Her biri böbreğin üst kısmında yerleşmiş bulunan ve yine her biri baş parmağınızın uç kısmı büyüklüğünde olan iki adrenal bez vardır. İki kısımdan oluşur. Medulla denen iç kısım ve korteks denen dış tabaka.
Medulla, adrenalin ve noradrenalin adlı iki çeşit hormon salgılar. Bu hormonların üretilmesi beyin ve buna bağlı olarak çalışan hipofiz bezi tarafından kontrol edilir.Adrenalin ve noradrenalin kana salgılandığı zaman kalp atış hızını ve kan basıncını artırır ve diğer vücut fonksiyonlarını etkiler. Genellikle fiziksel ve duygusal stresler bu hormonların salgılanma işlemini başlatır.
Korteks kısmı ise, kortikosteroidler denen bir grup hormon üretir. Bu hormonların üç çeşidi vardır. Bunlardan biri, cinsiyet hormonları olup erkek hormonları (androjen) ve dişi hormonları (östrojen ) içerir. İkinci çeşit glukokortikoidlerdir. Bunlar karaciğerde nişastalı gıda maddelerinin glikojene değişmesini sağlar. Böbrek üstü bezinin korteks kısmının salgıladığı üçüncü çeşit olan mineralokortikosteroidler, mineral tuzları ve potasyumun vücut tarafından kullanımını kontrol eder.
CUSHİNG SENDROMU
Bu hastalık, böbrek üstü bezinin korteks bölgesinin salgıladığı glukokortikoid hormonların aşırı miktarda kana karışmaya başlamasıyla ortaya çıkar. Bu türden bir aşırılığın ortaya çıkması, adrenal bezlerde fazla hormon üretiminin olması veya bir başka rahatsızlığı tedavi etmek için steroid ilaçların (kortizon) uzun süreyle kullanılmasının sonucu olabilir.
Belirtiler:
* Birkaç ay ile yıllar arasında değişen bir süreden sonra yüz yuvarlaklaşır ve daha kırmızı bir görünüm alır.
* Omuzlar arasında ve üstünde kambura benzer yağ birikimi
* Gövdenin alt kısmında cilt üzerinde çatlaklar
* Bitkinlik ve kaslarda zayıflık
* Su toplanması (ödem)
* Hipertansiyon (yüksek tansiyon)
* Aşırı kıllanma
* Ruhsal sarsıntı
* İktidarsızlık veya adetten kesilme
* Özellikle omurga ve leğen kemiklerinde osteoporoz
* Şeker hastalığının başlaması
* Çürüklerin çok kolay bir şekilde ortaya çıkması
Eğer belirtiler bir ilaç tedavisi nedeniyle ortaya çıkıyorsa tedavi, bunların kullanımını durdurmayı veya dozajı azaltmayı içerir.
Cushing sendromu adrenal bezlerde, hipofiz bezinde veya karaciğerde bir tümörün aşırı hormon salgılanmasına yol açması sonucu olarak ortaya çıkıyorsa tümörün alınması veya adrenal bezlerden birindeyse bezin alınması en iyi tedavi şekli olabilir.
ADDİSON HASTALIĞI
Cushing sendromunun aksine Addison hastalığı, adrenal bezin korteks kısmının yeterli steroid hormonu üretemediği zaman ortaya çıkar. Adrenal bezin bu türden bir yetmezliği, otoimmun hastalıklarda olduğu gibi, kendi kendini tahrip eden bir süreç sonucu veya tüberküloz gibi bir başka hastalığın sonucu olabilir. Bebeklik de dahil her yaşta görülebilir. Kadın ve erkekte görülme sıklığı eşittir.
Belirtiler:
* Bitkinlik, zayıflık, bilinç uyuşukluğunun eşlik ettiği hareketsizlik hali ve anemi
* Kilo kaybı ve iştah azalması
* Cildin kararması
* Hipotansiyon (Düşük kan basıncı)
* Hipoglisemi (kan şekerinin düşmesi)
* İshal, hazımsızlık kusma veya kabızlığın eşlik ettiği karın ağrıları
* Cinsel istekte azalma
Acil durum:
* Akut adrenal yetmezliği (Addison krizi)
* Su kaybı (ishal ve kusma)
* Şok ve bilinç kaybı
Fiziksel bir stres, enfeksiyon, yaralanma, kusma, ishal ve diüretik (idrar söktürücü) gruptan ilaç kullanılması ile ortaya çıkabilen akut adrenal yetmezlik için acil hastane tedavisi elzemdir.
Adrenal yetmezlik, tuz solüsyonları ve steroid hormonların enjeksiyonu da dahil acil tıbbi bakımı da gerektiren ve yaşamı tehdit eden bir durumdur. Ancak erken teşhis edildiği zaman tedavi edilebilir.