABD yönetiminin yürütme organının üçüncü en yüksek yetkilisidir, Başkan ve Başkan Yardımcısı'ndan sonra. Bakan, Başkan'ın Kabinesinin bir üyesidir; hem Basşkan'ın haleflik sıralamasında hem de protokoldeki öncelik sıralamasındaki en yüksek kabine bakanıdır. Bakan, ABD dışişleri politiakası konusunda Başkan'ın baş danışmanıdır ve bu özelliği gereği antlaşma ve anlaşmalarla ilgili müzakereler yapar, onları yorumlar veya sona erdirir; ayrıca uluslararası konferanslara, teşkilatlara ve dairelere bizzat katılır veya ABD temsilcilerini gönderir; ABD dışişleri ile ilgili müzakereler yürütür; yabancı sefaret ve konsoloslukların idaresi ve işletmesinden sorumludur. Dış ticaret misyonları ve istihbarat görevlileri doğrudan Dışişleri Bakanına rapor verirler. Bakan ayrıca ABD'nin yabancı ülkelerdeki faaliyetleri ile ilgili diğer bakanlıkların faaliyetlerinin yönü, koordinasyonu ve denetlenmesinden sorumludur.

Diğer kabine yetkilileri, komisyonlar ve idari kurumlar

Federal kanunların gündelik uygulanması ve idaresi, çeşitli federal yürütme bakanlıklarının sorumluluğundadır. Bu bakanlıklar Kongre tarafından, milli ve uluslararası meselelerin spesifik konuları ile ilgilenmeleri için kurulmuştur. 15 bakanlığın başları Başkan tarafından seçilir, ABD

Senato

sunun "tavsiye ve rızası" ile onaylanır, bunlar Başkan'ın "kabine"si olarak bilinen bir danışmanlar kurulu oluştururlar. Bakanlıkların (İngilizce departments) yanı sıra, bazı başka idari kurumlar (agency) Başkan'ın Yürütme Ofisi (Executive Office of the President) altında toplanır. Bunlarına arasında Beyaz Saray personeli, ABD Milli Güvenlik Konseyi (National Security Council), İşletme ve Bütçe Ofisi (Office of Management and Budget), Ekonomik Danışmanlar Konseyi (Council of Economic Advisers), Çevre Kalite Konseyi (Council on Environmental Quality), ABD Ticaret Temsilcileri Ofisi (Office of the U.S. Trade Representative), Milli Narkotik Kontrol Politikası Ofisi (Office of National Drug Control Policy) ve Bilim ve Teknoloji Politikası Ofisi (Office of Science and Technology Policy) bulunur. Bu ABD devlet kurumlarının çalışanları ABD kamu hizmetlileri olarak adlandırılır. İdari kurumlardan başka, ABD Posta İdaresi (United States Postal Service), Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA), ABD Çevre Koruma Dairesi (Environmental Protection Agency), ve ABD Uluslararası Kalkınma Dairesi (United States Agency for International Development) gibi bağımsız idari kurumları vardır. Ayrıca, Federal Mevduat Sigorta Şirketi (Federal Deposit Insurance Corporation) ve Ulusal Demiryolu Yolcu Şirketi (National Railroad Passenger Corporation) gibi iktisadi devlet teşekkülleri vardır. Yargı organı Yargı kanunları açıklar ve uygular. Bu organ çeşitli hukuk davalarını dinler ve haklarında karar alır.

Federal yargı organına genel bakış

ABD Anayasa Mahkemesi federal mahkeme sisteminin, ve en eski hukuki emsale göre, ABD'nin en üst mahkemesidir. Federal yargı erki Anayasa mahkemesi ve çeşitli "alt mahkemelerden" oluşur. Anayasa Mahkemesi'nin hakimler Başkan tarafından yaşam boyu için atanır ve

Senato

tarafından onaylanır. Şu anki ABD Başhakimi John G. Roberts'dir. Alt mahkemeler arasında Temyiz Mahkemeleri ve Federal Bölge Mahkemeleri bulunur. İlk Kongre ülkeyi yargı bölgelerine ayırmış ve her bölge için federal mahkemeler kurmuştur. O başlangıçtan günümüzdeki yapı ortaya çıkmıştır: Anayasa Mahkemesi, 13 Temyiz Mahkemesi (Gezici Mahkeme veya İstinaf Mahkemesi olarak da bilinir), 94 bölge mahkemesi ve iki özel yetki alanı mahkemesi. Kongre, Başkan'ın onayı ile, Anayasa Mahkemesi'nin altındaki mahkemeleri yeniden düzenleme ve hatta feshetme yetkisine sahiptir. Anayasa'nın koyduğu bir sınırlama ile, Anayasa Mahkemesi'nin hakim sayısını sadece Kongre belirleyebilirler. ABD Anayasa Mahkemesi, "dava ve anlaşmazlıkları" konusunda hüküm verir. Federal yönetim ile ilgili meselelere, eyaletler arasındaki ihtilaflara, ABD Anayasası'nın yorumu ile ilgili meselelere bakar. Genel olarak, yönetimin herhangi bir seviyesinde yapılan kanunları ve idari işlemleri anayasaya uygunsuz ilan edebilir, bu yolla kanunu geçersiz kılıp gelecekteki yasama ve kararlara emsal oluşturur. ABD Anayasası yasama organına yargı denetimi gücünü (bir kanunun anyasaya aykırı ilan etme gücünü) özellikle vermemiştir. Bu güç, Başhakim Marshall tarafından, Amerikan hukuk tarihinde bir dönüm noktası sayılan Marbury v. Madison adlı Anayasa Mahkemesi davasında ileri sürülmüştür. İlk defa bu davada bir yasanın anayasaya aykırı ilan edilip iptal edilmiştir. ABD Anayasa Mahkemesi'nin altında ABD temyiz mahkemeleri yer alır, onların altında da ABD bölge mahkemeleri. ABD bölge mahkemeleri, federal hukukla ilgili genel duruşmalara bakan mahkemelerdir. Ayrıca, bu mahkemeler, davacıların tek bir eyaletin vatandaşı sayılmadığı bazı ihtilaflara da bakarlar. Genel yargı yetkisi olan, yani kişiler arasındaki kamu davaları ve hukuk davalarına bakan üç düzey federal mahkeme vardır. Diğer mahkemeler, örneğin ABD iflas bankası (bankruptcy courts) ve Vergi Mahkemesi, sadece belli dava çeşitlerine bakan özelleşmiş mahkemelerdir. İflas bankaları bölge mahkemelerinin altında sayılırlar ve dolayısıyla 3. Madde kapsamında sayılmazlar. Bu yüzden bunların hakimleri hayat boyu görev süresine sahip değildir ve maaşlarını eksiltilmesinden anayasal olarak muaf değildirler. Vergi Mahkemesi de bir 3. Madde mahkemesi değildir (ama bir "Madde 1 Mahkemesi" sayılır). Federal Bölge Mahkemeleri, davaların Yargı Yasası (ABD Kanunnamesi Madde 28) kapsamında değerlendirildiği mahkemelerdir. Bu mahkemelerde "federal konu yargısı" (federal question jurisdiction), "çeşitlilik yargısı" (diversity jurisdiction) ve "tamamlanmamış yargı" (pendent jurisdiction) esaslarıyla uyumlu davalar açılır ve karara bağlanır. Bölge Mahkemeleri ayrıca "çıkarma yargısı" (removal jurisdiction) esasına ait davalara da bakabilirler: bu davalarda eyalet mahkemesi'nde açılan bir davanın çeşitlilik yargı şartlarını karşılar ve davacılardan biri davayı eyalet mahkemesinden çıkarıp federal mahkemeye taşır. ABD Temyiz Mahkemesi, bölge mahkemeleri tarafından karara bağlanmış davalar hakkındaki itirazlara bakar, ayrıca devlet kurumlarından gelen temyizler ve bazı ara temyizlere (yani bir dava sonuçlanmadan yapılan temyiz başvurularına) bakar. ABD Anayasa mahkemesi temyiz mahkemeleri ve eyalet anayasa mahkemelerinin kararlarının temyizlerine bakar, ayrıca az sayıda bazı davalarda doğrudan yargı yetkisi vardır. Yasama gücünün yargı yetki alanı içine giren konular şunlardır: Anayasa'dan kaynaklanan davalar; bir Kongre yasası; bir ABD antlaşması; yabancı ülkelerin ABD'deki sefirleri, ortaelçileri ve konsolosları etkileyen davalar; federal yönetimin taraf olduğu davalar; eyaletler (veya onların vatandaşları) ve yabancı ülkeler (veya onların vatandaşları veya tebaları) arasındaki ihtilaflar; ve iflas davaları. Bunlar toplu olarak "federal konu yargısı" (federal-question jurisdiction) kapsamında sayılır. 11. Ek Maddeye, davacıların bir eyaletin vatandaşı, davalının bir diğer eyaletin hükumeti olduğu davaları federal yargı yetkisinden çıkarmıştır; ancak davacının bir eyalet hükumeti, davalının bir diğer eyalet vatandaşı olduğu davalardaki federal yargı yetkisine dokunmamıştır. Federal mahkemelerin gücü hem zarar tazmini ile ilgili hukuk davaları hem de federal kanundan kaynaklanan suç davalarına uzanır. Üstünlük Koşulu (Supremacy Clause) ve III. Madde arasındaki etkileşimler sonucu, eyalet ve federal mahkemeler arasında karmaşık bir ilişki doğmuştur. Federal mahkemeler bazen eyalet mahkemelerinden kaynaklanan davalara bakarlar, çeşitlilik yargısı esasından hareket ederek. Eyalet mahkemeleri federal kanunla ilgili bazı meselelere bakarlar ve bazı federal haklar, federal kanunlar sonucu eyalet mahkemelerin yetkisine bırakılmıştır (örneğin 1991 Telefon Tüketici Koruma Yasası gibi). Her iki mahkeme sisteminin belli sahalarda münhasır yargı yetkisi, başka alanlarda ise ortak yargı yetkisi olduğu söylenebilir. ABD Anayasası, yargı bağımsızlığının korumak için federal hakimlerin "iyi davranışta iken" ("during good behavior") görev başında olmalarını hükmeder; pratikte, hakimler ölene, emekli olana veya istifa edene kadar görev yaparlar. Görev başındayken bir suç işleyen bir hakim, suçlama sürecine (impeachment) tabi tutulabilir, Başkan veya federal hükumetin bir diğer yetkilisi gibi. ABD hakimleri Başkan tarafından atanır, ve

Senato

onayına tabidirler. Bir diğer Anayasal hüküm, Kongre tarafından bir Madde III yargıcının maaşını düşürmesini yasaklar (Kongre yeni göreve alınacak hakimlere daha düşük maaş verilmesine karar verebilir ama mevcut hakimlerin maaşlarını azaltamaz).

Eyalet ve federal mahkemeler arasındaki iliişkiler

Yukarıda ana hatları verilen bu federal mahkeme sisteminden başka (ama ondan tamamen bağımsız olmayan), bir de eyaletlerin mahkeme sistemleri vardır. Bunların her biri, federal kanunlara ek olarak (federal kanunların geçersizliği söz konusu değilse) eyaletin kanunları ile ilgilenir, ve kendi mahkeme kural ve prosedürlerine sahiptir. Eyalet yönetimleri ve federal yönetim resmen "ikili egemen" (dual sovereigns) iseler de, ABD Anayasa Mahkemesi çoğu durumda Eyalet Anayasa Mahkemelerinin temyiz mahkemesidir (bunun istisnası, eyalet mahkemesinin "yeterli ve bağımsız eyalet dayanağı doktrini"ni href="/doctrine_of_adequate_and_independent_state_grounds" >doctrine of adequate and independent State grounds öne sürmesidir). Bu doktrine göre her eyaletin Anayasa Mahkemesi söz konusu eyaletin kanunlarını ve anayasasını yorumlamada son söze sahiptir. Çoğu eyalet anayasasının hükümleri ABD Anayasası'nın hükümleri ile aynı kapsamdadır ama "paralel" sayılırlar. Örneğin, bir eyalet anayasasından kaynaklanan kişisel mahremiyet hakkı, federal bir mahremiyet hakkından daha geniş olsa, ve bir davada, federal değil de bu eyalet yasasındaki mahremiyet hakkı, "bağımsızlık" esasına dayanılarak savunulursa, bu konudaki bir dava en son aşamada eyalet anayasa mahmekemesinde karara bağlanır, ABD Anayasa Mahkemesi karışmayı reddeder. Bir Eyalet Anayasa Mahkemesi, federal kanunlar hakkında sadece ABD Anayasa Mahkemesi'nin yorumlarına uymak zorundadır, ama, kendi rızası dahilindeki durumlar hariç, eyaletin ait olduğu federal bölgedeki federal temyiz mahkemelerinin yorumları onu bağlamaz; hatta bu federal temyiz mahkemeleri o eyaletin içinde yer alsa dahi onların yorumu eyalet Anayasa Mahkemesini bağlamaz, "ikili egemenlik" esasından dolayı. Buna karşın, bir federal bölge mahkemesi davası eğer sadece eyalet kanunlarıyla ilgili bir dava görüyorsa (genelde bu "çeşitlilik yargısı" davaları durumunda olur), mahkemenin bulunduğu eyalete ait esasa ilişkin hukukunu uygulamakla yükümlüdür. Bu yükümlük, Erie Doktrininin uygulamasından kaynaklanır. Buna rağmen, dava duruşması Medeni Yargılama için Federal Kurallar (Federal Rules of Civil Procedure), >Cezai Yargılama için Federal Kurallar ve [[Delil için Federal Kurallar (Federal Rules of Evidence) izlenerek yapılır, eyalet usul kurallarını uygulamak yerine. Yani, çeşitlilik yargısından kaynaklanan yetki hakkını öne süren bir federal mahkeme tarafından Erie Doktrini'nin uygulaması, sadece esasa ilişkin hukukun izlenmesini zorunlu kılar, ama (farklı olabilen) usule ilişkin eyalet kanununu zorunlu kılmaz. Hep beraber, federal ve eyalet yönetimlerinin kanunları ABD Hukuku'nu meydana getirir. Seçimler ve oy verme Oy hakkı zaman için önemli derecede değişiklik geçirmiştir. ABD'nin ilk yıllarında oy verme eyalet yönetimi ile ilişkiliydi ve bu hak genelde toprak sahibi beyaz erkekler ile sınırlıydı. Doğrudan seçimler başlıca ABD

Temsilciler Meclisi

ve eyalet yasama organları için yapılırdı, ama seçmenler tarafından hangi organların seçildiği eyaletten eyalete değişirdi. Bu orijinal sistemde, ABD

Senato

su'nda her eyaleti temsil eden senatörler, geldikleri eyaletin yasama organı tarafından seçilirdi. 1913'te 17. Madde'nin eyaletlerce onaylanmasından sonra Kongre'nin her iki meclisinin de üyeleri doğrudan seçilir oldular. Günümüzde, kısmen 26. Ek Madde'nin kabulü sayesinde, ABD vatandaşlarının 18 yaştan itibaren, ırk, cinsiyet veya servetten bağımsız olarak, nerdeyse evrensel oy verme hakkı vardır. Bunun tek istisnası mahpus ağır suçluların oy verme hakkının olmaması, ve bazı eyaletlerde eski mahpusların da oy verme hakkı olmamasıdır. Günümüzde, ABD toprakları (territory) ve Washington, DC'deki federal bölgenin temsili sınırlıdır: Columbia Bölgesi mukimleri federal kanun ve vergilere tabidir ama Kongre'deki tek temsilcileri oy vermeyen bir delegedir. ABD territorylerinin mukimlerinin sahip olduğu haklar çeşitlilik gösterir; örneğin Porto Riko'da sadece bazı mukimler federal gelir vergisi öder (ama tüm mukimler diğer tüm federal vergileri ödemekle mükelleftir, ithal ve ihraç vergisi, federal emtia vergisi ve maaş primleri (Sosyal Güvenlik primi ve Medicare primi) gibi. "Yerel olarak geçersiz" olmayan federal kanunlar otomatik olarak Porto Riko'da "egemen yasa" (law of the land) sayılır, buna rağmen Porto Rikoluların ABD Kongresi'nde temsili, oy hakkı olmayan bir Resident Commissioner (mukim görevli) tarafından yapılır. Eyalet ve kabile yönetimleri, yerel yönetimler Eyalet yönetimleri çoğu Amerikalı'nın günlük hayatında federal yönetimden daha büyük etkiye sahiptir. ABD Anayasası'nın 10. Ek maddesi, eyaletler ve Anayasa tarafından federal yönetime teslim edilmemiş bir gücün onun tarafından kullanılmasını yasaklar. Bunun sonucu olarak, eyaletler, kendi hukuki yetki alanları içinde yaşayan kişiler için en anlamlı olan meselelerle ilgilenirler. Eyaler yönetimleri para basma gücüne sahip olmadıkları için, vergilendirme veya tahvil çıkarma yoluyla gelir elde ederler. Bu yüzden, ne zaman ekonomi zayıflasa, eyalet yönetimleri ciddi bütçe kesintileri uygular, bunun etkisi kamu harcamalarından yararlanan kişilerce şiddetle hissedilir. Her eyaletin kendi anayasası, yönetimi ve kanunnamesi vardır. Eyaletler arasında kanun ve usul bakımından bazen büyük farklılıklar olabilir, özellikle mülk, suç, sağlık ve eğitim konularında. Her eyaletin seçilmiş en yüksek mevkili yetkilisi Vali'dir. Her eyalette ayrıca eyaletteki seçmenleri temsil eden bir yasama organı bulunur. Nebraska hariç her eyaletteki yasama organı iki meclislidir. Bazı eyaletlerde anayasa ve onun altındaki mahkemelerin hakimleri halk tarafından seçilir, diğerlerinde ise hakimler federal sistemde olduğu gibi atamayla göreve alınır. Worcester v. Georgia adlı Anayasa Mahkemesi davası sonucu Kızılderili kabileleri "yerel bağımlı milletler" olarak sayılır. Bunlar federal otoriteye tabi ama genelde ve mümkün olduğunca, eyalet yönetimlerinin etkisi dışında varlık gösteren egemen yönetimlerdir. Gerek kabilelerin gerek eyaletlerin yönetimsel statüsü günümüze kadar yüzlerce kanun, başkanlık emri ve mahkeme kararı ile değişikliğe uğramışsa da, ABD tarihi boyunca eyalet yönetimleri ve kabile yönetimleri farklı varlıklar olarak tanınmaya devam etmişlerdir. Kızılderili hükumetlerinin yapısı çok çeşitlilik gösterir, çeşitlilik yelpazesinin bir ucunda, tüm kabile işlerine bakan basit bir kurul, öbür ucunda ise büyük ve karmaşık bürokrasili, birkaç organlı yönetimlere kadar çeşitli idari yapılar mevcuttur. Kabileler kendi yönetimlerini kurma gücüne sahiptir: seçimle başa gelen kabile konseyi, seçimle başa gelen kabile kurum başkanı veya dini olarak atanmış liderler (pueblolar durumunda) iktidara gelebilir. Kabile vatandaşlığı (ve oy verme hakkı) genelde kızılderili soyundan kişilere sınırlandırılmıştır ama kabileler istediklerine üyelik vermekte serbesttirler. Eyaletlerde yerel yönetimden sorumlu olan kurumlar tipik olarak, kasaba, şehir veya county kurulları, su işletme bölgeleri, itfaiye işletme bölgeleri, kütüphane bölgeleri ve belli bir bölgeye etkileyen kanunlar yapan benzeri yönetimsel birimlerdir. Bu kanunlar trafik, alkol satışı ve hayvan bakımı gibi meselelere etki edebilir. Bir kasaba veya şehrin seçilmiş en yüksek yetkilisi genelde belediye başkanı (mayor)'dır. New England bölgesinde kasabalar doğrudan demokratik biçimde yönetilirler, ve bazı eyaletlerde, Rhode Island ve Connecticut gibi, countylerin gücü çok az veya hiç yoktur, sadece coğrafi bir tanımlamaya yararlar. Başka bölgelerde, county yönetimlerinin daha fazla gücü vardır, bunların vergi toplamak ve kanun yaptırım kuruluşları idame ettirmek gibi sorumlulukları olur. Ayrıca bakınız ;Başkan * Kabine * Başkan Emri * Federal Yürütme Bakanlıkları * Başkanı'nın İdare Dairesi ;Mahkemeler * İflas bankaları * Temyiz mahkemeleri * Bölge mahkemeleri * Federal mahkemeler * Federal yargı turnesi (Federal judicial circuit) * Federal yargı bölgesi * Anayasa Mahkemesi ;Hukuk * Anayasa * Yönetimsel yer isimleri * ABD Kanunnamesi * ABD hukuku ;Kurumlar :Çoğu kurum yürütmeye aittir amd birkaçı yasama veya yargıya aittir. * Federal kurumlar * Bağımsız kurumlar ;Eyaletler ve topraklar (territory'ler) * İdari bölümleri * ABD eyaletleri * ABD toprağı ;Web siteleri ve çalışmalar * ABD yönetimi tarafından çalışmaların Telif Hakları statüsü * İşletmeler için ABD Yönetimi Web Portali * Vatandaşları için ABD Yönetimi Web Portali Notlar Daha çok okuma için * * * * * * * * * Dış bağlantılar * [http://www.usa.gov/ USA.gov resmi ABD Yönetimi Web Portali * ABD Yönetimi, University of Illinois at Urbana-Champaign Kütüphanesi'nden araştırma bilgi rehberi * Government Information: Directories and Manuals University of Colorado–Boulder kütüphanesinde GovPubs tarafından sağlanan Web kaynakları

Kaynaklar

Vikipedi

Amerika Birleşik Devletleri'nin Yönetimi