Afife Jale

Kısaca: Afife Jale (d. 1902, İstanbul; 24 Temmuz 1941, İstanbul), ilk Türk kadın tiyatro oyucusu. ...devamı ☟

Afife Jale
Afife Jale

1902 yılında İstanbul'da dünyaya gelen Afife Jale, Dr. Sait Paşa'nın torunudur. Tiyatro sevgisiyle 1918'de, Türk ve müslüman kadınlarının sahneye çıkmaları yasak olan bir dönemde Darülbedai'ye (Şehir Tiyatroları) alınmak üzere açılan sınava girer. Prof. Metin And, Türk Tiyatrosu Tarihi kitabında o dönemi "1920 yılında Darülbedayi, Hüseyin Suat'ın "Yamalar" adlı oyununu Kadıköy'deki Apollon Tiyatrosu'nda (şimdiki Reks Sineması) sahneye koyuyordu. Bu oyunda Emel adlı kızı oynayan Eliza Benemenciyan topluluktan ayrılıp yurt dışına gittiği için bu rolü yüklenecek bir bayan aranıyordu. bu rol için seçilen Afife, "Jale" takma ismiyle Kadıköy'de Apollon Tiyatrosu'nda sahneye çıkar. O tarihi geceyi, altı yıl sonra Refik Ahmet Sevengil'e anlatırken "Hayatımda mesut olduğum ilk gece..." diyordu; "Sanatın, ruhuma verdiği güzel sarhoşluk içinde idim. Opiyekte güzel bir sen (scene:sahne) vardır; ağlama sahnesi...Orada taşkın bir saadetle ağladım. Sahiden ağladın...Alkış,alkış, alkış...Perde kapandı; açıldı, bana çiçekler getirdiler. Muharrir Hüseyin Suat bey, kuliste bekliyormuş; ben çıkarken durdurdu; alnımdan öptü: "Bizim sahnemize bir sanat fedaisi lazımdı; sen işte o fedaisin." dedi.

Daha sonra "Tatlı Sır" ve "Odalık" oyunlarında da polis baskını ile karşılaşır. İçişleri Bakanlığı'nın gönderdiği bir genelgeyle müslüman kadınların sahneye çıkmaları yasaklandı. Ancak bu işin bir de geçmişi vardı. 10 Kasım 1918'de, Behire, Memduha, Beyza, Refika ve Afife stajyer kadrosuna alınmışlar, ötekiler işi bırakmışlardı. İkisi de sahneye çıkarılmamışlardı. Refika suflör olarak çalışıyordu. Tüm baskılara karşın bundan sonra Burhanettin Topluluğunda Seniye, Yeni Sahne’de Şaziye (Moral), Münir (Neyire Neyyir), Bedia (Muvahhit) Milli Sahne'de Huriye ve Hikmet, Ruhat gibi Müslüman Türk kadınları Afife'yi izlediler" diye anlatır.

Neziha Araz'ın kaleminden Afife şöyle sesleniyor. "Beni acıyarak değil, düşünerek severek, kucaklayarak hatırlayın. Tiyatro varsa ben varım" inancı ve aşkıyla yaşıyordu Afife, "Olmak ya da olmamak" işte gerçek buydu onun için. "Olmak"la sanatını icra etmek eşanlamlıydı, bu eşanlam da tiyatroydu. Toplum hayatında ilk olmak; yani onun deyimle "ilk ateşi yakmak"," ilk türküyü söylemek"," ilk aşkı ya da direnişi başlatmak" bir olaydı ve bunun her zaman bir bedeli vardı. İlkler yol boyu bu bedeli ödediler."

Bu zaptiye baskının ilkinde Afife arkadaşlarınca kaçırılmışsa da daha sonra sokakta polisce yakalanarak karakola götürülür. "Dinini, milliyetini unutan sen misin?" diye hırpalanır. Aile içinde babası da onun tiyatrocu olmasına karşıdır. Babasının gözünde Afife artık fahişedir. Evden de ayrı yaşamak zorundadır. Bu arada Darülbedai'deki ücretli görevine de son verilir. Güvencesiz ve parasızdır. Önüne gecilmeyen şiddetli başağrıları başlar. Hekimi morfinle tedavi yoluna giderek büyük bir yanlışlık yapar. Bunun sonucu Afife artık bir morfinmandır. Bu nedenle yaşamının son yıllarını Bakırköy Akıl ve Sinir Hastanesinde geçirir. 24 Temmuz 1941 günü 39 yaşındayken ölür.

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

14. Afife Tiyatro Ödülleri
6 yıl önce

14. Afife Tiyatro Ödülleri ya da 14. Afife Jale Ödülleri, Afife Tiyatro Ödülleri kapsamında 2010 yılında verilen, 5 özel ödül ile 14 ayrı dalda ödülden...

1. Afife Tiyatro Ödülleri
6 yıl önce

1. Afife Tiyatro Ödülleri ya da 1. Afife Jale Ödülleri, 1997 yılında, 13 dalda verilmiş olan tiyatro ödülleridir. Yapı Kredi Sigorta şirketi tarafından...

1. Afife Tiyatro í–dülleri, 1997, 28 Nisan, Afife Jale, Afife Tiyatro í–dülleri, Başar Sabuncu, Behiç Ak, Haluk Bilginer, Macide Tanır, Müşfik Kenter, Nedret Güvenç
9. Afife Tiyatro Ödülleri
6 yıl önce

9. Afife Tiyatro Ödülleri ya da 9. Afife Jale Ödülleri, 2005 yılında, 14 dalda verilmiş olan tiyatro ödülleridir. Ödüller adlarını, ilk Türk kadın oyuncu...

9. Afife Tiyatro í–dülleri, 2005, Afife Jale, Afife Tiyatro í–dülleri, Bülent Emin Yarar, Cüneyt Gökçer, Dolunay Soysert, Erol Günaydın, Haluk Bilginer, Müjdat Gezen, Nesrin Kazankaya
2. Afife Tiyatro Ödülleri
6 yıl önce

2. Afife Tiyatro Ödülleri ya da 2. Afife Jale Ödülleri, 1998 yılında, 13 dalda verilmiş olan tiyatro ödülleridir. Ödüller adlarını, ilk Türk kadın oyuncu...

2. Afife Tiyatro í–dülleri, 1998, Afife Jale, Afife Tiyatro í–dülleri, Ali Poyrazoğlu, Başar Sabuncu, Derya Alabora, Dormen Tiyatrosu, Dostlar Tiyatrosu, Genco Erkal, Metin Serezli
4. Afife Tiyatro Ödülleri
6 yıl önce

4. Afife Tiyatro Ödülleri ya da 4. Afife Jale Ödülleri, 2000 yılında, 12 dalda verilmiş olan tiyatro ödülleridir. Ödüller adlarını, ilk Türk kadın oyuncu...

4. Afife Tiyatro í–dülleri, 2000, Afife Jale, Afife Tiyatro í–dülleri, Ani İpekkaya, Bülent Emin Yarar, Cüneyt Türel, Genco Erkal, Işıl Kasapoğlu, Melih Kibar, Ortaoyuncular
13. Afife Tiyatro Ödülleri
6 yıl önce

13. Afife Tiyatro Ödülleri ya da 13. Afife Jale Ödülleri, Afife Tiyatro Ödülleri kapsamında 2009 yılında verilen, 5 özel ödül ile 14 ayrı dalda ödülden...

3. Afife Tiyatro Ödülleri
6 yıl önce

3. Afife Tiyatro Ödülleri ya da 3. Afife Jale Ödülleri, 1999 yılında, 12 dalda verilmiş olan tiyatro ödülleridir. Ödüller adlarını, ilk Türk kadın oyuncu...

3. Afife Tiyatro í–dülleri, 1999, Afife Jale, Afife Tiyatro í–dülleri, Beşiktaş Kültür Merkezi, Demet Akbağ, Engin Alkan, Gazanfer í–zcan, Gönül Ülkü, Kent Oyuncuları, Yıldız Kenter
5. Afife Tiyatro Ödülleri
6 yıl önce

5. Afife Tiyatro Ödülleri ya da 5. Afife Jale Ödülleri, 2001 yılında, 12 dalda verilmiş olan tiyatro ödülleridir. Ödüller adlarını, ilk Türk kadın oyuncu...

5. Afife Tiyatro í–dülleri, 2001, Afife Jale, Afife Tiyatro í–dülleri, Ali Poyrazoğlu, Celal Kadri Kınoğlu, Haldun Dormen, Seray Gözler, Sumru Yavrucuk, Şükrü Türen, Rüçhan Çalışkur