Hz. Ali, Ehl-i Beyt ve Oniki İmam Sevgisi
Bilindiği üzere Alevilik Hz. Ali, Ehl-i Beyt ve Oniki İmam sevgisine dayanır. Ehl-i Beyt sözcük olarak ev halkı demektir. Ev halkı yani Ehl-i Beyt Hz. Muhammed, Hz. Ali, Hz. Fatıma, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’den oluşmaktadır. Ehl-i Beyt halk arasında Pençe-i Al-i Aba olarak da adlandırılır.Oniki İmamlar, Alevilerin Hz. Muhammed’den sonra önder olarak tanıdıkları Hz. Ali ile Hz. Fatıma’nın soyundan gelen kişilerdir. Oniki İmamların adları sırasıyla şöyledir:
1- İmam Ali 2- İmam Hasan 3- İmam Hüseyin 4- İmam Zeynel Abidin 5- İmam Muhammed Bakır 6- İmam Cafer Sadık 7- İmam Musa Kazım 8- İmam Ali Rıza 9- İmam Muhammed Taki 10-İmam Ali Naki 11-İmam Hasan Askeri 12-İmam Mehdi
Alevilere göre müslümanlar Hz. Muhammed’den sonra 73 fırkaya ayrılacaklar ve Ehl-i Beytin, Oniki İmamların yolundan gidenlerin dışındakiler cehenneme gideceklerdir. Ehl-i Beytin, Oniki İmamların yolundan gidenler Fırkayı Naciye veya Güruh-u Naci olarak adlandırılır.
Demek ki Ehl-i Beyt sevgisi Aleviliğin esasını oluşturur. Tevella ve teberra anlayışı da bu sevgiden kaynaklanır. Tevella Ehl-i Beyti, Oniki İmamları, Ondört Masumları, Onyedi Kemerbestleri ve onların yolundan gidenleri sevenleri sevmek, teberra ise onları sevmeyenleri sevmemektir.
Ondört Masum
Muhammed Ekber, Abdullah b. İmam Hasan, Abdullah b. İmam Hüseyin, Kasım, Zeynelaba, Kasım b. Zeynel-abidin, Ali Eftar, Abdullah b. İmam Cafer Sadık, Yahya el-Hadi, Salih, Tayyib, Cafer b. Muhammed Taki, Cafer b. Hasan Askeri, Kasım b. Muhammed Taki.Onyedi Kemerbest
İmam Hasan, İmam Hüseyin, Hadi-i Ekber, Abdülvahid, Tahir, Tayyib, Türab, Muhammed Hanefi, Abdurrauf, Ali Ekber, Abdülvahab, Abdülcelil, Abdurrahim, Abdülmuin, Abdullah Abbas, Abdülkerim, AbdüssamedDört Kapı Kırk Makam
Dört Kapı Kırk Makam şeklindeki Kamil(olgun) insan olma ilkelerini Hünkar Hacı Bektaş Veli’nin tespit ettiğine inanılır.Hacı Bektaş “Kul Tanrı’ya kırk makamda erer, ulaşır, dost olur.” buyurmuşlardır. Bu ilkeler aşama aşama insanı olgunluğa ulaştırır. Bir başka yoruma göre ise şeriat anadan doğmak, tarikat ikrar vermek, marifet nefsini bilmek, hakikat Hakkı özünde bulmak yollarıdır.Dört Kapı şunlardır:
1.Şeriat 2.Tarikat 3.Marifet 4.Hakikat
Her kapının on makamı vardır:
Şeriat kapısının makamları:
- İman etmek, - İlim öğrenmek - İbadet etmek - Haramdan uzaklaşmak - Ailesine faydalı olmak - Çevreye zarar vermemek, - Peygamberin emirlerine uymak - Şefkatli olmak - Temiz olmak - Yaramaz işlerden sakınmak
Tarikat kapısının makamları
- Tövbe etmek - Mürşidin öğütlerine uymak - Temiz giyinmek - İyilik yolunda savaşmak - Hizmet etmeyi sevmek - Haksızlıktan korkmak - Ümitsizliğe düşmemek - Ibret almak - Nimet dağıtmak - Özünü fakir görmek
Marifet kapısının makamları
Edepli olmak Bencillik, kin ve garezden uzak olmak - Perhizkarlık - Sabır ve kanaat - Haya - Cömertlik - İlim - Hoşgörü - Özünü bilmek - Ariflik
Hakikat kapısının makamları
- Alçakgönüllü olmak - Kimsenin ayıbını görmemek - Yapabileceğin hiçbir iyiliği esirgememek - Allah’ın her yarattığını sevmek - Tüm insanları bir görmek - Birliğe yönelmek ve yöneltmek - Gerçeği gizlememek - Manayı bilmek - Tanrısal sırrı öğrenmek - Tanrısal varlığa ulaşmak
Üç sünnet yedi farz
Alevilerin kutsal kitaplarından “Buyruk”larda yazıldığına göre Alevi yolunun temeli üç sünnet yedi farza dayanır. Bu temel esaslara uymak zorunludur. Üç sünnet yedi farz şunlardır:Üç Sünnet
Dilini tevhid kelimesinden ayırmaya Gönlünden düşmanlığı gidere, kimseye kin ve kibir tutmaya, kıskançlık etmeye, hırsına uyup şeytana gönül vermeye. Sözü Hakkın kudreti ola, kimseyle kavga etmeye, kimseye düşmanlık yapmaya
Yedi Farz
Çok sır saklaya Talip binbir ise, bir otura ve bir dilden söyleye Hakkın terazisine itaat ede, yaptığı bir günaha bin özür ve niyaz eyleye, kimsenin gıybetini etmeye ve yalan yere and içmeye, yalan söylemeye Mürebbi hakkına itaat ede, emrine uya Kuşak kuşana, halifeden el alıp, tövbe eyleye Musahibini hakikatte Hak cemiyetine eriştire Halife’den tac ve kisvet kabul eyleye. Özünü şeyhlere ulaştıra Bu yol üzere olmayana sofu diye inanmayasanız. Bir kişi bunca farzdan ve sünnetten düşse, ona derman yoktur, sürgün olur, yüzü karadır.
Oniki Şart
- Cömertlik - Mutluluk - İbret - Gayret - Sohbet - Mürüvvet - Şefkat - Şefkat - İkram - Tevella - TeberraOniki İşlek
- Evvel kendi özünü hassas etmektir - Marifet tohumunu ekmektir - Şefkat beslemektir - Rıza eteğini tutmaktır - Hikmet sıfatını sem etmektir - Özünü hizmet hürmetin saklamaktır - Özünü mukarribiyle hudetmektir, - Özünü sabır ehline vermektir - Muhabbet kilesiyle ölçmektir - Takva değirmeninde özünü arındırmaktır - Su ile yuğurmaktır
- İradet tennurunda pişmek ve ihlas sofrasına girmek , özünü dervişlere ve fukaralara sarfetmektir.