Zinciriye Medresesi plan itibarıyla, kesme taş ve tuğla kullanılarak inşa edilmiştir. Üstü açık avlulu, dört eyvanlı ve revaklı bir yapıdır. Giriş doğudaki Taç Kapıdan sağlanmaktadır. İçerisinde üzeri kubbe ve tonoz örtülü sekiz oda bulunmaktadır. 20. yy. başlarına kadar Medrese olarak işlevini sürdürmüş, 1940 yılından itibaren bir süre hapishane olarak kullanılmıştır. 1969 yılından itibaren müze olarak faaliyet göstermektedir.
Müzede, 1997 yılı sonu itibarıyla satın alma, bağış ve Aksaray İli sınırları içerisinde yapılan arkeolojik kazılar sonucunda elde edilmiş toplam 6134 eser bulunmaktadır.
Arkeolojik Eski Eser Seksiyonu Toplam 2022 tane arkeolojik eser bulunmaktadır.
Neolitik Dönem Eserleri
Aşıklı Höyük: Yapılan kazılar sonucunda müzeye toplam 367 eser kazandırılmıştır. Bu eserler günümüzden 10 bin yıl öncesinde yaşamış insanlara ait taş balta, insan figürini kemik bız, kemer tokası, spatula, obsidyenden ok ucu ve pişmiş topraktan boğa figürinide vardır.Musular Yerleşmesi: Aksaray İli, Gülağaç İlçesi, Kızılkaya Köyü'nde günümüzden yaklaşık 9 bin yıl öncesine ait kısmen doğal bir kayalık üzerine kurulan Çanak Çömleksiz Neolitik Döneme ait yerleşmede 1996 yılından bu yana yapılan arkeolojik kazılar sonucu müzeye 24 tane eser getirilmiş, bunların arasında kemikten yapılmış bız, boncuk ve aletler, taştan balta ve obsidyenden kesici aletler bulunmaktadır.
Kalkolitik Dönem Eserleri
Güvercinkayası Yerleşmesi: Aksaray İli, Gülağaç İlçesine bağlı Çatalsu / Apsarı Köyü'nün yaklaşık 1 km. batısında, Mamasun Baraj Gölü taşkın alanı kıyısında, İ.Ö.(5-4 bin) yıllarına ait bu yerleşmede 1996 yılından bu yana yapılan arkeolojik kazılar sonucu müzeye 24 eser getirilmiştir.İç Anadolu Bölgesi Kalkolitik Dönemini biraz daha aydınlığa çıkaran bu yerleşimin buluntuları arasında obsidyenden kesici aletler, çanak-çömlek, sürtme ve öğütme taşları, kemikten bız ve süs eşyaları, pişmiş topraktan hayvan ve insan figürinleri yer almaktadır.
Asur Ticaret Kolonileri Çağı Eserleri
Acemhöyük: Bugüne kadar yapılan kazı çalışmaları sonucunda müzeye 819 tane eser kazandırılmıştır. Döneminin özelliklerini en güzel şekliyle anlatan eserler arasında, pişmiş topraktan riton, testi, kapaklı vazo, ağırşak, damga mühür ve bullaları, kemikten alet, mühür ve aplikleri, taştan el baltasını, fayanstan ve pişmiş topraktan hayvan figürinlerini, kaya kristalinden objeler ile gümüş ingot grubunu, altından küçük buluntuları ve bronz iğneleri sayabiliriz.Müzemizde Darphane (Melik Mahmud Gazi Hangahı) kazısında bulunan 11 Selçuklu Dönemi eseriyle birlikte diğer dönemlere ait çok sayıda eser de bulunmaktadır.
Etnografik Eser Seksiyonu: İlimiz çevresinden derlenmiş çeşitli giyim (üç etek, bindallı, cepken, kaftan gibi) süs eşyaları, halılar, çorap, para kesesi, kılıç ve silahlardan oluşan 584 adet eseri içermektedir.
Sikke Seksiyonu: Hellenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerine ait altın, gümüş, bronz ve bakır madenlerinden 3528 adet sikke bulunmaktadır.
Bağlı Örenyerleri
Aşıklı HöyükAksaray İli'nin 25 km. güneydoğusundaki Kızılkaya köyünde bir tarafı Melendiz Nehri'ne, diğer tarafı ise tarıma açık tarlalara bakan höyük tarıma elverişli, su kenarına yakın bir yere kurulmuştur.
Acemhöyük
Aksaray İli'nin 13 km. kuzeybatısındadır. Yeşilova Kasabası içinde yer alır. 700 x 600 m. ölçülerinde oval biçimli bir höyüktür. Aşağı şehir ile birlikte Anadolu'nun en büyük höyüklerindendir. Yapılan arkeolojik kazılardan elde edilen veriler höyüğün M.Ö. 3000 yıllarından itibaren iskan edildiğini, en parlak döneminin ise Asur Ticaret Kolonileri Çağı'nda yani M.Ö. 1800 yıllarında yaşandığını göstermektedir. Koloni Çağı'nda höyük dışında Aşağı Şehir de yoğun bir yerleşime sahne olmuştur. Bu dönemde Anadolu'nun önemli krallıklarından birinin merkezidir. Bu dönem sonunda hem höyük hem de Aşağı Şehir terkedilmiştir. Ancak höyüğün bir bölümüne Erken Hellenistik ve Roma Dönemlerinde yeniden yerleşilmiştir. Höyüğün bütünüyle terkedilmesi ise M.S. 3. yüzyılın başlarına rastlamaktadır. 1517 yılında İran Azerbaycan'ındaki Hoy Kenti'nden gelen 3 oba, höyük eteklerine yerleşerek bugünkü Yeşilova'yı oluşturmuştur.
Kentin en parlak döneminin yaşandığı Koloni Çağına ait III. katta açığa çıkarılmış olan iki saray yapısı yalnız Acemhöyük için değil, Anadolu mimarlık tarihi açısından da önemlidir. Höyüğün güneyinde yer alan Sarıkaya sarayı; kuzeybatısındaki ise Hatipler sarayı olarak isimlendirilmiştir.
Antik Nora Şehri
İlimiz, merkez ilçe, Helvadere Kasabası sınırları içindedir. Hasan Dağı'nın (Argaios) eteğinde ve kral yolu üzerinde, Roma ve Bizans Döneminden kalma antik şehir kalıntıları yer almaktadır.
Manastır Vadisi
Aksaray'ın doğusunda 50 km. mesafede, tabii güzellikler beldesi Güzelyurt İlçesi sınırları içinde yer alan 4-5 km. uzunluğunda bir vadidir; döneminin özelliklerini en iyi yansıtan 28 adet kaya oyma kilisesi ve yeraltı şehirleri ile "Küçük Bir Ihlara " görünümündedir.
Vadi boyunca yer alan Sivişli Kilise, Büyük Kilise Camii, Papaz Evi, Kalburlu Kilise, Kömürlü Kilise gibi çok sayıda kilise ve yeraltı şehri önemli kültür ve tabiat varlıklarımızdandır.
Ihlara Vadisi
Aksaray İli, Ihlara Kasabası'nda ve Hasan Dağı'nın kuzeydoğusundadır. Eski adı "Peristremma" olan 14 km. uzunluğundaki Ihlara Vadisi'ni baştan başa kat edip, 100-200 m. derinlikte bir kanyon oluşturmuş olan Melendiz Çayı önce kuzeybatıya Selimiye Kasabası'na, daha sonra ise Yaprakhisar ve Belisırma köylerinin, Ziga kaplıcasının bulunduğu geniş vadiye ve Tuz Gölü'ne yönelmektedir.
Ihlara Vadisi bir yerleşim yeri olmaktan çok bir dini merkez olarak ön plana çıkmıştır.
Dönemin din anlayışını tasvirleriyle ve mimarisiyle canlandıran, freskli veya fresksiz tek ve çift nefli kapalı veya açık Yunan haç planlı ve de şapel biçimli kayaya oyulmuş çok sayıda kilise, vadinin dik yamaçlarında sağlı sollu yer alarak ortadan akan Melendiz Çayı'nın sularıyla bütünleşmektedir.
Vadi, doğal yapısı itibarıyla IX. yy. dan itibaren keşişler ve rahipler tarafından çok uygun bir inziva ve ibadet yeri olarak, savaş döneminde ise gizlenme, korunma yeri olarak kullanılmıştır.
Vadide yer alan kiliselerde Hz. İsa'nın doğumu, müjde, ziyaret, Mısır'a kaçış, son yemek gibi konuların işlendiği freskler bulunmaktadır.
Zinciriye Mahallesi, Fabrika Caddesi No: 44 Tel : (0378) 213 16 67 Faks : (0378) 213 09 42
Pazartesi dışında her gün 08.30-12.00 / 13.00-17.00 saatlerinde ziyarete açıktır.